«Καινούργιος ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας»: Κατακτώντας την ισότητα, στην πάλη για την ταξική απελευθέρωση

Ένα φιλμικό ντοκουμέντο για τις μαχήτριες της τελευταίας επαναστατικής πράξης του 20ού αιώνα

Ο Χίτσκοκ έλεγε ότι για να κάνεις σινεμά χρειάζεσαι τρία πράγματα: Σενάριο, σενάριο και σενάριο. Δηλαδή, πρέπει να έχεις κάτι να πεις. Διότι τα άλλα – σκηνοθεσία, σκηνογραφία, ηθοποιία, φώτα, ήχος, μοντάζ – μαθαίνονται. Αν, όμως, δεν υπάρχει ιστορία, δεν θα σε σώσουν. Όσο μαστόρικα κι αν τα δουλέψεις. Αντίθετα, ακόμη κι αν τα μέσα είναι φτωχά, αλλά το μήνυμα δυνατό, η καρδιά και το μυαλό του θεατή αυτό θα κρατήσουν στο τέλος. Και τότε, ο κινηματογράφος, ως μορφή τέχνης και εργαλείο τεκμηρίωσης, θα έχει πραγματώσει το νόημα της ύπαρξής του.

Μια παρέα, λοιπόν, που έχει κάτι να πει και μάλιστα σπουδαίο, δεν φοβήθηκε μπροστά σε αυτήν την σπουδαιότητα του μηνύματος, λόγω της έλλειψης των μέσων. Δεν λύγισε μπροστά στην μισθωτή πραγματικότητά της, που έθετε εξαιρετικά πεπερασμένα οικονομικά και χρονικά όρια. Ούτε καν στην έλλειψη μεταφορικού μέσου, ή έστω κάποιου ανάμεσά τους που να ξέρει να οδηγεί. Μετά το τέλος του κοπιαστικού ωραρίου λοιπόν, με μια δανεική κάμερα και το μεροκάματο για εισιτήριο και σάντουιτς, όργωσαν με το ΚΤΕΛ την Ελλάδα, για να βρουν και να αποτυπώσουν τις μαρτυρίες μερικών από τις τελευταίες μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Του τελευταίου επαναστατικού στρατού, του τελευταίου ταξικού πολέμου στην Ευρώπη του 20ού αιώνα.

Το αποτέλεσμα αυτής της δουλειάς μυρμηγκιού, είναι το ντοκιμαντέρ «Καινούργιος ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας» που κάνει την επίσημη πρεμιέρα του στο 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συμμετέχοντας στο τμήμα Ανοιχτοί Ορίζοντες, την Τρίτη 29 Ιουνίου στις 21:30 στο θερινό σινεμά Απόλλων (Σαρανταπόρου 4, Θεσσαλονίκη).

 

 

Η παρέα συστήνεται ως ομάδα «Συλλογική Μνήμη» και μόνο ως ομάδα θέλησαν να μας μιλήσουν, απόλυτα συνεπείς – και με αυτόν τον τρόπο – στο πώς αντιμετωπίζουν την ιστορία: Ως αποτέλεσμα της κίνησης των μαζών, των «ανωνύμων», των καταπιεσμένων που, όταν έρθει η στιγμή, διεκδικούν τον δικό τους πρωταγωνιστικό ιστορικό ρόλο. Και μέσα από αυτήν την κίνηση, θέλουν να φωτίσουν τις πλευρές εκείνες, που αναδεικνύουν την κάθε φορά μοναδικότητα της. Όπως στην περίπτωση του ελληνικού Εμφυλίου και της επαναστατικής εποποιίας του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας.

Αλλά και η Μαρία, η Ελένη, η Σμαρώ, η Τασούλα, η Βασιλική, η Αρετή και οι άλλες μαχήτριες που μιλούν στο ντοκιμαντέρ, στο όνομα των νεκρών συναγωνιστριών τους μιλούν. Των κοριτσιών εκείνων που πάλεψαν για μια κοινωνία ισότητας και δίκιου, για μια ζωή δίχως εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, την πηγή κάθε αδικίας και διάκρισης.

