Μαηούνης 2006: Η παρέμβασή μας στο χρόνο

Αυθόρμητα χρησιμοποιώντας τη λέξη “Μαηούνης” σε διάφορες συζητήσεις τα τελευταία δέκα χρόνια, σε παρέες που αποτελούνται, ως επί το πλείστον, από συνομηλίκους, με έκπληξη κάθε φορά διαπιστώνω ότι το άκουσμά της προκαλεί ενθουσιασμό, αλλά και απορία, νοσταλγία και αναστοχασμό, αδιαφορία κάποιες φορές. Αμηχανία. Μάης-Ιούνης 2006. Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται δέκα χρόνια από την περίοδο που άρχισε να χρησιμοποιείται η λέξη αυτή από κάποιους και κάποιες, πάνω-κάτω εικοσάρηδες τότε. Και αυτό μάς κάνει να νιώθουμε ότι κάτι ακόμα έχουμε να σκεφτούμε για το καλοκαίρι εκείνο που έληξε αρκετά χρόνια αργότερα – ή, ίσως, και να μην έληξε ακόμα. Κάτι που αφορά στον παρόντα χρόνο μας.

Βρισκόμαστε στην άνοιξη του 2006. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας επιχειρεί να φέρει προς ψήφιση έναν νόμο-πλαίσιο που αφορά στη δομή και στη λειτουργία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ο οποίος θα σαρώσει τα πάντα, και επιπλέον προγραμματίζει την αναθεώρηση του άρθρου 16. Με δυο κουβέντες, σκοπεύει να κάνει πραγματικότητα το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο που δεκαετίες ονειρευόταν η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα και να αλλάξει άρδην τις ζωές φοιτητών και φοιτητριών, μετατρέποντάς τους σε πρώιμα πειθαρχημένους εργαζόμενους/-ες με εντατικοποιημένους ρυθμούς “ζωής” γεμάτους νευρώσεις. Και τότε, συμβαίνει κάτι απρόσμενο. Τον Μάιο, δεκάδες χιλιάδες φοιτητές και φοιτήτριες αρχίζουν να γεμίζουν τα αμφιθέατρα πραγματοποιώντας τις πιο μαζικές συνελεύσεις μεταπολιτευτικά και αποφασίζουν πλειοψηφικά να προχωρήσουν σε καταλήψεις των σχολών τους στην προσπάθειά τους να μπλοκάρουν την επιχειρούμενη αναδιάρθρωση. Μέχρι τις πρώτες μέρες του Ιουνίου, περίπου 400 τμήματα πανελλαδικά βρίσκονται υπό κατάληψη, στα οποία λαμβάνουν χώρα προβολές ταινιών, πολιτικές εκδηλώσεις, αυτοοργανωμένες δομές σίτισης, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, αντιμαθήματα, ανάδειξη διαφορετικών χρήσεων ορισμένων μέσων παραγωγής τού πανεπιστημίου, μπλοκάρισμα της ομαλής συνέχισης αμφιλεγόμενων ερευνητικών προγραμμάτων και κάθε λογής ασυνήθιστα για τους χώρους αυτούς δρώμενα – προϊόντα μιας ξαφνικά διεγερμένης φαντασίας. Με δεκάδες ψηφίσματα αλληλεγγύης μια σειρά από κλάδους εργαζομένων εκφράζουν την στήριξή τους στον φοιτητικό αγώνα: μηχανικοί, ηθοποιοί, γιατροί, εργαζόμενοι/-ες στο χώρο του βιβλίου, της τοπικής αυτοδικοίκησης κ.ά. Κάθε εβδομάδα οι δρόμοι της Αθήνας και άλλων μεγάλων πόλεων πλημμυρίζουν από ογκώδεις διαδηλώσεις, οι οποίες χτυπιούνται από την αστυνομία και συκοφαντούνται από τα ΜΜΕ. Πολύωρες συγκρούσεις, φλεγόμενα οδοφράγματα και εμπνευσμένα συνθήματα και graffiti στους τοίχους γίνονται η νέα καθημερινότητα αρκετών αστικών κέντρων στη χώρα. Πραγματοποιούνται καταλήψεις ραδιοσταθμών, εξορμήσεις αντιπληροφόρησης, επιθέσεις σε συστήματα παρακολούθησης, τράπεζες και αστυνομικά τμήματα, παρεμβάσεις σε χώρους εργασίας, αποκλεισμοί σιδηροδρομικών σταθμών, ακτιβισμοί στους αποστειρωμένους χώρους του ΜΕΤΡΟ, άρνηση της διαδικασίας των εξετάσεων. Συν τοις άλλοις, αισθανόμενοι ενστικτωδώς οι φοιτητές και οι φοιτήτριες ότι δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από κανέναν, εναντιώνονται ακόμα και στους καθηγητές τους, παρόλο που η ΠΟΣΔΕΠ επίσημα στηρίζει τις κινητοποιήσεις και προχωρά σε απεργίες τις μέρες αυτές.

Η νεολαία, ως ευαίσθητος παλμογράφος της κοινωνίας, διαισθάνεται ότι η ζοφερή κατάσταση που άρχισε να πλανάται επάνω από τα κεφάλια μας δεν αφορά αποκλειστικά στην εκπαίδευση και ανιχνεύει νωρίς τις τεκτονικές αλλαγές που επέρχονται. Γι΄αυτό και το φοιτητικό κίνημα ή έστω τα πιο πρωτοπόρα ρεύματα εντός του, δεν αρκείται σε μια συντεχνιακού χαρακτήρα αντίδραση, αλλά επιχειρεί μια συνολική αντιπαράθεση με το αστικό μπλοκ εξουσίας και αποτελεί, για αρκετό καιρό, ρυθμιστή των εξελίξεων στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό. Η κατάσταση αυτή, με εξάρσεις και υφέσεις, διαρκεί έναν ολόκληρο χρόνο, μέχρι τον Μάιο του 2007, και λήγει με την ψήφιση του νόμου, την ήττα του φοιτητικού κινήματος και αρκετούς συλληφθέντες ή/και τραυματίες. Αυτά. Συνοπτικά.

Έκτοτε, γράφτηκαν από συλλογικότητες ή μεμονωμένους/-ες αγωνιστές/αγωνίστριες αρκετές μπροσούρες, μελέτες και διατριβές σχετικά με τον πλούτο των γεγονότων που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια αυτού του έτους, οι οποίες είτε προσπάθησαν να καταγράψουν και να αναλύσουν τί συνέβη είτε καταπιάστηκαν με τα αίτια της ήττας και με ό,τι δεν έγινε. Και αρκετές από αυτές το έκαναν με ευστοχία. Ωστόσο, ούσες στρατευμένες στη μία ή την άλλη πολιτική αντίληψη δεν κατάφεραν (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων που το έκαναν αποσπασματικά) να αναδείξουν ένα ζωτικής σημασίας χαρακτηριστικό στοιχείο της περιόδου αυτής και της φυσιογνωμίας της: τον χρόνο. Τα υποκείμενα των γεγονότων του 2006-07, πιθανώς χωρίς να έχουμε πλήρη επίγνωση, παρεμβαίνουμε πολλαπλώς και δραστικά στο χρόνο.

Κατά τη διάρκεια των καταλήψεων, αρνούμενοι την επικρατούσα οργάνωση του καθημερινού μας χρόνου και τον κατακερματισμό του σε ωράρια, ψηλαφίζουμε εμπράκτως την ενιαιοποιημένη βίωσή του και την παιγνιώδη επανανοηματοδότησή του. Αμφισβητούμε τον τεμαχισμό του σε ώρες υποχρεώσεων και ώρες διασκέδασης, σκοτώνουμε τον ύπνο, υπονομεύουμε οτιδήποτε μπορεί να είναι στο πρόγραμμα, καταργούμε τον αόριστο και τον μέλλοντα. Μόνο παρόν! Το διάβασμα, ο έρωτας, η βόλτα, η διαδήλωση και κάθε λογής δραστηριότητα γίνονται ένα και τα όρια της νύχτας από την ημέρα δυσδιάκριτα. Διαστέλλουμε αυτόν τον απελευθερωμένο ενεστώτα παίζοντας με τα όρια των εποχών του έτους και γεννάμε ένα καλοκαίρι που διαρκεί ένα ολόκληρο έτος γεμάτο με λυσσασμένη δημιουργικότητα, αστείρευτη ενέργεια, αισιόδοξο πράττειν και ακατάλυτη αποφασιστικότητα. Γινόμαστε πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριες της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας που γράφεται και το βάρος μας αλλάζει το ρυθμό ροής της. Παρατηρούμε να ξηλώνεται η προτομή του Ναπολέοντα Ζέρβα και να γράφεται στον τοίχο το σύνθημα “Η συμφωνία της Βάρκιζας έσπασε, έχουμε πόλεμο ξανά”. Μετονομάζουμε το αμφιθέατρο “Ίππαρχος” σε αμφιθέατρο Ζαν Λυκ Γκοντάρ και παντρεύουμε την αστρονομία του 2ου π.Χ. αιώνα με τον κινηματογράφο των sixties εν έτει 2006. Στον ισχυρισμό ότι η δραστηριότητά μας αυτή είναι χαμένες ώρες από το εξάμηνο της σχολής και καθυστερεί τη λήψη του πτυχίου μας, σηκώνουμε το γάντι και επιλέγουμε να χάσουμε αυτές τις άδειες ώρες που δεν είναι ζωή. Μα τί άλλο είναι αυτές οι κινήσεις, αν όχι μια απόπειρα ριζικής παρέμβασής μας στον χρόνο; Ο χρόνος δεν κυλάει γραμμικά για εμάς. Δεν μετριέται με ρολόγια. Ακόμα και όταν φωνάζουμε το ημιχιουμοριστικό σύνθημα “Είμαστε οι Ούνοι του Μάη και του Ιούνη”, δεν δηλώνουμε την ορμητική έφοδό μας από μια άλλη διάσταση;  Διαισθανόμαστε την επερχόμενη κρίση, σχεδόν εγκαινιάζουμε την αντιπαράθεση με τα αστικά σχέδια υπέρβασής της και συνομιλούμε με τον εαυτό μας που το Δεκέμβρη του 2008 δέχεται μια σφαίρα στο στήθος, με τον εαυτό μας που στις 5 Μάη του 2010 είναι 300.000 καρδιές, με τον εαυτό μας που σε όλες τις πλατείες το 2011 δοκιμάζει την άμεση δημοκρατία, με τον εαυτό μας που στις 12 Φλεβάρη του 2012 και ξεπερνάει τον φόβο. Ρωτάμε νωρίς τον εαυτό μας ποιοι είμαστε σήμερα.

