Νάνσι – Ένα παραμύθι… ανάποδα
Ένα παραμύθι ανάποδα, όσον αφορά την πραγματικότητα, αλλά μόνο όσον αφορά τις κυρίαρχες νοοτροπίες και αντιλήψεις
Από τα κλασσικά παραμύθια έχουμε κληρονομήσει τις ιστορίες με την πριγκίπισσα που την ελευθερώνει ένας ιππότης απ’ τον δράκο του κάστρου, μετά παντρεύονται και ζουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Γενιές και γενιές παιδιών έχουν μεγαλώσει με παραμύθια που παραλλάσσουν αυτό το μοτίβο, δημιουργώντας ένα ρομαντικό ειδύλλιο ανάμεσα στην ανυπεράσπιστη μα πανέμορφη πριγκίπισσα και τον γενναίο ιππότη που καβάλα στο άλογο ρισκάρει τη ζωή του για να κερδίσει το χέρι της. Οι κοινωνικοί συμβολισμοί πίσω απ’ το παραμύθι είναι καταφανείς.
Όμως πώς θα έπρεπε να γράφονται τα παραμύθια στον 21ο αιώνα, όπου το φεμινιστικό κίνημαέχει αλλάξει ραγδαία τις νοοτροπίες μας για την κοινωνική θέση της γυναίκας; Η σύγχρονη γυναίκα είναι πιο μορφωμένη από ποτέ και έχει κατακτήσει σε πολλές πτυχές της κοινωνικής ζωής την ισότητα. Όμως η πατριαρχική κοινωνία έχει τους μηχανισμούς για να την υποβαθμίζει ακόμα και σήμερα δίνοντας στατιστικά μικρότερους μισθούς, λιγότερες θέσεις εργασίας και θέτοντας εμπόδια στην ανάπτυξη του ελεύθερου χρόνου και της προσωπικότητάς της, όταν πρέπει κατά το κυρίαρχο πρότυπο να είναι παράλληλα εργαζόμενη, αλλά στο σπίτι να παραμένει «δούλα και κυρά». Στην κοινωνία υπάρχει μια ανοιχτή μάχη, όπου ακόμα και στα ζητήματα της απλής καθημερινότητας πρέπει να αντιπαλέψουμε τον συντηρητισμό, το σεξισμό και την πατριαρχία.
Έτσι λοιπόν πρέπει να αλλάξουν νοοτροπίες, που θεωρούνταν μέχρι την εποχή μας δεδομένες. Όπως πρέπει να σταματήσουμε να παίρνουμε Action-Man στα μικρά αγόρια και παιχνίδια – κουζινικά στα μικρά κορίτσια, έτσι και τα παραμύθια μας πρέπει να αλλάξουν οπτική. Κι αυτό ακριβώς καταφέρνει ο Σπύρος Γιαννακόπουλος στη Νάνσι!
Η Νάνσι είναι ένα παιδικό – εφηβικό ανάγνωσμα των εκδόσεων Πατάκη, όπου αφηγείται ένα παραμύθι που σπάει τα στερεότυπα. Ένας δράκος κλέβει μια πριγκίπισσα και τη σώζει ένας ιππότης. Ναι αλλά ποιος λέει ότι είναι απαραίτητο η πριγκίπισσα να θέλει να παντρευτεί τον ιππότη που την έσωσε; Δηλαδή μόνο και μόνο η θέληση του ίδιου του ιππότη είναι ικανή να δεσμεύσει την πριγκίπισσα για την υπόλοιπη ζωή της; Ποιος το λέει αυτό;
Έτσι λοιπόν η Νάνσι είναι μια διαφορετική πριγκίπισσα. Δεν είναι ο σκοπός της περιπέτειας ενός ιππότη, αλλά η πραγματική πρωταγωνίστρια του βιβλίου. Είναι φυσικά καλομαθημένη μεγαλώνοντας στο παλάτι, αλλά δεν έχει μάθει να υπακούει πιστά στις απαιτήσεις της βασιλικής της οικογένειας. Αντίθετα είναι πνεύμα αμφισβήτησης και αντιλογίας. Έχει ερωτευτεί κρυφά τον βασιλικό κηπουρό, με τον οποίο συναντιέται μυστικά, κάνει μαθήματα ξιφασκίας τα βράδια, ενώ με κάθε ευκαιρία ταξιδεύει καμουφλαρισμένη στην πόλη ψάχνοντας για περιπέτειες. Απ’ την άλλη δεν είναι ένα δυσανάλογο δημιούργημα μιας πιο προοδευτικής φαντασίας, αλλά μια ανεστραμμένη (και πιο ανθρώπινη) εικόνα του ιππότη του παραμυθιού. Αφού μπορεί ο ιππότης, γιατί να μην μπορεί και η πριγκίπισσα;
Σ’ αυτή την παιδική – εφηβική ιστορία επίσης δεν θα διαβάσουμε για ένα αξιοθαύμαστο βασίλειο, δημιουργημένο νοσταλγικά, με τρόπο που να αισθανόμαστε μικροί μπροστά του. Αντίθετα το βασιλικό ζεύγος είναι ένα χιουμοριστικό δίδυμο, το οποίο το συμπαθούμε λόγω της αφέλειάς του, ενώ και η βασιλική φρουρά εύκολα μπορεί να γελαστεί απ’ τις ιδέες της Νάνσι για να συναντήσει τον αγαπημένο της ή για να το σκάσει απ’ το βασίλειο. Στις σελίδες της Νάνσι θα διαβάσουμε μια παρωδία των κλασσικών χαρακτήρων του μεσαιωνικού βασιλείου, των γαλαζοαίματων και των ευγενών, των ατρόμητων βασιλιάδων και των πανούργων βασιλισσών. Πρωταγωνιστές εδώ δεν είναι οι συνήθεις ύποπτοι, αλλά οι συνήθως «δεύτεροι» ρόλοι, όπως είναι η πριγκίπισσα, η γκουβερνάντα της, ο βασιλικός κηπουρός και ο μπεκρής ιππότης που έφτασε δεύτερος και καταιδρωμένος να σώσει τη βασίλισσα.