 

 

Το γεγονός ότι κάποιες από τις μαχήτριες που μίλησαν στο ντοκιμαντέρ, δεν βρίσκονται πλέον ανάμεσά μας, τονίζει ακόμη μία πλευρά της σημασίας της ύπαρξής του.

Πρόκειται για τις:

• Γιάννα Ζορμπαλά – Τρικαλινού
• Ελένη Νικολαΐδου – Χαριτούδη
• Αρετή Σκεύη – Μπακιρτζή
• Ελένη Κατσή – Παχή

 

Χτίζοντας τη θέση της γυναίκας ως ισότιμο μέλος της κοινωνίας της ταξικής απελευθέρωσης

 

«Καταρχάς θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το Περιοδικό και τους συντελεστές του για την τιμή που μας κάνουν να μας φιλοξενούν» ξεκινούν την κουβέντα, αν και είναι προφανές ότι η τιμή είναι όλη δική μας.

«Το ντοκιμαντέρ είναι μια προσπάθεια περίπου δυόμιση χρόνων, χρονικό διάστημα στο οποίο έγιναν δεκάδες ταξίδια εντός και εκτός Ελλάδας, πρώτον για τη συλλογή των συνεντεύξεων και δεύτερον για καινούργια πλάνα, τα οποία επιλέχθηκαν για να δεθούν με το αρχειακό υλικό» συνεχίζουν. «Σκεφτήκαμε να κάνουμε ένα ντοκιμαντέρ που θα αφορά στις μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, γιατί μέσα απ΄ αυτό θέλουμε να δείξουμε πώς οδηγήθηκαν αρχικά στο βουνό και στη συνέχεια το πώς οργανώθηκαν. Θέλαμε επίσης να δείξουμε τη δουλειά που έγινε οργανωμένα, προκειμένου να απαλειφθούν ανισότητες, δουλειά όπως η 1η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη Γυναικών.».

Τι ήταν, όμως, ακριβώς το σημείο που ήθελαν να φωτίσουν μέσα από την συμμετοχή των γυναικών στον ΔΣΕ;

«Οι γυναίκες αυτές, όπως φαίνεται και από τις μαρτυρίες τους, παράλληλα με τον πόλεμο έκαναν επιμορφωτική δουλειά (με τη βοήθεια των πολιτικών επιτρόπων και τον θεσμό του βοηθού πολιτικού επιτρόπου), προκειμένου παράλληλα με τον πόλεμο να χτίσουν τη θέση της γυναίκας ως ισότιμο μέλος της κοινωνίας που οραματίζονταν και πολεμούσαν γι’ αυτήν» απαντούν και συνεχίζουν: «Οι γυναίκες αποτέλεσαν το 1/4 των μαχητών του ΔΣΕ και σκοτώθηκαν πάνω από 3.500, σε μια σκληρή και άνιση μάχη, καθώς το αστικό κράτος είχε τη στήριξη (οικονομική και υλική) της Βρετανίας και των ΗΠΑ.».

Σημαίνει κάτι αυτή η θυσία για την σημερινή γυναίκα;

«Στην τριετία του εμφύλιου πολέμου υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να αναλυθούν, πολλές προεκτάσεις να συζητηθούν. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μέσα από την έρευνα προκύπτει ότι ο ΔΣΕ και το ΚΚΕ άφησαν για κληρονομιά μια τεράστια εποποιία. Ένα από τα πολλά πράγματα που μας διδάσκει αυτός ο αγώνας είναι ότι η γυναίκα εντασσόμενη στο οργανωμένο κίνημα με ταξικό προσανατολισμό οικοδόμησε τις προϋποθέσεις για τη χειραφέτησή της. Και όπως αναφέρει ο στίχος του ποιήματος του Πωλ Ελυάρ, το οποίο περιέχεται μάλιστα στο μνημείο της ΚΕ του ΚΚΕ για τις μαχήτριες του ΔΣΕ στον Πυξό Πρεσπών: “Κατάκτησαν πανάξια την ισότιμη θέση τους με έπαθλο τον σεμνό τίτλο “αγωνίστρια”.

