Ο τελευταίος του Κάισλινγκεν. Στα στρατόπεδα εργασίας των Ναζί

Μαρία Σαμπατακάκη, Ο τελευταίος του Κάισλινγκεν, Στα στρατόπεδα εργασίας των Ναζί, εκδ. Τόπος

Οι ιστορικές μαρτυρίες μάς βοηθούν στο να κρατάμε στη μνήμη μας άσβηστες πολλές κοινωνικές πτυχές του παρελθόντος ώστε να είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε κάθε στιγμή αυτό που συμβαίνει γύρω μας και να δρούμε με τον ενδεδειγμένο τρόπο. Το βιβλίο της ιστορικού Μαρίας Σαμπατακάκη Ο Τελευταίος του Κάισλινγκεν, Στα στρατόπεδα εργασίας των Ναζί αποτελεί μια μοναδική μαρτυρία από τα γερμανικά στρατόπεδα εργασίας. Ο στρατευμένος πυρήνας της οικονομίας των ναζί δημιουργήθηκε από τα στρατόπεδα εργασίας.  Οι επιχειρήσεις εξασφάλιζαν με αυτόν τον τρόπο φθηνό εργατικό δυναμικό, οι επιχειρηματίες και οι βιομήχανοι ευνοούνταν από αυτήν την πρακτική και επιδείκνυαν αφοσίωση και προσήλωση στα πλάνα και τους στόχους του Χίτλερ και του Ράιχ.

Οι μεγάλες γερμανικές εταιρείες (Krupp, Siemens, AEG κ.λπ.) διαμορφώθηκαν μέσα από τα στρατόπεδα εργασίας, ενώ οι «γκάσταρμπαϊτερ» της δεκαετίας του ’50  είναι συνέχεια της εθνικοσοσιαλιστικής αντίληψης περί εργασίας.

Ο Παύλος Μώτος συνελήφθη στο Δουργούτι μαζί με εκατοντάδες άλλους τον Αύγουστο του 1944, δύο περίπου μήνες πριν την Απελευθέρωση και στάλθηκε ως εργάτης-όμηρος σε εργοτάξιο της Οργάνωσης Todt στο Κάισλινγκεν (γερμ. Geislingen an der Steige) της Βάδης – Βυρτεμβέργης. Ήταν ένα από τα τελευταία μπλόκα που πραγματοποίησαν στην Αθήνα οι δυνάμεις κατοχής.

Το ημερολόγιο των παθημάτων του Παύλου Μώτου παρέμεινε ανέκδοτο επί σχεδόν επτά δεκαετίες έως ότου παραδόθηκε στην συγγραφέα από τον γιο τού Παύλου, κ. Λευτέρη Μώτο. Το ημερολόγιο συντάχθηκε απ’ τον ίδιο, μεταξύ των μηνών Απριλίου – Αυγούστου του 1945. Όπως μας επισημαίνει η συγγραφέας, στην πρωτόλεια μορφή του, το ημερολόγιο καθίστατο αδύνατο να διαβαστεί και γι’ αυτό η αναγραφή του υπήρξε επιβεβλημένη. Έγινε όμως, δίχως να πειραχθούν τα γεγονότα, τα νοήματα, η δομή και το ύφος του.

Η βία του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού βρισκόταν σε άμεση συνάρτηση με μια διαδικασία συγκέντρωσης του πλούτου στα χέρια μιας ολιγαρχίας, η οποία για να πετύχει τους στόχους της  χώρισε τους ανθρώπους σε α’ και β’ διαλογής.

Ο αναγνώστης μέσα από τις σελίδες αυτής της απάνθρωπης καθημερινότητας μεταφέρεται σε εκείνη τη δυσοίωνη εποχή για την Ευρώπη.  Η μαρτυρία του Π. Μώτου μάς τονίζει τον εκφασισμό της εργασίας όπως καθιερώθηκε από τον εθνικοσοσιαλισμό. Όπως εύστοχα παρατηρεί η συγγραφέας «η συλλογική μνήμη λησμονεί συνήθως ότι τα αίτια γένεσης της εν λόγω ιδεολογίας είναι σε μεγάλο βαθμό οικονομικά».

Σε απόρρητο σημείωμά της η αμερικανική υπηρεσία πληροφοριών OSS (Office of Strategic Services), πρόγονος της σημερινής CIA  εκτίμησε για την Ελλάδα ότι:  «Οι Γερμανοί επεδίωξαν την αύξησιν της ανεργίας εις τρόπον ώστε να αυξηθούν ο αριθμός των ανέργων οι οποίοι κατ’ ανάγκην μετέβαινον να εργασθούν εις την Γερμανίαν».

Το μεταπολεμικό κράτος πρόνοιας και δικαιωμάτων της Ευρώπης έδωσε τη θέση του στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο με τις επώδυνες πρακτικές του. Θα πρέπει να αναλογιστούμε το διαχρονικό χαρακτήρα της εκμετάλλευσης του ανθρώπου για το κέρδος. Κάθε είδους αδικία, βία και καταναγκασμός  πηγάζει από αυτή την αιτία. Ωστόσο, οι ανθρώπινες αξίες οφείλουν να διατηρούνται πάντοτε ζωντανές και να αποτελούν το εφαλτήριο για την οικοδόμηση ενός δικαιότερου κόσμου.