Μια σκέψη για την ταινία The old οak του Ken Loach

| 01/12/2023

Πριν κάποιο διάστημα τρώγαμε με κάτι φίλους στην Ελευσίνα. Στο δίπλα τραπέζι καθόταν μια άλλη παρέα που δεν χρειαζόταν και πολύ προσπάθεια για να ακούσεις τι συζητάνε. Από τα λεγόμενα τους καταλάβαμε ότι είναι εργάτες της περιοχής που είχαν δουλέψει για χρόνια στα ναυπηγεία. Βγάζανε μια περηφάνεια για το παρελθόν τους και τη θέση τους: πόσο έχουν δουλέψει, πόσο έχουν κουραστεί, πόσο εξειδικευμένοι είναι, πόσο έμπειροι.

Κάποια στιγμή περνάνε κάποιοι μετανάστες από μπροστά τους.

Αρχίζουν να τους χλευάζουν για να αποδείξουν στους εαυτούς τους την, κατά φαντασία, προνομιακή τους θέση. Ξανά από την αρχή: για το πόσο έχουν δουλέψει οι ίδιοι, πόσο εξειδικευμένοι είναι. Ενώ θεωρούσαν πως οι μετανάστες απλώς κάθονται και τεμπελιάζουν.

Στη decadance πλέον, από άποψη εργασίας, Ελευσίνα και μέσα στην απελπισία τους υπάρχουν εργάτες που έχουν απωλέσει κάθε συνείδηση της τάξης τους: δηλαδή την αντίληψη του τι θέση έχουν στην παραγωγή, τι παράγουν, για ποιους, ποιος ζει από την παραγωγή τους, ποιος κερδίζει από την δουλειά τους. Καθώς δεν μπορούν να “κοιτάξουν” προς τις αιτίες βλέπουν εχθρούς στις συνέπειες. Εύκολος δρόμος για τους ίδιους, βολικός για τα αφεντικά, επικίνδυνος, συνειδησιακά και πολιτικά, για την κοινωνία. Η οικονομική διάλυση μιας περιοχής που κάποτε άκμαζε δημιουργεί ένα πρόσθετο πρόβλημα: την διάλυση της συλλογικής αντίληψης και αναφορών και ως εκ τούτου των αμυνών και των αξιών που αυτή παράγει στα άτομα. Απουσία ισχυρών συνδικάτων, ακριβώς λόγω απουσίας εργασίας, υπάρχουν εργάτες που βρίσκουν διαφυγή στον κανιβαλισμό. Με ακραία συντηρητικά αντανακλαστικά, κανένα σεβασμό και αλληλεγγύη στους συναδέλφους τους, και ειδικότερα αν είναι κάποιου άλλου λαού, ακόμη πιο φτωχοποιημένου, παραμένουν έρμαια ενός ατομικού παρελθόντος και ενός ανύπαρκτου προνομίου που εξιδανικεύουν χωρίς κανένα αντίκρισμα όμως στη πραγματική ζωή.

Αυτό το γεγονός μού υπενθύμισε, καθώς ακριβώς αυτή είναι η κύρια θεματική της, (παρά τις όποιες μου αντιρρήσεις σε θεματικές πλευρές και κυρίως στο κινηματογραφικό κομμάτι, στον τρόπο που αφηγείται την ιστορία δηλαδή) η νέα ταινία του Ken Loach “THE OLD OAK” σε σενάριο του Paul Laverty. Το πλαίσιο εδώ είναι μια πόλη της Αγγλίας, κάποτε σε ακμή οικονομικά και συνδικαλιστικά. Ελευσίνες λοιπόν υπάρχουν παντού στον καπιταλιστικό κόσμο.

Η ταινία έκανε πρεμιέρα στα πλαίσια του 36ου Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου.

Ο Χρήστος Σκυλλάκος είναι κριτικός και θεωρητικός κινηματογράφου, φωτογράφος, εικαστικός, επιμελητής εκδόσεων και εισηγητής σεμιναρίων θεωρίας & ιστορίας κινηματογράφου. Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) και μέλος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) και του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας (ΕΕΤΕ). Γεννημένος το 1984 σπούδασε Νομική.