Οι Δουβλινέζοι: Joyce-y road to Dublin
Πριν τον Οδυσσέα, υπήρχαν οι Δουβλινέζοι
Τον James Joyce λίγο πολύ τον γνωρίζουν όλοι, τουλάχιστον όσοι έχουν κάποια -έστω επιδερμική σχέση- με τη λογοτεχνία, κυρίως λόγω του magnum opus του, τον Οδυσσέα (πρωτότυπος τίτλος: Ulysses, 1922) που ακόμα και σήμερα θεωρείται από πολλούς απαρχή του σύγχρονου τρόπου λογοτεχνικής αφήγησης. Πριν τον Οδυσσέα όμως είχαν προηγηθεί οι Δουβλινέζοι το 1914. Ένα έργο που η έκδοσή του αποτελεί δείγμα του πείσματος του James Joyce καθώς έπρεπε να περιμένει εννιά χρόνια και να λάβει δεκαεπτά αρνητικές απαντήσεις από εκδότες μέχρι να καταφέρει να το δει στο χαρτί. Από τότε βέβαια η εν λόγω συλλογή διηγημάτων έχει εκδοθεί ουκ ολίγες φορές τόσο σε ολόκληρο τον κόσμο, όσο και στην Ελλάδα, με πιο πρόσφατη έκδοση αυτή των Εκδόσεων Οξύ το 2017 και με βάση αυτή την έκδοση γράφεται το αυτό το κείμενο.
Πρώτα όμως ας μιλήσουμε για το περιεχόμενο των Δουβλινέζων. Πριν το πιάσω στα χέρια μου, τα σχόλια που είχα ακούσει και διαβάσει ήταν διφορούμενα και ποίκιλαν, από αριστούργημα μέχρι έως ένα βαρετό βιβλίο. Μετά το τέλος της ανάγνωσής του η αλήθεια είναι πως τείνω με το μέρος των πρώτων αν και μπορώ να καταλάβω εν μέρει και τους δεύτερους. Υπάρχει η θεωρία που λέει ότι η παρουσία σασπένς σε μία ιστορία είναι απαραίτητη ώστε ο αναγνώστης να μην αφαιρείται κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, και πράγματι στις ιστορίες αυτές το σασπένς απουσιάζει σχεδόν εξ ολοκλήρου. Παρόλ’ αυτά αυτό που προσφέρουν αυτές οι ιστορίες είναι κάτι πολύ πιο σημαντικό.
O James Joyce μέσω των Δουβλινέζων παίρνει από το χέρι τον αναγνώστη και τον κάνει μία βόλτα στα μικρομεσαία στρώματα της πρωτεύουσας της Ιρλανδίας και μέσω των ηρώων μας παρουσιάζει μία νατουραλιστική απεικόνιση του Δουβλίνου. Και πράγματι, αν και υπάρχουν πολλοί ήρωες, κανείς από αυτούς δεν καταφέρνει να ξεπεράσει τον κύριο πρωταγωνιστή των Δουβλινέζων, το σιωπηλό δράμα των προαναφερθέντων ηρώων. Και εδώ έγκειται το δυνατότερο σημείο του βιβλίου, το οποίο δεν είναι άλλο από το γεγονός πως οι ιστορίες θα μπορούσαν αυτές να λαμβάνουν χώρα σε οποιονδήποτε άλλο τόπο. Άλλωστε η καθημερινότητα και το δράμα της είναι δώρο που έχει δοθεί απλόχερα σε όλο τον κόσμο.
Ας πούμε όμως δυο λόγια και για την έκδοση. Η μετάφραση είναι πολύ προσεγμένη και το όλο πακέτο προσφέρει μια εξαιρετική αναγνωστική εμπειρία.
Εν κατακλείδι οι Δουβλινέζοι αποτελούν ένα δημιούργημα που αν και έχει πατήσει τα 100 χρόνια παραμένει κλασικό και αποτελεί μια ιδανική εισαγωγή στο ταραγμένο μυαλό του James Joyce, ενός συγγραφέα που το 1941 η ιρλανδική κυβέρνηση απαγόρεψε την ταφή του σε ιρλανδικό έδαφος λόγω των ανατρεπτικών γραπτών του. Άλλωστε ο Carl Jung , ο οποίος παρακολουθούσε την κόρη του Joyce για σχιζοφρένεια, είχε πει πως «εκείνη και ο πατέρας της ήταν δύο άνθρωποι που κατευθύνονταν στον πάτο ενός ποταμού, με τη διαφορά πως εκείνος καταδυόταν ενώ εκείνη έπεφτε».