Ξενοφών Κοντιάδης: «Η συγγραφή αυτού του βιβλίου απαντάει στο αίτημα της ιστορικής μνήμης»

Ο συγγραφέας μας μιλά για το βιβλίο του «Η νύχτα που έφυγε ο Παύλος» (Εκδόσεις Τόπος)

| 28/10/2023

Ο Ξενοφών Κοντιάδης θέλησε να αφηγηθεί την ιστορία του Παύλου Φύσσα και της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή. Φέτος συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και εκείνη η νύχτα μένει αιώνες παγωμένη. Ο Κοντιάδης «βούτηξε» στο επίμονο μαύρο του 2013 και μας έδωσε το βιβλίο «Η νύχτα που έφυγε ο Παύλος» (Εκδόσεις Τόπος), ένα πολιτικό, δικαστικό θρίλερ, ένα μη μυθοπλαστικό μυθιστόρημα. Ο συγγραφέας μας μιλά για το βιβλίο του, για τον εκφασισμό της κοινωνίας, για το πώς αντιμετωπίζεται η φασιστική βία… Τον ευχαριστούμε.

Τι σας παρακίνησε να γράψετε το βιβλίο;

Ήθελα να αφηγηθώ την ιστορία του Παύλου Φύσσα και της εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή με τη μορφή ενός πολιτικού και δικαστικού θρίλερ, ενός μη μυθοπλαστικού μυθιστορήματος. Φέτος είναι η επέτειος των δέκα χρόνων από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Η συγγραφή αυτού του βιβλίου απαντάει στο αίτημα της ιστορικής μνήμης. Η υπόσταση κάθε κοινωνίας εξαρτάται από τη μνήμη αυτή, που διαμορφώνεται σε ένα αέναο πεδίο μάχης για το περιεχόμενο της Ιστορίας. Ταυτόχρονα φωτίζει το αίτημα αντίδρασης απέναντι στην επιστροφή του νεοφασισμού, που επανεμφανίζεται με νέα πρόσωπα.

Τι σας δυσκόλεψε στη συγγραφή του;

Όσο πιο βαθιά έμπαινα σε αυτή την ιστορία, στις λεπτομέρειες των γεγονότων και τις μαρτυρίες, τόσο περισσότερο συνειδητοποιούσα το ζοφερό περιβάλλον μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται αυτή η ιστορία. Δεν θα έλεγα ότι αυτό ήταν μια δυσκολία αλλά ήταν μια ιδιαίτερη εμπειρία. Περισσότερο με δυσκόλεψε να επιλέξω από ένα τεράστιο υλικό που είχα στα χέρια μου και μια δικογραφία 13.000 σελίδων εκείνα τα οποία είχαν μεγαλύτερη αξία να αναδειχθούν.

Από τις μαρτυρίες ποια σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση;

Η μαρτυρία της Μάγδας Φύσσα, η διαρκής παρουσία της στο Εφετείο Κακουργημάτων επί πεντέμισι χρόνια, οι προσωπικές αφηγήσεις της για τον Παύλο είναι συγκλονιστικές. Από τον τρόπο που μίλησε στο δικαστήριο για τη βραδιά της δολοφονίας μέχρι την σπαρακτική κραυγή της τη μέρα που ανακοινώθηκε η καταδικαστική απόφαση, στο περιστύλιο, «Παύλο, τα κατάφερες, γιε μου, γιε μου, γιε μου». Η παρουσία της και ο λόγος της άγγιξαν ακόμα και κάποιους μετανοημένους Χρυσαυγίτες. Ένας από αυτούς είπε μεταξύ άλλων στο δικαστήριο για το πώς απομακρύνθηκε από τη Χρυσή Αυγή ότι «Αυτό που έκανε εμένα να αντιδράσω ήταν η μαμά του Παύλου Φύσσα. Η εικόνα της μητέρας που έχασε το παιδί της. Η αντίδρασή μου έγινε σε χρόνο μεταγενέστερο. Υπήρχαν κάποιες μικρές διαφωνίες, για εσωκομματικούς λόγους πάντα, αλλά το ποτήρι που ξεχείλισε ήταν όταν είδα τη μάνα του Φύσσα στην τηλεόραση». Δεν μπορώ λοιπόν να ξεχωρίσω τον Παύλο και τη Μάγδα Φύσσα ως σύμβολα στη σύγκρουση με τη νεοναζιστική Ακροδεξιά.

Το βιβλίο συμβάλλει στη διαρκή αποκάλυψη του αποκρουστικού προσώπου των νεοναζί, των φασιστών. Συμφωνείτε;

Τα γεγονότα που περιγράφονται στο βιβλίο είναι συντριπτικά. Η στρατηγική της Χρυσής Αυγής πριν από δέκα χρόνια ήταν να χτυπάει τα στοχοποιημένα θύματά της αφήνοντας πίσω τη σφραγίδα της και όχι κρυπτόμενη. Το είδαμε στις επιθέσεις κατά των Αιγύπτιων αλιεργατών και κατά των συνδικαλιστών του ΠΑΜΕ, το είδαμε στις δεκάδες επιθέσεις κατά μεταναστών. Αν δεν είχε συλληφθεί στον τόπο του εγκλήματος ο δολοφόνος του Παύλου Φύσσα ενδεχομένως η πορεία της Χρυσής Αυγής να ήταν εντελώς διαφορετική.

Μέχρι τώρα ποια είναι η συμπεριφορά του κοινού απέναντι στο βιβλίο; Έχετε εικόνα;

Το βιβλίο έτυχε θερμής υποδοχής και χαρακτηρίζεται ως ευπώλητο. Κατά τη γνώμη μου η ελληνική κοινωνία έχει επίγνωση του κινδύνου της Ακροδεξιάς, ωστόσο πρέπει να γίνουν πολλά για να περιοριστεί η επιρροή του νεοναζισμού, ιδίως στους νεότερους.

Η δολοφονία Φύσσα συνδέεται με αυτή του Λαμπράκη. Πιστεύετε ότι το κράτος εξοντώνει αυτούς που ενοχλούν;

Οι δολοφονίες δυο προσώπων, αυτών των δυο ηρώων, έγιναν με ακριβώς 50 χρόνια απόσταση, υπό συνθήκες που παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες: Η αντιφασιστική τους δράση, η προγραφή τους από την Ακροδεξιά, οι ενέδρες, ο ρόλος της Αστυνομίας, που παρακολουθούσε αμέτοχη, ακόμη και η φυσιογνωμία των δολοφόνων τους. Δεν νομίζω ότι είναι το κράτος ο δολοφόνος στις δύο αυτές περιπτώσεις, αλλά νεοφασιστικές οργανώσεις και το ακροδεξιό παρακράτος.

Σήμερα, υπάρχει το παράδειγμα του Φύσσα;

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι ο Παύλος Φύσσας ανήκει πλέον στο Πάνθεο των ηρώων της σύγχρονης πολιτικής μας ιστορίας.

Η μητέρα του, η Μάγδα Φύσσα, λέει πως «Ο Παύλος σάς άνοιξε τον δρόμο». Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να περπατήσουμε αυτόν τον δρόμο;

Δεν είναι απαραίτητο να αφιερώσει κανείς τη ζωή του στη μάχη κατά της Ακροδεξιάς και στον αντιφασιστικό ακτιβισμό. Είναι σημαντικό έστω να παίρνει θέση εναντίον των μορφωμάτων αυτών και να μην επαναπαύεται απέναντι στα φαινόμενα του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, του σεξισμού και του εθνικισμού.

Γιατί βαθαίνει ο εκφασισμός της κοινωνίας;

Η επιστροφή της Ακροδεξιάς οφείλεται πρωτίστως σε μία διαδικασία σταδιακής παρακμής ή αποσάθρωσης της δημοκρατίας, για την οποία δεν ευθύνονται μόνο οι επιθέσεις από δεδηλωμένους εχθρούς της, αλλά και από τους υποτιθέμενους φίλους ή, συχνά, τους ίδιους τους λειτουργούς της. Η κρίση αντιπροσώπευσης, η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, η εργασιακή επισφάλεια, τα φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού και η συρρίκνωση της μεσαίας τάξης τροφοδοτούν τα ακροδεξιά μορφώματα. Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη. Όσο δεν αντιμετωπίζονται αυτές οι συνθήκες η δύναμη της Ακροδεξιάς θα αυξάνεται.

Πώς αντιμετωπίζεται η νεοναζιστική, φασιστική, συστημική, βία;

Τη σημαντικότερη άμυνα απέναντι στους εχθρούς του Συντάγματος και της δημοκρατίας δεν μπορεί να αποτελέσει η απαγόρευση της συμμετοχής τους στις εκλογές, όπως αποδείχθηκε τόσο στην Ελλάδα όσο και σε χώρες με ναζιστικό παρελθόν που εγκατέλειψαν σταδιακά το μοντέλο της μαχόμενης δημοκρατίας. Χρειάζεται η επίμονη και συστηματική πολιτική και κοινωνική τους απομόνωση, πολιτειακή παιδεία και απαξίωση του ακροδεξιού, εθνικιστικού και ρατσιστικού λόγου.

Διάβασα ότι θα μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται η διαδικασία και πόσο σημαντική είναι η μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη;

Βρίσκεται ακόμα στα πρώτα στάδια η μεταφορά του βιβλίου σε ταινία. Το σενάριο είναι σχεδόν έτοιμο και αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα. Κάθε μορφή τέχνης μπορεί να μας αγγίξει με διαφορετικό τρόπο. Υπ’ αυτή την έννοια είναι σημαντικό να αποτυπωθεί το βιβλίο στη μεγάλη οθόνη.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις