ΟΙ ΞΕΝΟΙ | «Ο ρατσισμός τελικά δεν γνωρίζει σύνορα»

«Πώς σκέφτονται αυτοί που εμείς βλέπουμε ως «ξένους» για τη ζωή τους μαζί μας;  Πώς νιώθουν;  Πώς τους κάνουμε, ενίοτε, να νιώθουν;  Τι θα ήθελαν να μας πουν;  Γιατί Ξένος δεν γεννιέσαι, γίνεσαι. Σε καθιστούν οι άλλοι όταν η πραγματικότητά σου δεν ταιριάζει με τη δική τους. Όταν αυτό που βλέπουν σε εσένα δεν ανταποκρίνεται σε αυτό που έχουν στο κεφάλι τους. Όταν διαφέρεις από τα στερεότυπα. Όταν δεν είσαι αυτό που «θα έπρεπε να είσαι». Διότι, όπως είπε και ο ποιητής «τι θα απογίνουμε χωρίς βαρβάρους».

#ToPeriodikoGR και ο Μάνος Καλλιμικράκης δημιουργούν αυτή τη στήλη με στόχο να καταγράψουν. Να καταγράψουν τη ματιά, τη σκέψη και το συναίσθημα των συνανθρώπων μας που έχουν άλλες χώρες καταγωγής και είτε βρέθηκαν και έμειναν στην Ελλάδα είτε γεννήθηκαν εδώ. Δεν εστιάζει στους πρόσφυγες των τελευταίων χρόνων, αλλά σε όλους εκείνους και όλες εκείνες που εδώ και αρκετά χρόνια, συνήθως, ζουν μαζί μας.  Και όσα έχουν να μας πουν είναι πολλές φορές διαφορετικά από όσα νομίζουμε ότι θα ακούσουμε. »

Με λένε Φατός Ρόσα και είμαι 45 χρονών. Πρώτη φορά πέρασα στην Ελλάδα την 1η Ιουλίου του 1992. Ήμουν τότε 17 χρονών. Επίσημα δεν μας άφηναν να περνάμε αλλά έκαναν τα στραβά μάτια.

Στην Αλβανία μέχρι το Φλεβάρη του 1991, στα σύνορα, έπεφταν σφαίρες.   Δεν σε άφηνε το καθεστώς να φύγεις. Μέχρι που έπεσε τελείως και δεν τους ένοιαζε τίποτα. Έφευγε και πιο πριν κόσμος αλλά με μεγάλο φόβο διότι ήξεραν ότι θα  είχαν μεγάλα προβλήματα ακόμα και οι οικογένειες τους. Ήξεραν πω θα τους έστελναν εξορία. Μέσα στην Αλβανία αλλά σαν να λέμε να σε πάρει από εδώ και να σε πάει στον Έβρο.

Όσους έπιαναν τους έριχναν 25 χρόνια φυλακή. Και οι οικογένειές τους είχαν λιγότερα δικαιώματα. Δεν είχαν δικαίωμα π.χ. να σπουδάσουν. Δεν είχαν κανένα δικαίωμα στις εκλογές, όχι ότι είχε και μεγάλη σημασία αυτό. Στα σύνορα της Αλβανίας είχαν συρματόπλεγμα με ηλεκτρικό ρεύμα 500 μέτρα πριν τη γραμμή. Ακόμα και αν πέρναγες το φράχτη είχαν περιθώριο να σε πιάσουν ή να σε πυροβολήσουν.

Από το 1980 και μετά στα κράτη του Ανατολικού μπλοκ επιβλήθηκε εμπάργκο. Από τότε έπεσε πολλή πείνα, πολλή δυστυχία, για αυτό θέλαμε να φύγουμε. Το καθεστώς Χότζα ξεκίνησε όμορφα και κομμουνιστικά. Έκανε πολλά έργα, έφτιαξε σχολεία, πανεπιστήμια, νοσοκομεία, δρόμους. Σκέψου, η Αλβανία το πρώτο πανεπιστήμιο, το άνοιξε το 1954.  Πιο πριν όσοι ήθελαν, σπούδαζαν στην Ελλάδα ή στην Ιταλία.

Μετά τα πράγματα αλλάξανε. Πρώτα τα χάλασε με τον Τίτο, έπειτα με τους Ρώσους, τέλος τα χάλασε και με τους Κινέζους – που του είχαν σταθεί πάρα πολύ- και έμεινε μόνος του. Δεν είχε στήριξη από κανέναν. Και έλεγε θα προχωρήσουμε μόνοι μας. Πώς μπορείς να προχωρήσεις μόνος σου; Δεν μπορείς ούτε να εισάγεις ούτε να εξάγεις κάτι.  Πριν να πέσει το καθεστώς, όσους κατάφερναν να περάσουν στην Ελλάδα, τους θεωρούσαν πολιτικούς πρόσφυγες. Είχαν εντελώς άλλη αντιμετώπιση.

Κάποια πράγματα τα βρήκα πιο «κομμουνιστικά» εδώ. Για παράδειγμα εγώ που σπουδάζω στην Ελλάδα, στο ΕΠΑΛ, δεν πληρώνω τα βιβλία ενώ εκεί τα πληρώναμε όλα. Δωρεάν ήταν μόνο τα μαθήματα.  Για παράδειγμα τα βιβλία τα δικά μου τα πρόσεχα πάρα πολύ, τα τύλιγα με μια κόλλα χαρτί για να τα πάρει την επόμενη χρονιά η αδερφή μου που ήταν ένα χρόνο μικρότερη. Το ίδιο γινόταν και στο πανεπιστήμιο.   Πήγα κανονικά σχολείο στην Αλβανία. Ήμουν σε επαγγελματικό Λύκειο, το παράτησα όμως. Θα μπορούσα να είχα γίνει κτηνίατρος ή γεωπόνος αλλά δεν είχα μυαλό τότε. Εδώ στο ΕΠΑΛ έχω τελειώσει τεχνικός θερμουδραυλικών, φυσικού αερίου και πετρελαίου. Πήγα ένα χρόνο σε ΙΙΕΚ για να αναβαθμίσω το πτυχίο και τώρα πάω για άλλη ειδικότητα. Ψυκτικός. Φέτος τελειώνω.

Το 1991, πέρασα τα σύνορα με κάτι άγνωστους. Στην Αρχή με τα πόδια μετά πήραμε το τραίνο και φτάσαμε ως την Ακράτα.   Μόνοι μας ήρθαμε, οι διακινητές ξεκίνησαν το 1993. Ακράτα έμεινα μέχρι τον Αύγουστο του 96, 4 χρόνια περίπου. Τα πάντα έκανα. Το καλοκαίρι οικοδομή, το χειμώνα στα χωράφια.

Μας φέρονταν σαν να μην υπήρχαμε, δεν μας υπολόγιζαν. Βέβαια τότε ήταν πολύ άγρια τα πράγματα. Ήμασταν κάθε βράδυ στα κανάλια, όπως είναι τώρα οι Σύροι οι πρόσφυγες. Δηλαδή, ναι μεν μας θέλανε για τις δουλειές γιατί είχαμε πιο χαμηλά μεροκάματα από τους Έλληνες και κάναμε δουλειές που δεν έκαναν οι Έλληνες, το βράδυ όμως στα καφενεία δεν μας θέλανε μαζί τους.  Άλλωστε δεν υπήρχαν εργατικά χέρια.  Ιδίως το χειμώνα που είχαμε να μαζέψουμε ελιές και λεμόνια δεν έβρισκες Έλληνα. Εγώ προσωπικά με Έλληνες εργάτες, μόνο σε οικοδομές έχω δουλέψει.  Ποτέ σε χωράφια.

