Μονέ και Ρενουάρ: η περίοδος της κοινής δημιουργίας και η γέννηση του ιμπρεσιονισμού
Δύο από τους πρωταγωνιστές του ιμπρεσιονισμού ο Κλώντ Όσκαρ Μονέ (1840 -1926) και ο Πιέρ Ωγκύστ Ρενουάρ (1841-1919) θα εργαστούν και θα δημιουργήσουν μαζί κατά τη διάρκεια των ετών 1869 και 1874 θέτοντας τα θεμέλια του κινήματος του Ιμπρεσιονισμού.
Η ιστορική περίοδος κατά την οποία δημιουργούν οι δύο καλλιτέχνες είναι πολύ ταραγμένη η γαλλική κοινωνία θα περάσει από το αυταρχικό καθεστώς της Δεύτερης Αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα Βοναπάρτη (1852 – 1870) στις εχθροπραξίες για την ανακήρυξη της Τρίτης Δημοκρατίας (1870) και στην Παρισινή Κομμούνα (1871). Η κοινωνική δυσαρέσκεια από τον πόλεμο με την Πρωσία και η οικονομική κρίση επιβάρυνε τη θέση των λαϊκών τάξεων. Η λαϊκή εξέγερση που ξέσπασε από το Μάρτιο μέχρι και το Μάιο του 1871 στο τέλος κατεστάλη με 25.000 νεκρούς. Ο Ρενουάρ θεωρήθηκε υποστηρικτής των οπαδών της Κομμούνας παρότι δεν είχε λάβει άμεσα μέρος στις συγκρούσεις και αναγκάστηκε να κρυφτεί για ένα χρονικό διάστημα.
Ο Ρενουάρ το καλοκαίρι του 1869 θέλησε να αποκτήσει στενότερη σχέση με το Μονέ. Οι επισκέψεις του στο σπίτι του Μονέ στο Saint – Michel έγιναν πολύ συχνές. Η καλλιτεχνική τους συνεργασία θα είναι ιδιαιτέρως παραγωγική και πειραματική ταυτόχρονα όσον αφορά στη μελέτη του φωτός. Οι σπουδές αυτής της περιόδου πάνω στο φως θα οδηγήσουν μετέπειτα στο καλλιτεχνικό ρεύμα του Ιμπρεσιονισμού.
Ζωγραφίζουν μαζί στο νησί Croissy, στο Σηκουάνα, το πλωτό καμπαρέ της Grenouillere. Το συγκρότημα αυτό των λουτρών στις όχθες του Σηκουάνα συγκέντρωνε τους αστούς του Παρισιού όπου πήγαιναν για να διασκεδάσουν και να ψυχαγωγηθούν στον ελεύθερο χρόνο τους.
Οι δύο ζωγράφοι αποτυπώνουν τα ίδια θέματα με γρήγορες πινελιές γεμάτες ζωντάνια, δίνουν ιδιαίτερη σημασία στο υδάτινο στοιχείο του ποταμού και τους αντικατοπτρισμούς τους κάτω από το ηλιακό φως. Σε αυτό που επικεντρώνουν είναι η εντύπωση και η αίσθηση που δημιουργείται από αυτά τα ανέμελα στιγμιότυπα. Ο Μονέ στέκεται περισσότερο στη δομή και την ανάλυση του έργου ενώ ο Ρενουάρ εστιάζει στη αίσθηση της ζωντάνιας και της ατμόσφαιρας.
Pierre Auguste Renoir
Ο Μονέ το 1872 όταν επιστρέφει από την Ολλανδία και την Αγγλία όπου είχε βρει καταφύγιο κατά τη διάρκεια του γαλλοπρωσικού Πολέμου νοικιάζει με τη γυναίκα του Καμίλ μια μικρή έπαυλη στο Argenteuil. Εκεί οι δύο καλλιτέχνες θα βρεθούν πάλι και θα ζωγραφίσουν μαζί απόψεις του Σηκουάνα. Ο Μονέ εκείνη την περίοδο έχει μια ευρύχωρη βάρκα, ένα πλωτό εργαστήριο όπου κοιμάται μέσα και παρατηρεί τα νερά του ποταμού καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, από την αυγή μέχρι και τη δύση του ήλιου. Σε αυτό το πλωτό εργαστήρι μπορούμε να πούμε ότι γεννήθηκε ο Ιμπρεσιονισμός, εκεί ζωγραφίζουν ο Ρενουάρ και αρκετές φορές ο Μανέ. Η οπτική μέσα από το ποτάμι δίνει απεικονίσεις της φύσης μοναδικής ομορφιάς, αποκαλύπτει τα μυστικά που ψιθυρίζουν τα δέντρα και τα λουλούδια σε μια τελετουργία σχεδόν μεταφυσική. Οι πολύχρωμες αντανακλάσεις και το καθρέφτισμα των φυσικών μοτίβων στο νερό αποτελούν την πεμπτουσία της νέας αυτής τεχνοτροπίας που θα σφραγίσει ανεξίτηλα την ιστορία της ζωγραφικής.