 

Για το ντοκιμαντέρ

 

Όπως αναφέρεται στο συνοδευτικό κείμενο, «μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας τον Φλεβάρη του 1945 ξεκινάει η περίοδος της Λευκής Τρομοκρατίας. Χιλιάδες αγωνίστριες και αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, καθώς και οι οικογένειές τους κυνηγιούνται από κρατικούς και παρακρατικούς σχηματισμούς. Εμπρησμοί σπιτιών, βιασμοί, ξυλοδαρμοί, δολοφονίες, φυλακίσεις και εξορίες δημιουργούν έναν ασφυκτικό κλοιό εξωθώντας τους καταδιωκόμενους να ανέβουν στο βουνό συγκροτώντας εκεί ομάδες, οι οποίες θα αποτελέσουν τη μαγιά του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ).

 

 

Πρόκειται για έναν επαναστατικό στρατό, όπου οι γυναίκες συμμετέχουν μαζικά και ουσιαστικά, από τις μάχες μέχρι την ισότιμη λήψη αποφάσεων. Νέες κοπέλες κυρίως από αγροτικές περιοχές, μεγαλωμένες στο περιβάλλον της ελληνικής επαρχίας και της υπαίθρου, έχοντας όμως την παρακαταθήκη των αγώνων της Κατοχής συμμετέχουν και χειραφετούνται μέσα από τον αγώνα του ΔΣΕ.

 

 

Στο ντοκιμαντέρ Καινούργιος Ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας οι μαχήτριες του ΔΣΕ αφηγούνται. Γυναίκες διωκόμενες, γυναίκες που συνειδητά επιλέγουν να πολεμήσουν, γυναίκες επιστρατευμένες, συνθέτουν το βιωματικό ψηφιδωτό ενός εμφυλίου πολέμου. Ενός πολέμου που εμπεριέχει την οδύνη, αλλά και την αυταπάρνηση και την ελπίδα της εφόδου προς τον ουρανό».

 

Ιστορίες της Κατοχής

 

«Η χρονική αφετηρία του ντοκιμαντέρ τοποθετείται στην περίοδο μετά την συμφωνία της Βάρκιζας, στα χρόνια της Λευκής Τρομοκρατίας. Εντούτοις, οι μαχήτριες που αφηγούνται την ζωή τους για εκείνα τα χρόνια και για το πώς κατέληξαν να συστρατευτούν με τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας είχαν ξεκινήσει τη δράση τους από την περίοδο της Κατοχής, είτε σαν μέλη της ΕΠΟΝ είτε σαν “Αετόπουλα”.

Θεωρήσαμε σκόπιμο να αναδείξουμε μικρές ιστορίες της περιόδου εκείνης οι οποίες ναι μεν δεν συμπεριλαμβάνονται στον κορμό του ντοκιμαντέρ, αλλά έχουν την αξία τους για να κατανοηθεί ότι πίσω από την απόφαση να βγουν στο βουνό υπήρχε η αγωνιστική δράση (είτε των ιδίων είτε της οικογένειας τους) κατά την περίοδο της Κατοχής.».

*Ως Περιοδικό, αφού ευχηθούμε να έχει την καλύτερη πορεία και να βρει το κοινό του, θα παρακολουθούμε την πορεία του ντοκιμαντέρ και θα ενημερώνουμε για τις προβολές σε όλη την χώρα.

