Κράξε τη ματσίλα και όχι τα τακούνια

#Βράδυ Ιουλίου, σε μια ταράτσα στο Περιστέρι, με ένα κουτάκι μπύρας στο χέρι περιτριγυρισμένη από τα μέλη δύο αντίπαλων(;) κοινοτήτων (ΛΟΑΤ και χιπ χοπ). Άραγε αναμένεται σύρραξη; Πάνω από 100 άνθρωποι, mcs, ακροατές και ακροάτριες του χιπ χοπ, άτομα από την LGBTQ κοινότητα, αριστεροί και αριστερές, καθισμένοι σε σχηματισμό πετάλου ήρθαν για να συζητήσουν τα ανομολόγητα: στο στόχαστρο τα σεξιστικά …φάλτσα του χιπ χοπ. Τα γεγονότα του Αντιρατσιστικού Φεστιβάλ, άλλωστε, (οι σεξιστικές ρίμες του 12ου Πίθηκου και οι αναμενόμενες διαμαρτυρίες της LGBTQ κοινότητας) είναι νωπά, κι ακόμη κι αν οι διοργανωτές, τα μέλη του «χιπ χοπ καφενέ» της Εργατικής Λέσχης Περιστερίου, επιμένουν ότι αυτά δεν ήταν η αιτία για τη συγκεκριμένη συζήτηση, είμαι σίγουρη ότι αποτέλεσαν την αφορμή.

Αφορμή για να βγουν στην επιφάνεια διάφορα ερωτήματα, που απασχολούν μέλη της κοινότητας. Ερωτήματα που μπήκαν ξεκάθαρα από την αρχή, στην εισήγηση του Θάνου Καρβούνη. Αλήθεια λοιπόν· πόσος σεξισμός και ομοφοβία υπάρχει στο ελληνικό χιπ χοπ;  Πόσοι στίχοι Ελλήνων χιπχοπάδων, παλαιότερων και μη, αναπαράγουν την υποτίμηση της γυναίκας και ταυτίζουν τους γκέι με την προδοσία και τη ρουφιανιά; Πόσα χιπ χοπ video clips παρουσιάζουν τη γυναίκα ως κομμάτι κρέας, δίχως να έχουν καμιά διαφορά από τα αντίστοιχα των σκυλάδων; Πώς γίνεται αντιφασίστες και σκεπτόμενοι χιπ χοπ καλλιτέχνες να αναπαράγουν τα παραπάνω σχήματα μες στα κομμάτια τους ή να υποστηρίζουν πως οι σεξιστικοί στίχοι είναι οργανικό κομμάτι της κουλτούρας του χιπ χοπ; Μπορούν οι καλλιτέχνες να σταθούν στο πλάι των μαχόμενων κινημάτων ενάντια στη βία και τις διακρίσεις που δέχονται γυναίκες και LGBTQ άτομα; Η συζήτηση αναμενόταν πλούσια…

 Η δε αποδοχή της πρό(σ)κλησης από τα μέλη της Λεσβιακής ομάδας Αθήνας (ΛΟΑ), που ανέφεραν, σε κείμενο που διαβάστηκε. ότι «είμαστε εδώ απόψε μιας και θεωρούμε σημαντικό το διάλογο και τη ζύμωση ανάμεσα σ’ εμάς, μια φεμινιστική λεσβιακή ομάδα και τους ίδιους τους χιπ χοπ καλλιτέχνες, σε μια προσπάθεια να ανοίξει ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ φεμινιστικού λόγου και χιπ χοπ», αλλά και παρέμβαση και άλλων ατόμων της LGBTQ κοινότητας, ενέτεινε το ενδιαφέρον για έναν πραγματικό διάλογο, ουσιαστικό και βαθύ. Και μάλλον δεν είχε άδικο, ο Νίκος, όταν επισήμανε πως «είναι τιμή σας που ήρθατε για να ασχοληθείτε με ένα είδος μουσικής, που αρκετές φορές έχει μιλήσει προσβλητικά για εσάς».

 Στην κουβέντα τοποθετήθηκαν αρκετοί ΜC’s, εκκινώντας όλοι από τη θέση ότι η χιπ χοπ σκηνή βρίθει από σεξιστικό και ομοφοβικό λόγο, ενώ αναφέρθηκε και η σταθερή τακτική υποτίμησης του αντιπάλου ράπερ (πρακτική που ονομάζεται battle) με την αναπαραγωγή σεξιστικών στερεοτύπων. Μάλιστα δεν ήταν λίγοι εκείνοι που είχαν απολογητικό ύφος για πρακτικές τους: «Έχουμε προσβάλλει άπειρες κοινότητες με τον τρόπο που γράφουμε» ανέφερε ο ράπερ Τiny Jackal ή αλλιώς Θανάσης. «Έχω μετανιώσει για στίχους που έχω γράψει και προσέβαλαν ακόμη και γκέι φίλο μου» ανέφερε ο Σωτήρης.

Αναζητώντας τα αίτια του φαινομένου, οι περισσότεροι mcs  υποστήριξαν ότι οφείλεται στην αυθόρμητη και αδιαμεσολάβητη μορφή έκφρασης αυτού του μουσικού ρεύματος, στην αναπαραγωγή μιας «γλώσσας του δρόμου», η οποία αναπόδραστα περιέχει και σεξιστικό/ομοφοβικό λόγο. «Οι mcs καταφεύγουν σε αυτήν τη γλώσσα γιατί και το κοινό γουστάρει, μιας και ο σεξισμός είναι το πιο κοντινό του βίωμα. Και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται με την αναπαραγωγή αυτού του λόγου από τους fans, οι οποίοι πολλές φορές τον χρησιμοποιούν για να την …πουν στην γκόμενα τους, στους φίλους, στους εχθρούς τους» αναφέρει η Χριστίνα.  Άλλωστε οι κοινωνίες που ζούμε είναι σεξιστικές / ομοφοβικές και η εμπέδωση αυτού του λόγου γίνεται πολλές φορές ασυνείδητα. «Όλοι μας έχουμε μεγαλώσει με τις εικόνες της Βουγιουκλάκη που τρώει χαστούκια και να χαίρεται ή με μια αναπαράσταση-καρικατούρα των γκέι στην TV», επισημαίνει ο Θάνος.

Ωστόσο εδώ κολλάει απόλυτα το ερώτημα μελών της ΛΟΑ: «Eάν η ιδεολογική βάση του hip hop είναι οι ελευθεριακές ιδέες και αποτελεί, όπως πολλοί καλλιτέχνες ισχυρίζονται, μια ξεκάθαρη πολιτική κουλτούρα με αντεθνικιστική και αντιφασιστική κατεύθυνση που μάχεται κάθε μορφή εξουσίας (γιατί εμείς για αυτό το hip hop θέλουμε να μιλήσουμε), της εξουσίας που οικοδομείται γύρω από την κοινωνική τάξη, το χρώμα του δέρματος, τη μετανάστευση κ.λπ», πώς είναι δυνατόν «το φύλο και η σεξουαλικότητα να μην εντάσσονται σε αυτό;». Ή αλλιώς διατυπωμένο: «γίνεται να είσαι αντιφασίστας και σεξιστής; Πώς μπορείς να πρεσβεύσεις ένα τόσο κενό αντιφασισμό;», διερωτάται η Φαίη (μέλος πανκ συγκροτήματος).

Δεν είναι όμως μόνο οι σεξιστικές ρίμες και η αντίστοιχη θεματολογία που βρίσκει χώρο σε αυτό το μουσικό είδος. Ο σεξισμός και η ομοφοβία ενυπάρχουν και με άλλους τρόπους, όπως «ο ιδιότυπος αποκλεισμός των γυναικών από τη χιπ χοπ μουσική σκηνή. Μόνο στην RNB της μουσικής βιομηχανίας έχουν θέση οι γυναίκες, μιας και εκεί  υποτίθεται ότι ‘’ενσαρκώνουν’’ το ρόλο τους!» υποστηρίζει ο Μιχάλης Παπαμακάριος. Ταυτόχρονα ένας άλλος mc ο Γιώργος αναφέρει ότι «κυρίαρχη αντίληψη στην χιπ χοπ κουλτούρα είναι πως αν είσαι γκέι δεν μπορείς να κάνεις χιπ χοπ».

 «Το χιπ χοπ δυστυχώς έχει συνδεθεί αναμφισβήτητα με ορισμένες εκφράσεις στρέητ αρρενωπότητας, τόσο σκληρής και επιθετικής, η οποία καταπιέζει όχι μόνο τις γυναίκες cis και τρανς, αλλά και τους μη μάτσο άντρες, τους θηλυπρεπείς άντρες, τους πούστηδες, και όλους όσους δεν συμμορφώνονται στις επιταγές της» επισημαίνει η ΛΟΑ. «Στο τραπέζι πρέπει να μπει και η τρανσοφοβία», υποστηρίζει η Ερωφίλη από την ομάδα Queer Trans. «Αυτοί που έχουν το …προνόμιο να μην ασχολούνται με αυτά τα θέματα είναι μόνο οι στρέιτ άντρες που αναπαράγουν την κυρίαρχη αφήγηση της αρρενωπότητας. Ως τρανς γυναίκα δεν έχω την πολυτέλεια να μη με απασχολεί η τρανσφοβία που βιώνω από τα έξι μου» ανέφερε.  Την επιχειρηματολογία ενισχύει και η αφήγηση νεαρού ομιλητή, ο οποίος μετέφερε τις εφηβικές του  εμπειρίες από μια μικρή πόλη στη Βόρεια Ελλάδα: «οι πρώτες αναμνήσεις ομοφοβίας που έχω ήταν από τους συμμαθητές μου, οι οποίοι συγκροτούνταν ως ανδροπαρέα με βασικό ενοποιητικό στοιχείο τη χιπ χοπ κουλτούρα. Ήταν οι ίδιοι άνθρωποι που μου ασκούσαν σωματική βία επειδή ήμουν θηλυπρεπές αγόρι».

Τρεις ώρες αργότερα, μετά από δεκάδες τοποθετήσεις, παρεμβάσεις, ερωτήσεις άνευ μικροφώνου, μετά από εντάσεις και διαπασών, απολογίες, απολογισμούς, αγκαλιές και φιλιά (αποφορτιστικό στιγμιότυπο το αυθόρμητο φιλί του ράπερ Βλάση στο αγόρι που είχε υποστεί bullying) η συζήτηση πάει για κλείσιμο. «Οι άνθρωποι που είμαστε εδώ θέλουμε να εξαλείψουμε το σεξισμό από την χιπ χοπ σκηνή» λέει ο Σωτήρης. «Λίγη αγάπη χρειάζεται και θα βρούμε τον τρόπο» επιμένει ο Θανάσης. «Πρέπει να αλλάξουμε τους εαυτούς μας και τα πρότυπα» επιμένει ο Γιώργος, «να σκοτώσουμε τα σεξιστικά κλισέ μέσα μας» συμπληρώνει ο Δημήτρης. Και ο τελαυταίος διερωτάται, απευθύνοντας την ερώτηση μάλλον σε όλη τη χιπ χοπ κοινότητα: «Εγώ γιατί δεν έχω πιάσει μια ρίμα για τον σεξισμό;». Καιρός λοιπόν είναι!

Info

Ο χιπ χοπ καφενές είναι ένα μη κερδοσκοπικό εγχείρημα και λειτουργεί κάθε Πέμπτη βράδυ στην ταράτσα της Εργατικής Λέσχης Περιστερίου (Θηβών 227). Πρόκειται για έναν χώρο συνάντησης χιπχοπάδων κυρίως από τα δυτικά της Αθήνας. «Στόχος μας είναι να έρθουν σε επαφή ακροατές και καλλιτέχνες, να συζητήσουν μεταξύ τους και μακροπρόθεσμα να βάλουν ένα λιθαράκι στην προσπάθεια να συνδεθεί το χιπ χοπ με κοινωνικούς αγώνες και κινήματα που αναπτύσσονται στις γειτονιές» υποστηρίζουν. Ο χιπ χοπ καφενές κλείνει για το καλοκαίρι με μια τελευταία συνάντηση την Πέμπτη 25/7, ανανεώνοντας το ραντεβού για τον Σεπτέμβριο.