«Μπαουμγκάρτνερ», του Πολ Οστερ

Θυμήσου! Θυμήσου! Θυμήσου!

| 03/02/2025

Λένε ότι λίγο πριν πεθάνεις βλέπεις να περνά μπροστά σου η ζωή σου. Και επειδή ο χρόνος τρέχει, όλα πρέπει να προβληθούν σε δευτερόλεπτα. Κινηματογραφική η ταχύτητα και το εκτυφλωτικό λευκό να ρίχνεται με τα χίλια στο παντοτινό μαύρο. Οι λέξεις, οι συνοδευτικοί χαρακτηρισμοί, μεγαλώνουν, μεγεθύνονται και καθετί γίνεται βαρύγδουπο. Το τέλος της ζωής δεν απαιτεί, βέβαια, τέτοιες μεγαλοσύνες, όμως μπροστά στο μεγαλείο του οριστικού όλα ανυψώνονται. Και τα δικά μας μικρά γίνονται μεγάλα και τα πόδια μας μεγαλώνουν και τα χέρια μας αντικαθίστανται από φτερά και το βλέμμα δεν κάνει πίσω όταν κοιτά τον ήλιο. Τα χρώματα υποχωρούν για να ειπωθεί το τελευταίο «αντίο», υποκλίνονται σε αυτό που φέρνουμε και σε αυτό που παίρνουμε όταν επιστρέφουμε. Λίγες σκιές, λευκά υφάσματα και μια γκρίζα ατμόσφαιρα, αυτά είναι τα κομμάτια μας και σε αυτά καταλήγει η πορεία της ζωής μας. Και όσο ο χρόνος απομακρύνεται και ο χώρος μας «καταπίνει», μια λέξη ηχεί μέσα στο κεφάλι μας: θυμήσου! Θυμήσου! Θυμήσου! Η επιμονή μαστιγώνει και εσύ «πετάς» τη ματιά σου στο πιο σταθερό σημείο της ζωής σου: στον άνθρωπο που αγάπησες και στις στιγμές που ζήσατε. Οι σελίδες των χρόνων μας σκορπίζονται και ο «Μπαουμγκάρτνερ» (Εκδόσεις Μεταίχμιο) είναι ένας από μας.

Ο Πολ Οστερ μας δείχνει τι μένει από μια ζωή χαμένη, κερδισμένη και σίγουρα σημαδεμένη. Αυτό το βιβλίο σε κάνει κομμάτια! Και καλά κάνει! Οι αγκαλιές, τα δάκρυα, τα χαμόγελα, οι έρωτες, η σαρκική επαφή, η ψυχική ένωση, τα όνειρα, τα επαγγελματικά σχέδια, οι ζήλιες, οι επιδοκιμασίες, οι αποδοκιμασίες οι αποτυχίες, οι επιτυχίες, η πρώτη οικογένεια, η δεύτερη, ο πατέρας, η μητέρα, όσα γράφτηκα, όσα δεν γράφτηκαν, όσα θα γραφτούν, όσα προλάβαμε, όσα δεν προλάβαμε, όλα είναι εδώ, σε αυτές τις σελίδες που με πάθος και τόση αγάπη μας έδωσε ο Οστερ.

Ο αμερικανός συγγραφέας πέθανε τον Απρίλιο του 2024 και άφησε πίσω του τα πιο ωραία συντρίμμια, τα βιβλία του, τις λέξεις του, τους κόσμους του. Με αυτό το βιβλίο μας επιστρέφει όσα πήρε και μας δείχνει γιατί αξίζει να ζούμε. Ναι, ο Μπαουμγκάρτνερ είναι μυθιστορηματικός ήρωας, όμως ο μύθος μπλέκεται έντονα με τον εαυτό και των βίο των άλλων. Το βιβλίο αυτό είναι μυθιστόρημα που το κινεί η σίγουρη αίσθηση της αυτοβιογραφίας και ο αναπότρεπτος απολογισμός της βιογραφίας. Όλα λέγονται ξεκάθαρα και όλα υπονοούνται ξεκάθαρα. Και εκεί που σπαράζεις, εκεί γλυκά χαμογελάς, εκεί νιώθεις το άγγιγμα της ζωής, της αγάπης, του θρήνου. Αυτό το βιβλίο είναι το σώμα και το πνεύμα του Οστερ.

Ο Σάι Μπαουμγκάρτνερ είναι 71 ετών και ζει μόνος. Η γυναίκα του, η Αννα, σκοτώθηκε πριν εννιά χρόνια σε ένα ατύχημα στη θάλασσα. Η ζωή συνεχίζεται, αλλά ο αυτός δεν ξέρει τον τρόπο, δεν θέλει να ακολουθήσει το «ασφαλές» μονοπάτι του «κοιτάω μπροστά». Οι μνήμες έρχονται και οι ιστορίες με τη σύζυγο, με τον νεαρό εαυτό του, με τον πατέρα του, γεμίζουν το παρόν και το μέλλον, δίνουν μορφή στο λυκόφως της ζωής του Μπαουμγκάρτνερ. Ο Οστερ επιβεβαιώνει αυτό που έλεγε ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκέζ, η ζωή δεν είναι όπως την έζησε κανείς, αλλά όπως τη θυμάται και έτσι να τη διηγηθεί. Ο αμερικανός συγγραφέας μας έδωσε ένα βαθιά υπαρξιακό έργο και το «έντυσε» με γεμάτες σάρκα και ψυχή λέξεις-εικόνες. Η αφήγηση κυλάει άνετα και διαθέτει αθόρυβη δύναμη που δεν μπορείς να την αγνοήσεις. Η Ιωάννα Ηλιάδη έχει κάνει εξαιρετική μετάφραση. Η ουσία, η μορφή, τα λόγια του «Μπαουμγκάρτνερ» είναι εδώ, κρυστάλλινα δοσμένα. Μπράβο της!

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις