«Μια μέρα της ζωής του Αμπεντ Σαλάμα», του Νέιθαν Θρωλ

Το σημείωμα του συγγραφέα εξηγεί τα πάντα. Λίγες λέξεις επιβεβαιώνουν πως ό,τι ζούμε πάντα θα μας ξεπερνάει. Και υπάρχουν τόποι, δικά μας και δικά τους χώματα, χώρες πληγωμένες, μα ποτέ γονατισμένες, που η ζωή και ο θάνατος είναι απλοί μάρτυρες των μαρτύρων, των διαβόλων και των θλιμμένων αγγέλων. Αυτή την πύρινη κοσμογονία που μένει στη φωτιά, τη ζουν, τη βιώνουν, άνθρωποι που δεν έφταιξαν σε τίποτε. Το δίκαιο του ισχυρού που δεν έχει ίχνος δικαιοσύνης, η σιδερένια του γροθιά που δεν έχει στάλα οίκτου και η ευκολία στο πάτημα της σκανδάλης τρομάζουν. Ο τρόμος πυκνώνει και ζυγώνει, γίνεται βάρος ασήκωτο και συνθλίβει ζωές, όνειρα, ελπίδες. Και όμως, εκεί που ο ουρανός γίνεται ένα με τη γη, εκεί όλα ανατρέπονται και τα πάντα μπορούν να πραγματοποιηθούν. Το ασήκωτο βάρος θα γίνει πούπουλο. Το ατσάλινο θηρίο θα διαλυθεί από μια ξαφνική αστραπή. Ο θάνατος θα γίνει απαραίτητη συνθήκη για τη γέννηση, για τη συνέχιση του βίου, για τη θυσία που γιγαντώνει το πάθος για λευτεριά και δικαιοσύνη. Και κάπου εδώ έρχεται ο Νέιθαν Θρωλ και τα λόγια του. «Το παρόν δεν αποτελεί μυθοπλασία». Το «Μια μέρα της ζωής του Αμπεντ Σαλάμα» (Εκδόσεις Δώμα) ανήκει στην αλήθεια της Παλαιστίνης, των μαχητών της, των ανθρώπων της.

Ο Νέιθαν Θρωλ είναι αμερικανός δημοσιογράφος και δοκιμιογράφος. Ζει στην Ιερουσαλήμ. Κέρδισε το βραβείο «Πούλιτζερ» και… Ας είμαστε άμεσοι, όπως είναι και το βιβλίο. Το «Μια μέρα της ζωής του Αμπεντ Σαλάμα», με υπότιτλο «Ανατομία μιας τραγωδίας στην Ιερουσαλήμ», είναι αδιαπραγμάτευτο τεκμήριο πραγματικότητας. Και τι λέει αυτή: Στην Παλαιστίνη το Ισραήλ διεξάγει γενοκτονία. Κανένας ισχυρός αυτού του πλανήτη δεν νοιάζεται για τις ζωές των Παλαιστίνιων και τα όπλα της Παλαιστίνης σηκώνουν το βάρος της αντίστασης και της αξιοπρέπειας όλου του κόσμου. Ο Νέιθαν Θρωλ μας δίνει μια αδιαμφισβήτητη μαρτυρία. Τι έκανε; Το πιο απλό και πιο δύσκολο. Είδε, έψαξε, έλεγξε και έγραψε την αλήθεια όπως είναι. Μέσα από την «παντοδυναμία» των όπλων, του ψέματος των περισσότερων δυτικών ΜΜΕ, της γενναιόδωρης στήριξης του Νετανιάχου από ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, ο δημοσιογράφος-συγγραφέας αναδεικνύει αυτό που όλοι οι ευαίσθητοι, δημοκράτες, πολίτες φωνάζουν, βλέπουν -όσο μπορούν- και φαντάζονται. Το «Λευτεριά στην Παλαιστίνη», το «Νίκη στα όπλα της παλαιστινιακής αντίστασης», η «Γενοκτονία», «Οι φονιάδες των λαών», αυτά μόνο όσοι τα ζουν εκεί, στον τόπο δοκιμασίας, μαρτυρίου, μπορούν να «αγγίξουν» και να τα επιβεβαιώσουν, νικήσουν, στο 100%. Οι λέξεις του Θρωλ, η έρευνά του, οι μαρτυρίες του, είναι εκεί και δεν μπορεί κανείς και τίποτα να τις διαψεύσει.

Ποια είναι αφορμή για να γραφτεί αυτή η μαρτυρία; Ένα τροχαίο δυστύχημα. Μεταφερόμαστε στο 2012, λίγο έξω από την Ιερουσαλήμ. Ο Αμπεντ Σαλάμα, Παλαιστίνιος της Δυτικής Οχθης, μαθαίνει για το τροχαίο. Ένα πούλμαν που μεταφέρει παιδιά, ανατρέπεται. Ο Σαλάμα φοβάται ότι στο όχημα βρίσκεται και ο πεντάχρονος γιος του. Το δυστύχημα θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε. Τα όσα ακολούθησαν, όχι. Και εδώ, μπαίνει ακόμα πιο έντονα «το παρόν δεν αποτελεί μυθοπλασία». Ο Θρωλ καταγράφει τις προσωπικές ιστορίες δεκάδων εμπλεκόμενων, Παλαιστίνιων και Ισραηλινών, και αναδεικνύει την πολιτική διάσταση της τραγωδίας: τις εξουσιαστικές, χωροταξικές, θεσμικές δομές που ορίζουν τις ζωές των ανθρώπων στη Δυτική Οχθη, πίσω από το υψωμένο τείχος.

Ο Θρωλ συνδυάζει άψογα την ιστορική έρευνα και το επί τόπου ρεπορτάζ για το συμβάν. Ο τρόπος που «δένει» αυτά τα δύο οδηγεί τον αναγνώστη στην ξεκάθαρη αλήθεια. Τα επίμονα ερωτήματα, «Γιατί αυτή η δολοφονική μανία των Ισραηλινών;», «Γιατί δεν έχουν το κράτος που αξίζουν οι Παλαιστίνιοι;», «Γιατί τους πρόδωσαν;», «Γιατί υπάρχουν και πώς επιδρούν οι εσωτερικές συγκρούσεις των αντιστασιακών οργανώσεων;», «Γιατί οι Παλαιστίνιοι υπομένουν φρικτές δοκιμασίες και αβάσταχτες καθημερινές ταλαιπωρίες;», απαντώνται. Είναι τόσο ισχυρές οι αποδείξεις του Θρωλ (εντυπωσιακός αριθμό πηγών) που δεν μπορείς να πεις «ναι μεν, αλλά…». Η αφήγηση προχωρά σταθερά και εντυπωσιακά και δεν θες να αφήσεις στιγμή το βιβλίο. Η εξαιρετική μετάφραση ανήκει στη Δέσποινα Κανελλοπούλου. Για το τέλος ένας μικρό απόσπασμα από την τελευταία σελίδα (σ.277):

Κανένας δεν επισήμανε ότι η απουσία υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης από τη μία πλευρά του τείχους θα οδηγούσε με βεβαιότητα κάποια στιγμή σε τραγωδία. Κανένας δεν είπε ότι οι Παλαιστίνιοι της περιοχής ήταν παρατημένοι στην τύχη τους, επειδή το εβραϊκό κράτος είχε θέσει ως στόχο να μειώσει την παρουσία τους στην ευρύτερη Ιερουσαλήμ, το μέρος που το Ισραήλ επιδίωκε να κάνει ολόδικό του περισσότερο απ’ οποιοδήποτε άλλο. Για όλα αυτά δεν λογοδότησε κανένανς.