Η πλοκή της Νάνσι είναι γεμάτη εκπλήξεις, έξυπνες ανατροπές, αναφορές στην pop κουλτούρα και χιουμοριστικές ατάκες. Ο Σπύρος Γιαννακόπουλος δεν τοποθετεί σε κάποια φανταστική χρονολογία την ιστορία του και αυτό του δίνει την ευχέρεια να μπορεί να προσθέσει διάφορες σύγχρονες πινελιές στο μεσαιωνικής έμπνευσης τοπίο που εκτυλίσσεται η ιστορία. Κάπως έτσι, για παράδειγμα, εισβάλλουν στο βασίλειο η ροκ, αλλά και η μέταλ μουσική, ως επιλογές για την μουσική επένδυση του βασιλικού γάμου, των οποίων ο αυτοσχέδιος χορός ενθουσιάζει τη βασίλισσα, ακόμα κι αν δεν μπορεί να συγκρατήσει το όνομα του μουσικού είδους.
Μπορεί κανείς να εντοπίσει διάφορες αναφορές στην pop κουλτούρα, με πιο αξιοσημείωτη την έμπνευση του συγγραφέα την αρχή της ιστορίας να την αφηγηθεί μέσω ενός ολιγοσέλιδου comic, που ίσως μας θυμίζει το άνοιγμα του βιβλίου με τις όμορφες εικόνες μεσαιωνικής φαντασίας στην αρχή των ταινιών του Shrek. Το σκιτσάρισμα των comic σελίδων, όπως και την εικονογράφηση του εξώφυλλου και του οπισθόφυλλου την ανέλαβε ο Πέτρος Χριστούλιας (Τριγυρνώ μες στην Αθήνα, Γυρνώ σαν νυχτερίδα, Αφού μ’ αρέσει να γυρνώ), ο οποίος έχει συνεργαστεί και σε προηγούμενα βιβλία με τον Σπύρο Γιαννακόπουλο και για ακόμα μια φορά παρέδωσε ένα άρτιο σχεδιαστικά αποτέλεσμα. Μάλιστα εύκολα τραβάει την προσοχή η Μαντάμ Φλωράνς, η οποία, έτσι όπως την έχει δημιουργήσει μέσα στις σελίδες του βιβλίου ο συγγραφέας και με το όμορφο σχέδιο που της έχει χαρίσει στο οπισθόφυλλο ο Χριστούλιας, μπορούμε να πούμε ότι θα μπορούσε εύκολα να είναι χαρακτήρας μια κλασσικής ταινίας της Disney.
Συμπερασματικά, η Νάνσι δεν είναι αυτό που λέει ο τίτλος, δηλαδή ένα παραμύθι ανάποδα, όσον αφορά την πραγματικότητα, αλλά μόνο όσον αφορά τις κυρίαρχες νοοτροπίες και αντιλήψεις. Στην πραγματικότητα η ομορφιά του βρίσκεται στην άρτια γραφή του συγγραφέα, ο οποίος χωρίς υπερβολές και χωρίς να παρατραβάει την ιστορία καταφέρνει να μας διηγηθεί ένα σύγχρονο παραμύθι, μακριά από στερεότυπα και κλισέ. Ένα παραμύθι μιας γενναίας πριγκίπισσας που με την πιστή της συντροφιά παλεύει για να σώσει το βασίλειο και τον έρωτά της.