Ντανιέλ Τσαβαρία, η ζωή του το πιο συναρπαστικό μυθιστόρημά του

Όταν τον Οκτώβριο του 1969, Ντανιέλ Τσαβαρία έκανε αεροπειρατεία- με το περίστροφο στο χέρι- αναγκάζοντας τον πιλότο του μικρού αεροπλάνου να πετάξει απ’ την Μπογκοτά κατευθείαν στην Κούβα του Κάστρο- δεν περνούσε ποτέ από το μυαλό του πως εκεί θα εξελισσότανε σε έναν από τους σημαντικότερους λατινοαμερικάνους συγγραφείς. Άρχισε να γράφει στα 50 του και δεν σταμάτησε μέχρι την τελευταία του πνοή – στα 85 του. Πέρασε πολλά και έμαθε πολλά- αυτός ο παθιασμένος επαναστάτης, τυχοδιώκτης και μποέμ- έμπλεξε σε διάφορες δουλειές, νόμιμες και παράνομες, αλλά, κατόπιν, και με την διδασκαλία κλασικής φιλολογίας, λατινικών και ελληνικών στο πανεπιστήμιο.

Στα μυθιστορήματά του κυκλοφορούν, στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Οpera, αναφέρεται δια μέσου της Κούβας στο πανόραμα της κοινωνικής Λατινικής Αμερικής, στις επεμβάσεις των αποικιοκρατών, των ΗΠΑ και βεβαίως, στο πως η CIA επέβαλε δικτατορίες και έγινε αιτία δολοφονιών και δολιοφθοράς. Παράλληλα γράφει για τις ριζοσπαστικές αλλαγές που έλαβαν χώρα στην ήπειρο- αυτός, ο «Κουβανός συγγραφέας γεννημένος στην Ουρουγουάη» όπως ήθελε να λέγεται. Το τελευταίο βιβλίο του Ντανιέλ  Τσαβαρία, αμετάφραστο στα ελληνικά, μιλάει για τη ζωή του Ραούλ Σεντίκ, ηγέτη του Εθνικού Απελευθερωτικού Κινήματος Τουπαμάρος, της Ουρουγουάης. Είχαμε την ευκαιρία να παρουσιάσουμε το βιβλίο του Τσαβαρία στην Ελλάδα, «Είδα να φτάνει ένας γέρος» (Εκδ. Opera) (μετ. Κρίτων Ηλιόπουλος), ένα ογκώδες αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα που αφηγείται την περιπετειώδη ζωή και τα πιστεύω του.

Παραθέτουμε, εδώ, αυτούσιο το κείμενο όπως δημοσιεύτηκε το 2016 στο ToPeriodikoGR στο πλαίσιο καλοκαιρινού αφιερώματος σε βιβλία.

«Από τους σημαντικότερους εν ζωή Λατινοαμερικανούς συγγραφείς, ο Ντανιέλ Τσαβαρία ή El Chava, γεννήθηκε στην Ουρουγουάη και ύστερα από πολλές περιπέτειες κατέληξε στην Αβάνα της Κούβας όπου ζει, πλέον, πολλές δεκαετίες. Όντας πανεπιστημιακός καθηγητής Αρχαίων Ελληνικών και Λατινικών και δεινός γνώστης πέντε γλωσσών μετάφρασε στα ισπανικά πολλά έργα ενώ έγραψε σενάρια για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Η μητέρα του, δασκάλα γαλλικών με καταγωγή από την Κορσική και ο πατέρας αμόρφωτος οδηγός λεωφορείων, συντηρητικών αντιλήψεων, είναι, όμως, τα γαλλικά μυθιστορήματα που τον ξύπνησαν στην εφηβεία του. Έχει τιμηθεί με πολλά και σπουδαία λογοτεχνικά βραβεία.

