Κραδασμοί, Τζόναθαν Φράνζεν

Ο Τζόναθαν Φράνζεν έχει μοναδική υπογραφή στον χώρο της πεζογραφίας. Κανείς δεν μπορεί να γράψει καλύτερα για τις ανθρώπινες σχέσεις στον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Κανείς δεν μπορεί να αναλύει συνεχώς το ίδιο θέμα και να μην κουράζει. Αντιθέτως, να του δίνει κάθε φόρα νέα διάσταση και να πηγαίνει τον προβληματισμό και τον στοχασμό του ένα βήμα παραπέρα. Αναφέρομαι στην oικογένεια. Αγαπημένο θέμα του αμερικανού συγγραφέα. Αυτό είναι που τον καθιέρωσε και τον ανέδειξε, δικαίως, σε ένα από τους καλύτερους λογοτέχνες των ημερών μας. Η έκρηξη ήρθε με τις “Διορθώσεις”. Πολυβραβευμένο, μεταφρασμένο σε 26 γλώσσες. Ακολούθησε η “Ελευθερία”. Πριν απ’ αυτά όμως, προηγήθηκαν οι “Κραδασμοί”. Το βιβλίο που έφτιαξε τον διάδρομο απογείωσης του Φράνζεν. 

Αν χρησιμοποιούσαμε όρους κινηματογραφικούς, θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε prequel του έπους “Οικογένεια”. Δεν υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ των “οικογενειακών” βιβλίων, όμως η ανατομή της αμερικάνικης φαμίλιας δίνει πολλές συνέχειες. Κοινός τόπος είναι η θέση της οικογένειας στην κοινωνία, οι σχέσεις των μελών μεταξύ τους και η θέση του καθενός σε αυτά τα πεδία. Φυσικά, ο Φράνζεν βρίσκει πάντα το υλικό που θα δέσει και την αφήγηση και θα δώσει την απαραίτητη συνοχή στο μυθιστόρημά του. Στην προκειμένη περίπτωση είναι οι κραδασμοί των σεισμών.

Οι σεισμοί που ταράζουν τη Βοστόνη διατηρούν τον απόηχο των κραδασμών. Αυτό όμως δεν είναι επέμβαση της φύσης, αλλά της βιομηχανίας Σουίτινγκ-Όλντρεν. Οι ιδιοκτήτες της έχουν βρει τρόπο να θάβουν τα χημικά απόβλητά τους σε φρέαρ μεγάλου βάθους. Σκοπός τους να περιορίσουν το κόστος. Γνωρίζουν για τις επιπτώσεις και τους κραδασμούς που προκαλούν και μπορούν να προκληθούν. Ο Λούις Χόλαντ και η κοπέλα του Ρενέ, σεισμολόγος, ερευνούν το θέμα και απελευθερώνουν την οργή του υπεδάφους στους βιαστές της γης.  Παράλληλα, έρχονται αντιμέτωποι με θρησκευτική οργάνωση που καταδικάζει τις εκτρώσεις.

Ο Φράνζεν , την ίδια στιγμή, αποκαλύπτει τις σεισμικές δονήσεις που προκαλεί η οικογένεια στα μέλη της και τα μέλη στην οικογένεια. Είναι τα δυσδιάκριτα χαρακτηριστικά κάθε ήρωα που αναδεικνύει ο συγγραφέας. Ο πατέρας τού Λούις, αριστεριστής ιστορικός. Η μητέρα του μονίμως αγχωμένη. Προσπαθεί αενάως να καταξιωθεί κοινωνικά. Η αδελφή του, Αϊλίν, χαμένη στον εγωκεντρισμό της και ο Λούις νωθρός και κυνικός.

Ο Φράνζεν καταφέρνει να ερμηνεύσει την επιρροή των εσωτερικών εκφράσεων του ανθρώπου. Αυτών που δημιουργούνται και εξωτερικεύονται αθόρυβα, ύπουλα. Διαχέονται στην ατμόσφαιρα και χωρίς να το καταλάβεις προκαλούν κραδασμούς. Ο συγγραφέας δεν υποτιμά και δεν μειώνει κανένα ήρωα του. Σε όλους παρέχει τον χώρο που τους αναλογεί και σε όλους φέρεται το ίδιο: Ψυχρά, μεθοδικά και με ένταση που υποβόσκει στη ροή του λόγου, κονιορτοποιεί την οικογένεια και ρίχνει το ψεύτικο προσωπείο της κοινωνίας. Αυτή είναι η αμίμητη υπογραφή Φράνζεν.