Οι καλύτερες ταινίες του 2023

Η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ), το ιστορικό σωματείο των κριτικών κινηματογράφου που ιδρύθηκε το 1976, μετά από ψηφοφορία των μελών του έβγαλε τις καλύτερες ταινίες του 2023.

Ισοψήφισαν στην πρωτιά:
1. “Ζώνη ενδιαφέροντος” του Τζόναθαν Γκλέιζερ &
– “Πεσμένα φύλλα” του Άκι Καουρισμάκι.

Ταινίες που κι εγώ προσωπικά θεώρησα (καθώς κάποιες δυστυχώς δεν πρόλαβα να τις δω) τις καλύτερες της χρονιάς.
Η πρώτη για την αριστουργηματική μελέτη πάνω στις ιδεές, αντιλήψεις, νοοτροπίες που είναι ριζωμένες τόσο βαθιά στον δυτικό πολιτισμό μας που θα μας πνίξουν ξανά αν δεν τις ξεριζώσουμε και η δεύτερη για τη γήινη συναισθηματική “μελέτη” σε έναν σύγχρονο κόσμο που έχει αρνηθεί στους ανθρώπους την ουσιαστική ανθρώπινη εγγύτητα.
Ταινίες που είναι ακόμα στις αίθουσες και θα έπρεπε να παραμείνουν για πολύ…

Στη λίστα λοιπόν δεν θα μπορούσε να ανήκει η ταινία που τόσο “μιλιέται” τελευταία. Γιατί τυπικά κυκλοφόρησε στις αίθουσες το 2024 κι ως το τέλος του έχουμε πολύ χρόνο.
Την είδα την πρώτη μέρα που κυκλοφόρησε και έχω να πω, για την “κουβέντα” που υπήρξε και μόνο, πως ασφαλώς δεν θα αρνηθούμε όλες τις μελέτες του 20ου – 21ου αιώνα από τόσους σημαντικούς στοχαστές (δεν υπάρχει καλλιτέχνης, φιλόσοφος, πολιτικός επιστήμονας, πολιτισμικός θεωρητικός, κοινωνιολόγος, σημειολόγος, ψυχαναλυτής κ.α. που δεν ασχολήθηκε έστω λιγάκι) για την τεράστια δύναμη κι επίδραση του κινηματογράφου πάνω στην ανθρώπινη συνείδηση, επειδή βγήκε μια ακόμη ταινία. Δεν εξηγείται κάπως να ανατράπηκαν τα πάντα, ακριβώς λόγω μιας συγκεκριμένης ταινίας, και αδυνατούμε πλέον να ξέρουμε, να καταλαβαίνουμε πώς και γιατί και με ποιο στόχο λειτουργεί η κάθε φορά κινηματογραφική αφήγηση: Τι είναι το έτσι, και τι είναι το άλλο έτσι. Δεν θα προσδώσουμε ξαφνικά μια απόλυτη αθωότητα και καμιά σκοπιμότητα στο σινεμά, ούτε απόλυτο υποκειμενισμό στη θέαση. Κάποια πράγματα είναι πολλά πολλά χρόνια λυμένα. Κι ακριβώς γι’ αυτό συνεχίζονται και γίνονται ταινίες. Γιατί αυτά τα λυμένα, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι και παραγωγοί, τα παίζουν στα δάκτυλα. Κι ακριβώς γι’ αυτό, επειδή το σινεμά μήτε ακατάληπτο είναι, μήτε γούστο μου μονάχα είναι, μήτε μου θυμίζει κάτι ή δεν μου θυμίζει τίποτα, μήτε μου αρέσει-δεν μου αρέσει αλλά δεν θέλω να πω τον λόγο που συμβαίνει αυτό σαν να είναι τόσο ψυχοφθόρο να λέμε κάτι παραπάνω από δύο-τρεις λέξεις για όταν νιώθουμε κάτι, και ακριβώς γιατί το σινεμά τελικά σκοπιμότητες έχει, κάποιοι το αγαπάμε, κάποιοι το κάνουμε, κάποιοι επίσης κερδοφορούμε. Γιατί αν και κατασκευή, συντηρητική θες, απελευθερωτική θες, ριζοσπαστική θες, ποτέ ουδέτερη ωστόσο, παραμένει ταυτόχρονα κι ανθρώπινη. Και σε κάθε τι ανθρώπινο, και επιπλέον με μαζική διάχυση, θα υπάρχουν κρίσεις, επικρίσεις, θα υπάρχουν και συγκρούσεις. Ανάλογα με την θέση, τις αντιλήψεις και τον αξιακό κώδικα του καθενός.
Aυτά τα παραπάνω τα σκέφτομαι σε κάθε, ανεξαιρέτως, ταινία που βλέπω: γεγονός τόσο βαθιά συγκλονιστικό, τόσο βαθιά όμορφο και τόσο βαθιά συγκινητικό. Δεν με αποτρέπουν όσο αντιθέτως με “τραβούνε” περαιτέρω στο σύμπαν τους. Γιατί κατάφερα κι επικοινώνησα, ασχέτως αν ενθουσιωδώς συμφώνησα ή τεκμηριωμένα διαφώνησα ή και ανάστροφα.

Ολόκληρη η δεκάδα (δωδεκάδα λόγω ισοψηφίας) και τριάδα όπως ψηφίστηκε συλλογικά από το σωματείο μας (ξένες και ελληνικές):

1 ΖΩΝΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ (Σκην.: Τζόναθαν Γκλέιζερ)
– ΠΕΣΜΕΝΑ ΦΥΛΛΑ (Σκην.: Άκι Καουρισμάκι)
3 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΜΙΑΣ ΠΤΩΣΗΣ (Σκην.: Ζιστίν Τριέ)
4 ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ, ΟΙ (Σκην.: Μάρτιν Σκορσέζε)
5 ΠΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΝΣΕΡΙΝ, ΤΑ (Σκην.: Μάρτιν ΜακΝτόνα)
6 ΟΠΕΝΧΑΪΜΕΡ (Σκην.: Κρίστοφερ Νόλαν)
7 TAR (Σκην.: Τοντ Φίλντ)
8 ΠΕΡΑΣΜΕΝΕΣ ΖΩΕΣ (Σκην.: Σελίν Σονγκ)
9 ΞΕΡΑ ΧΟΡΤΑ (Σκην.: Νούρι Μπιλγκέ Τσεϊλάν)
10 ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ (Σκην.: Ιλκέρ Τσατάκ)
– ΤΕΡΑΣ, ΤΟ (Σκην.: Χιροκάζου Κορε-έντα)
– ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, Η (Σκην.: Χλινούρ Παλμασόν)
—
1 ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΘΗΜΩΝΙΕΣ (Σκην.: Ασημίνα Προέδρου)
2 BLACK STONE (Σκην.: Σπύρος Ιακωβίδης)
3 ΦΟΝΙΣΣΑ (Σκην.: Εύα Νάθενα)

Η δική μου δεκάδα στη ψηφοφορία (ξένες ταινίες και αλφαβητικά, όχι αξιολογικά):

* SUZUME (Σκην.: Μακότο Σινκάι)
* UTAMA, ΤΟ ΣΠIΤΙ ΜΑΣ (Σκην.: Αλεχάντρο Λοάιθα Γκρίσι)
* ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΜΙΑΣ ΠΤΩΣΗΣ (Σκην.: Ζιστίν Τριέ)
* ΖΩΝΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ (Σκην.: Τζόναθαν Γκλέιζερ)
* ΟΛΗ Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΑΙ Η ΑΙΜΑΤΟΧΥΣΙΑ (Σκην.: Λόρα Πόιτρας)
* ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΙ (Σκην.: Ροντρίγκο Μορένο)
* ΠΕΣΜΕΝΑ ΦΥΛΛΑ (Σκην.: Άκι Καουρισμάκι)
* ΤΕΡΑΣ, ΤΟ (Σκην.: Χιροκάζου Κόρε Έντα)
* ΤΟΡΙ ΚΑΙ ΛΟΚΙΤΑ (Σκην.: Ζαν-Πιέρ Νταρντέν , Λικ Νταρντέν )
* ΤΡΙΤΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (Σκην.: Χουμάν Σεγιέντι)

*Στις ψηφοφορίες αυτές δεν ανήκουν ταινίες που προβάλλονται μονάχα σε κινηματογραφικά φεστιβάλ. Αυτές, σπουδαία κινηματογραφικά έργα κι ας μην κατάφεραν να μπούνε στο εμπορικό κύκλωμα, τις βραβεύουμε επί τόπου στον χώρο τους, στα φεστιβάλ. Είτε συλλογικά ως σωματείο, είτε ως μέλη κριτικών επιτροπών της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI).
** Το site της ΠΕΚΚ www.pekk.gr/ όπου μπορείτε να διαβάζετε όλες τις κριτικές από όλους τους κριτικούς κινηματογράφου κάθε εβδομάδα, και πολλά κείμενα, άρθρα κ.λπ.