 

 

Οι μαχήτριες που μιλούν στο ντοκιμαντέρ (με σειρά εμφάνισης)

 

• Μαρία Ντομουχτσή – Παπαδοπούλου
• Αλεξάνδρα Οικονομάκου – Πλατατζή
• Αθανασία Παπαδαμάκη – Μπάζη
• Κατίνα Τέντα – Λατίφη
• Σοφία Φάκου – Τρίψα
• Ελπίδα Φρεγγίδου – Μητρολιού
• Ελένη Κατσή – Παχή
• Ελένη Τραγγανίδα – Μακρυνιώτη
• Βαΐτσα Πουρζιτίδου
• Σμαρώ Λεφούση
• Μαρία Κυριακίδου – Κότση
• Γιάννα Ζορμπαλά – Τρικαλινού
• Τασούλα Μπαχτσεβανίδου – Λαζαρίδου
• Βασιλική Γκόγκα – Μπάκουρα
• Ελένη Αντωνιάδου – Πανάγου
• Ελένη Νικολαΐδου – Χαριτούδη
• Ευσταθία Δάγγα – Βαλταδώρου
• Αρετή Σκεύη – Μπακιρτζή

 

 

Συντελεστές

 

• Έρευνα – Σενάριο: Γιάννης Ξύδας
• Σκηνοθεσία: Γιάννης Ξύδας, Τάσος Κωνσταντόπουλος
• Διεύθυνση φωτογραφίας: Χρήστος Πανάγος, Αλέξανδρος Αριστόπουλος
• Μοντάζ: Τάσος Κωνσταντόπουλος
• Κάμερα: Αλέξανδρος Αριστόπουλος, Χρήστος Πανάγος, Ξενοφώντας Βαρδαρός, Malte C. Voβ
• Χειριστής drone: Χρήστος Πανάγος
• Επεξεργασίας ήχου – μιξάζ: Αντρέας Γκόβας
• Color grading: Χρήστος Πανάγος
• Μουσική τίτλων – Απαγγελία: Θάνος Μικρούτσικος
• Μουσική επένδυση: Κωνσταντής Πιστιόλης
• Τραγούδι: Ειρήνη Κωνσταντίνου
• Υπεύθυνη επικοινωνίας: Σέβη Σαλαγιάννη
• Δημιουργία – διαχείριση site: Πέτρος Στεργίου
• Βοηθοί παραγωγής: Μαρία Τσαγκαράκη, Χριστίνα Κονιάλη, Θοδωρής Μπουγάτσιας
• Μεταφράσεις – Υποτιτλισμός: Ηλίας Διάμεσης
• Φωτογραφία – Κολάζ: Αλίνα Λέφα

 

 

Πληροφορίες

 

Τρίτη 29 Ιουνίου στις 21:30 στο θερινό σινεμά Απόλλων (Σαρανταπόρου 4, Θεσσαλονίκη).

Την επόμενη ημέρα (30/6) θα είναι διαθέσιμο στην πλατφόρμα του φεστιβάλ (online.filmfestival.gr) από τις 10:00 έως και την ολοκλήρωση του φεστιβάλ (4 Ιουλίου) μέχρι εξαντλήσεως των εισιτηρίων.

Η προπώληση των εισιτηρίων για όλες τις προβολές (φυσικές και διαδικτυακές) ξεκινά στις 22/6.

Η έκδοση εισιτηρίων θα γίνεται μέσα από την πλατφόρμα του Φεστιβάλ online.filmfestival.gr (διαδικτυακές προβολές) και για τις φυσικές προβολές μέσα από το site του Φεστιβάλ www.filmfestival.gr και από την πλατφόρμα www.viva.gr.

Οι Ιστορίες της Κατοχής είναι μια σειρά από μικρά βίντεο με σύντομες ιστορίες των πρωταγωνιστριών που αναρτήθηκαν σταδιακά στη σελίδα του ντοκιμαντέρ (newbornsky.wordpress.com).

Τα βίντεο από τις Ιστορίες της Κατοχής μπορείτε να τα βρείτε εδώ.: #kainourgiosouranos #newbornsky #newbornskyfilm