Και οι απαντήσεις που δίνονται από τότε δεν είναι ενιαίες. Υπάρχουμε, όμως, όσοι και όσες δε νιώθουμε αμηχανία στο άκουσα της λέξης αυτής. Γιατί δεν γίναμε managers σε πολυεθνικές εταιρείες, δεν γίναμε κυβερνητικά στελέχη, δεν γίναμε παράγοντες της κρατικής μηχανής, δεν γίναμε πολιτικάντηδες δευτέρας διαλογής που κυνηγούν κοινοβουλευτική καριέρα, δεν γίναμε παροπλισμένοι ιδιώτες, δεν γίναμε αφεντικά, δεν γίναμε πλούσιοι, δεν γίναμε γραφειοκράτες, δεν βάλαμε μυαλό, δεν νοσταλγούμε γιατί δεν θέλουμε την επιστροφή, ερωτευόμαστε με μεγαλύτερη σφοδρότητα από ποτέ, απεχθανόμαστε τη δουλειά όπως απεχθανόμαστε τις εξετάσεις, πάμε πιο μακρινές βόλτες, διαδηλώνουμε γιατί η ψυχή μας μάς παίρνει από το χέρι να κατέβουμε στο δρόμο, διαβάζουμε, χορεύουμε, φωτογραφίζουμε, κινηματογραφούμε, τραγουδάμε, κολυμπάμε, σκαρφαλώνουμε, παίζουμε πιο μανιωδώς από ποτέ, καθώς η ζωή που άνοιξε μπροστά μας τότε έχει εγγραφεί στο hardware του είναι μας.

Κάπως έτσι, ο σημερινός εαυτός μας, μάς έμαθε τι σημαίνει αυτή η περίεργη μη λέξη “Μαηούνης” και ποιο είναι το κεντρικό στοιχείο του περιεχομένου της: η απρόσμενη γέννα των πιο ωραίων παιδιών της φαντασίας ανά πάσα στιγμή, η βαθειά λαχτάρα για ομορφιά και για απελευθέρωση της αυθεντικότητας ακόμα και μέσα από τις πιο αντίξοες συνθήκες, το διαρκές καλοκαίρι που βγαίνει από μέσα μας, η ζωή σε ενεστώτα διαρκείας.

Υ.Γ. Τα παραπάνω αποτελούν προϊόν μιας εντελώς προσωπικής ματιάς στα πράγματα και δεν έχουν αξιώσεις πολιτικής ορθότητας και καθολικής ισχύος. Αφιερώνονται σε όλους εκείνους και όλες εκείνες που, ανεξαρτήτως ηλικίας, βλέπουν σε αυτά ένα κομμάτι του δρώντος εαυτού τους στο εδώ και στο τώρα. Όσοι και όσες συνεχίζουν να κοιτούν με αμηχανία στο άκουσμα αυτής της λέξης, ας πορευτούν στη ζωή που επέλεξαν. Ίσως, η λέξη αυτή δεν τους/τις πολυαφορούσε ποτέ στα αλήθεια.