Η φιλία των δύο ζωγράφων και η συνήθειά τους να δουλεύουν μαζί εκείνη την εποχή δημιούργησαν μια σύγχυση στο κοινό ως προς την ταυτότητα των έργων τους. Με μια προσεκτική ματιά όμως μπορεί κάποιος να διαπιστώσει ότι η ζωγραφική τους είχε αρκετές διαφοροποιήσεις. Ο Μονέ είχε μια σταθερότητα και μια προσεκτική οπτική με αρκετές αντιθέσεις ενώ ο Ρενουάρ είχε μια αέρινη διάθεση και μια μεγαλύτερη ρευστότητα στις συνθέσεις του.
Claude Monet
Ο Ρενουάρ φιλοτέχνησε πορτρέτα του Μονέ, της συζύγου και του γιου του. Είναι προσωπογραφίες με οικεία διάθεση και ζεστή ατμόσφαιρα, τα οποία χάρισε στην οικογένεια Μονέ για τη φιλοξενία που του πρόσφεραν για μεγάλα χρονικά διαστήματα στο σπίτι τους. Η φιλία με το ζεύγος Μονέ ήταν πολύ στενή όπως και η αρμονική τους συνύπαρξη στο ίδιο περιβάλλον όπου ο ένας συμπλήρωνε τον άλλον.
Δύο χαρακτηριστικοί πίνακες της περιόδου που αναφερόμαστε είναι «Οι παπαρούνες της Αρζαντέιγ» (1872) του Μονέ και το «Μονοπάτι ανάμεσα σε ψηλά χόρτα» του Ρενουάρ (περ. 1874). Οι ομοιότητες των δύο έργων όσον αφορά στο θέμα αλλά και στη γενικότερη απόδοση του τοπίου είναι κάτι περισσότερο από εμφανείς. Η ύπαιθρος ζωντανεύει και πάλλεται μέσα σε μία μαγική διάσταση. Όλη η φύση συνομιλεί με το θεατή και τον προσκαλεί μέσα σε αυτές τις συνθέσεις που αποτελούν την επιτομή του Ιμπρεσιονισμού. Αχνές ανθρώπινες φιγούρες που γίνονται μέρος του φυσικού τοπίου. Μικρές χρωματικές πινελιές συνθέτουν αυτά τα αριστουργηματικά τοπία που κάνουν το θεατή να επιθυμεί να βυθιστεί μέσα τους και να μετέχει στη μυσταγωγία.
Η πολυπλοκότητα της φύσης δόθηκε από τους ιμπρεσιονιστές μέσα από ένα σύστημα εικαστικής ενόρασης, το οποίο εστίασε στο φως και στις ιδιότητές του. Και εδώ μπορείτε να μάθετε πώς να επιλέξετε ένα ελκυστικό χτένισμα.
Πολλοί από αυτούς τους πίνακες αυτής της περιόδου αγοράστηκαν στην κυριολεξία σε εξευτελιστικές τιμές. Οι δύο καλλιτέχνες για να ξεπεράσουν τις μεγάλες οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζαν είχαν οργανώσει μια δημοπρασία στο Hotel Drouot και πολλοί πίνακες αγοράστηκαν σε τιμές που δεν κάλυπταν ούτε το κόστος της κορνίζας.
Στη συνέχεια της καλλιτεχνικής τους πορείας ο Μονέ σταδιακά θα αφιερωθεί στη φύση και στο αστικό τοπίο, ενώ ο Ρενουάρ στην ανθρώπινη φιγούρα και ειδικότερα στη γυναίκα.
Από την περίοδο της κοινής τους δημιουργίας θα γεννηθεί ένα καλλιτεχνικό ρεύμα που θα εκφράσει τις αναπαραστάσεις του φωτός και την άμεση εντύπωση που προκαλούν πάνω στα αντικείμενα. Το φως δεν είναι ένα στατικό στοιχείο αλλά μια αντανάκλαση των αντικειμένων, οι σκιές δεν είναι σκούρες αλλά αντανακλούν τα χρώματα των αντικειμένων που τις προβάλλουν. Το πλωτό εργαστήριο του Μονέ είναι το σύμβολο της αρχής της ζωγραφικής των ιμπρεσιονιστών στην ύπαιθρο. Το χρώμα ήταν το κυρίαρχο στοιχείο τους. Ο Ρενουάρ είχε πει χαρακτηριστικά : θέλω ένα κόκκινο που να χτυπάει σαν καμπάνα, κι αν δεν υπάρχει θα το φτιάξω.
.
Βιβλιογραφία – Πηγές:
1) Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια της Τέχνης, εκδ. Φυτράκης, 1964.
2) Ε.Η. Gombrich. Το Χρονικό της Τέχνης, MIET, 1994.
3) Βιβλιοθήκη Τέχνης, Ρενουάρ, εκδ. Καθημερινή
4)Μονέ, εκδ. Toubi’s.
5) https://www.musee-orsay.fr/en/home.html
6) http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/monet_claude.shtml
.
κεντρική: Pierre Auguste Renoir