Το «Είδα να φτάνει ένας γέρος» είναι το δέκατο βιβλίο που κυκλοφορεί στη γλώσσα μας με την εξαίρετη δουλειά του μεταφραστή Κρίτωνα Ηλιόπουλου. Σε 750 σελίδες ο Τσαβαρία περιγράφει τις διάφορες καμπές της ζωής του με χαλαρή άνεση και ως απολαυστικός παραμυθάς εξιστορεί τα παθήματα και τα ανδραγαθήματά του με εντελώς αντί-ηρωικό τρόπο. Το πρώτο ταξίδι στην Ευρώπη, στην φρανκική Ισπανία με ένα «απαγορευμένο» και γι’ αυτό επικίνδυνο βιβλίο του Νερούδα στις αποσκευές του, κατόπιν στην Γερμανία (εργάτης σε χυτήριο) ή στην Ιταλία αλλά και στην Αγγλία και την Γαλλία (λαντζέρης στο Παρίσι) οι εμπειρίες του εκεί και οι έρωτές του, οι σχέσεις του με τους Ευρωπαίους, τον στέλνουν ξανά πίσω στην Λατινική Αμερική πίσω στην γενέτειρά και στην πρώτη του οικογένεια που είχε παρατήσει. Αλλά δεν μπορεί να ηρεμήσει, αυτός ένας αυθεντικός τυχοδιώκτης και πλάνητας, ταξιδεύει και πάλι σε διάφορες χώρες της Κάτω Αμερικής – στην Αργεντινή, την Χιλή, το Περού, την Βολιβία, την Βραζιλία – όπου μένει αρκετό καιρό για δουλειές κάνοντας τον χρυσοθήρα και τον λαθρέμπορο αλκοόλ, για να φθάσει μέχρι την Κολομβία όπου ανάμεσα στις διάφορες παρανομίες μαζεύει χρήματα και όπλα για το ντόπιο αντάρτικο.

Η αλήθεια είναι πως ο Τσαβαρία πιέστηκε αρκετά από τους εκδότες να γράψει την αυτοβιογραφία του καθώς χρειάστηκε να γράψει στο χαρτί τις εμμονές του, τα οράματά του βεβαίως αλλά και όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά του που δεν το κάνουν να χαίρεται. Διαβάζοντας κανείς το βιβλίο, σχηματίζει μια ολοκληρωμένη εικόνα του συγγραφέα ως ανθρώπινου πλάσματος μακριά πολλές φορές από το στάτους που του προσδίνουν οι απολαυστικές και συνάμα χιουμοριστικές αφηγήσεις του. Οι ψευδαισθήσεις και οι παράτολμες αποφάσεις του, οι υπέρμετρη αισιοδοξία του και η αυτοθυσία του, η παραξενιές του και ο ερωτισμός του. Ο τρόπος που τζογάρει με την ζωή του αδιαφορώντας για τις όποιες συνέπειες, το μόνιμο άγχος για τα παιδιά του που σπανίως τα έβλεπε.

Το ύφος του Ουρουγουανού συγγραφέα εδράζεται στη σχολή του μαγικού ρεαλισμού, ακολουθεί, όμως, περισσότερο αισιόδοξες σκέψεις και μια πιο φρέσκια ματιά. Στο βάθος επηρεάζεται από τις πένες του Αλέξανδρου Δουμά, του Ιούλιου Βερν και του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον. Μέντορας του υπήρξε ο Κουβανός συγγραφέας Αλέχο Καρπεντιέρ. Μέσα από τους νουάρ ήρωες του ο El Chava μιλά για τις πλήγες της Λατινικής Αμερικής, την αποικιοκρατία, τις πολιτικές των ΗΠΑ, την CIA, τις αιμοσταγείς δικτατορίες, την κρατική διαφθορά, την επανάσταση και τα διάφορα κινήματα που άνθισαν στην ήπειρό του. Γύρω στα 1968, ο λογοτέχνης μας διαπράττει μια σουρεαλιστική αεροπειρατεία με προορισμό την Αβάνα. Επιτυγχάνει και εγκαθίσταται εκεί. Αρχίζει να γράφει σε προχωρημένη ηλικία και δηλώνει μέχρι σήμερα αθεράπευτος θαυμαστής του Φιντέλ Κάστρο.»