«Μπέρδεμα στο Χάρλεμ», του Κόλσον Γουάιτχεντ
Από το χώμα ορθώνονται ουρανοξύστες
Έγινε μπέρδεμα, η φάση στράβωσε και τα αλάνια χάθηκαν στο γέρμα. Έγινε μπέρδεμα στη γειτονιά κι όλα αυτά για μια στραβοτιμονιά. Έγινε μπέρδεμα και οι δρόμοι πήραν φωτιά, έπεσαν οι αλυσίδες, έπεσε η λευκή ποδιά. Έγινε μπέρδεμα και εξήγηση δόθηκε, το μήνυμα παραδόθηκε, η απόφαση τοιχοκολλήθηκε, η κατεδάφιση περίμενε το αίμα και το στέμμα. Έγινε μπέρδεμα και τα ξεφτέρια έδωσαν τα χέρια, μα τα χρώματα χωρίστηκαν, τα κτίρια μετακινήθηκαν και τα σύνορα χαράχτηκαν. Έγινε μπέρδεμα και αντίσταση μεγάλη πρόβαλλαν οι «διαφορετικοί», οι παρίες, οι εκτός νόμου, οι άνομοι, οι παράνομοι, τα μέταλλα αστράψαν και η κάμα κάρφωσε το σαρκικό ανακάτεμα. Έγινε μπέρδεμα και η σιδερένια γροθιά τα βρήκε με το κρυμμένο ρόπαλο, το πράσινο διαμάντι ξάπλωσε μπροστά στο καυτό μολύβι και η έκρηξη γέννησε τον νέο κόσμο. Έγινε μπέρδεμα στο Χάρλεμ, έγινε σκληρό νταραβέρι και τα παράνομα μπλέχτηκαν με τα νόμιμα, τα ηθικά με τα ανήθικα και τα μοιραία με τα ωραία. Και εκεί που οι μάγκες έμαθαν να επιβιώνουν, ήρθε η γραφή του Κόλσον Γουάιτχεντ να δείξει τον δρόμο, να μας δείξει ένα μεγαλειώδες μυθιστόρημα. Το «Μπέρδεμα στο Χάρλεμ» (Εκδόσεις Ικαρος) μιλά γι’ αυτό που χτυπά στην καρδιά των πόλεων, για την ακόρεστη επιθυμία να αλλάξουν όλα!
Ο Κόλσον Γουάιτχεντ σε αυτό το έργο αποδεικνύει ότι ξέρει πού ζει! Αν νομίζετε ότι είναι αυτονόητο, κάνετε λάθος. Μετά «Τα αγόρια του Νίκελ» (Εκδ. Ίκαρος, μτφρ. Μυρσίνη Γκανά), με τα οποία άγγιξε ένα κομμάτι του σκοταδιού της κοινότητας, μας δίνει κάτι πιο βαθύ, πολυεπίπεδο, μέσα από το σώμα της (κάθε) πόλης. Ο Γουάιτχεντ στρέφει το βλέμμα στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του ’60 και εξηγεί γιατί άλλαξε ο χώρος, ο αστικός ιστός, οι άνθρωποι. Η απάντηση δεν είναι η αναπόφευκτη εξέλιξη. Η απάντηση είναι η εσωτερική ανάγκη για αλλαγή, αυτή που επιβάλλεται από τον εαυτό και τους σκληρούς εξωτερικούς παράγοντες. Για τον Γουάιτχεντ, ο άνθρωπος αλλάζει τον άνθρωπο, ο άνθρωπος σκοτώνει τον άνθρωπο και ο άνθρωπος σώζει τον άνθρωπο. Το «Μπέρδεμα στο Χάρλεμ» αποτυπώνει τον διαρκώς μεταβαλλόμενο χάρτη του ανθρώπου. Τα διαχωριστικά στην πόλη δεν μένουν σταθερά, το τσιμέντο κάμπτεται και από το χώμα ορθώνονται ουρανοξύστες δίχως όριο. Πάνω σε αυτή τη βάση ο Γουάιτχεντ ταιριάζει άψογα διαφορετικούς λογοτεχνικούς δρόμους. Αστυνομικό, κοινωνικό, υπαρξιακό, αυτοβιογραφικό, της περιπλάνησης… Συνεκτική ουσία η διάθεση των ηρώων να αλλάξουν, να προχωρήσουν, να αφομοιώσουν και να αντισταθούν στις απειλές, να διαλύσουν τις δολοφονικές προθέσεις, να κρατήσουν το κομμάτι αγάπης που τους αναλογεί. Και εδώ μπορείτε να μάθετε πώς να απαλλαγείτε από τον πόνο μετά την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης.
Κεντρικός ήρωας ο Ρέι Κάρνεϊ. Εντιμος άνθρωπος, μαγαζάτορας που κάνει ό,τι μπορεί για να συντηρήσει τον ίδιο και την οικογένεια του. Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι αυτή η βιτρίνα κανονικότητας είναι γεμάτη ρωγμές. Όταν ο μικροαπατεώνας ξάδελφος του, ο Φρέντι, τον μπλέκει σε ληστεία ξενοδοχείου, η εσωτερική πάλη του Ρέι ξεκινά. Ποιος θα κερδίσει; Ο έντιμος Ρέι ή ο απατεώνας Ρέι;
Ο τρόπος που περιγράφει το αστικό τοπίο, που αφηγείται τη δράση των χαρακτήρων, η πρόζα, η «συνομιλία» με τα άψυχα είναι εντυπωσιακή. Χαρακτηριστικό απόσπασμα από τη σελίδα 440: Κοιτάζοντας προς τα πάνω, η Λεωφόρος Παρκ ήταν σαν ένα φαράγγι, όπως είχε ο Φρέντι, τα κτίρια σαν γκρεμοί που ανταγωνίζονταν τον σκοτεινό ουρανό. Θύμιζε στον Κάρνεϊ τότε που έκανε τόσο πολλή ζέστη, εκείνες τις καλοκαιρινές βραδιές πριν από χρόνια, που εκείνος και ο Φρέντι έπαιρναν μια κουβέρτα και ξάπλωναν στην ταράτσα της 129ης οδού. Η καλή μετάφραση ανήκει στη Μυρσίνη Γκανά.