O "Νοέμβριος" του Γιώργου Σκαμπαρδώνη

Νοέμβριος, Γιώργος Σκαμπαρδώνης. Εκδόσεις Πατάκης

Εμβληματική φιγούρα της λογοτεχνικής Θεσσαλονίκης, ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης έχει γράψει αρκετά βιβλία, με τις συλλογές διηγημάτων να δεσπόζουν στο έργο του. Το ίδιο και εδώ, στο «Νοέμβριο», ο συγγραφέας επανέρχεται με 33 κομψά κείμενα τα οποία,  σαν παλιές  φωτογραφίες τέχνης,  πιάνονται από τις λεπτομέρειες  της καθημερινότητας για να πάνε πίσω, στα μικρά του. Μόνο που ο ρεαλισμός των αφηγήσεων διηθείται, με το πέρασμα του χρόνου, μέσω  της επιλεκτικής μνήμης, που συμπληρώνεται από πλήθος ονειρικών εικόνων. Το πραγματικό και το φανταστικό  διαπλέκονται με εξαιρετική άνεση, σμιλευμένη εδώ και δεκαετίες στις γραφές τού Σκαμπαρδώνη και έρχονται έργα σαν το «Νοέμβριο» να επιβεβαιώσουν απλά  τη  δημιουργική του δεινότητα. Σχεδόν όλα τα διηγήματα εδράζονται αρχικά στο ρεαλιστικό στοιχείο -όπως αυτό του λατερνατζή που κλείστηκε  στο ασανσέρ με το όργανό του- για να εξελιχθούν μάλλον ανορθόδοξα και  άκρως ποιητικά: παίζει τη λατέρνα για να ειδοποιήσει, με αποτέλεσμα να βγουν στις πόρτες τους και να συμμετέχουν όλοι οι  ένοικοι της πολυκατοικίας, μαζί και οι πυροσβέστες.

Πολλές ιστορίες περιέχουν υπαρκτά πρόσωπα της Θεσσαλονίκης. Εμπνέονται στη βάση τους από αληθινά γεγονότα για να τα υπερβούν: όπως τα αυγά σουπιάς που αποικούν στο κορμί και τις κόγχες των ματιών του δολοφονημένου Αμερικανού δημοσιογράφου Τζορτζ Πολκ.

Σαν  ένα παιγνίδι  Άρη – ΠΑΟΚ στο γήπεδο του πρώτου με Γερμανό διαιτητή [παλιά στα ντέρμπι προσκαλούσαν ξένους] και η σκέψη πως στα έγκατα του γηπέδου είχε αποκαλυφθεί ένα τεράστιο καταφύγιο των Ναζί συνοδευόμενο από χώρο βασανιστηρίων.

Αλλού, δοξασμένος στρατηγός φτιάχνει μόνος του κέικ σε σχήμα σκαντζόχοιρου. Χοίροι ουρλιάζουν έντρομοι καθώς ο σφάχτης πλησιάζει ενώ αηδόνια κελαηδούν. Ιδιοκτήτης πεθαμένου  σκύλου βγάζει καθημερινή βόλτα το  λουρί του…

Είναι ακόμη πολλές οι ιστορίες: οι χαμένοι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης, οι Μακεδονομάχοι με τα επίσημά τους, το εργοστάσιο με τα ροζ  κόκαλα  παπουτσιών, τα ιαματικά λουτρά κ.α. Ένα είδος μαγικού ρεαλισμού όχι με την έννοια που δίνεται στους Λατινοαμερικάνους συγγραφείς της προηγούμενης γενιάς, αλλά μια ποιητική απογείωση, συνοδευόμενη με ικανές δόσεις μελαγχολίας -εξ’ ου  και «Νοέμβριος»- που μεταμορφώνει απολαυστικά  όλες τις καθημερινές εικόνες.