Όχι, σε εμάς περιστατικό ρατσιστικής βίας δεν είχε τύχει. Μάλλον επειδή μας φοβόντουσαν. Μας είχε βγει η φήμη ότι είμαστε εγκληματίες οπότε δεν μας πείραζαν. Ναι, μας μιλούσαν άσχημα. Αν ζητούσαμε πχ ΙΚΑ μας έλεγαν είχατε και στην Αλβανία ΙΚΑ; Θυμάμαι ένας μου λέει, «Θες καφέ;» Του λέω «Ναι, θέλω ένα φραπέ μέτριο με γάλα»  και μου απαντάει «Είχες και στην Αλβανία γάλα;». Τα θυμάμαι ακόμα αυτά

Τον Αύγουστο του ’96, ήρθα Αθήνα. Ξεκίνησα να δουλεύω σε έναν μάστορα. στην αρχή κοιμόμουν στο πατάρι του μαγαζιού. Στην Αθήνα τότε οι εργάτες έπαιρναν 7-8 χιλ. εμένα μου έδινε ένα τάλιρο, μου έλεγε μαθαίνεις τη δουλειά. Και δουλεύαμε ό,τι ώρες να ναι. Άμα έπαιρνα κανένα φιλοδώρημα μου λέγε «θα κεράσεις;» σου μιλάω για μεγάλο απατεώνα. Αυτός είχε ένα εξοχικό στο Πόρτο Ράφτη. Μου λέει λοιπόν μια μέρα θα δουλέψουμε εκεί. Εγώ βέβαια πήγα με το ΚΤΕΛ ενώ αυτός πήγε με το αμάξι και την οικογένειά του. Κάνουμε δουλειά πιάνει να νυχτώνει, του λέω θα φύγω. Όχι μου λέει δεν θα φύγεις θα μείνεις εδώ απόψε. Και με έβαλε και κοιμήθηκα στον καυστήρα ρε φίλε! Βρωμούσε πετρέλαιο. Τώρα τα σκέφτομαι και γελάω, τότε… Και όλα αυτά  διότι τσιγκουνευόταν το εισιτήριο να πάω και να έρθω. Δεν χόρταινε ποτέ από λεφτά.  Αλλά δεν ήταν όλοι έτσι.

Ναι, βέβαια και μου έχουν πει διάφορα επειδή είμαι Αλβανός. Παλιά με πείραζε. Τώρα το έχω συνηθίσει δεν με νοιάζει πια. Π.χ. στο λεωφορείο. Αν δεν σηκωνόμουν εγώ για να κάτσει κάποιος γέρος μετά αυτοί το γενίκευαν και έβριζαν τους Αλβανούς. Κοίτα πολλά έχω ακούσει. Δεν θέλω να στα πω τώρα. Να, θα σου πω για τις δημόσιες υπηρεσίες. Όταν πήγαινα να ζητήσω το δίκιο μου, μου έλεγαν Αλβανός και βγάζεις γλώσσα; Θα μας μάθεις τη δουλειά μας; Ενώ ζητούσα το αυτονόητο. Και ποτέ δεν έχω άσχημη  συμπεριφορά.

Σε νοσοκομείο ποτέ δεν μου αρνήθηκαν το οτιδήποτε. Ποτέ.

Η Αστυνομία; Μια χαρά μου φέρθηκε. Αλήθεια σου λέω!  Για εμένα η μόνη δημόσια υπηρεσία που δεν θα αρνηθεί να σε εξυπηρετήσει είναι η Αστυνομία. Αν δικαιούσαι κάτι θα στο δώσουν.

Πολλές φορές με έστειλαν πίσω. Με έχουν πιάσει στα σύνορα. Έχω φάει ξύλο… το ’93 με είχαν πιάσει. Φαντάροι. Με είχαν βασανίσει τότε επειδή είχα τολμήσει να μιλήσω ελληνικά, νόμιζαν πως αυτός που ήξερε ελληνικά αυτός έφερε τους υπόλοιπους. Οι φαντάροι με χτύπησαν, ακούς; Όχι οι μπάτσοι. Μια φορά με είχαν πιάσει στο Αμύνταιο. Μας έβαζαν να κουβαλάμε ξύλα. Είχαν κορμούς δέντρων 5-6 μέτρα και τους κουβαλούσαν δύο άτομα. Πέρα δώθε απλά για να μας βασανίσουν. Εμένα με πιάσανε 4 φαντάροι με βάλανε στο κέντρο και με χτυπούσαν με μπουνιές και με κλωτσιές. Αυτό έγινε το 93, ήμουν 19 χρονών.

Ποτέ δεν ένιωσα μίσος για τους Έλληνες. Στην αρχή τα έπαιρνα όλα πολύ βαριά και θύμωνα. Αργότερα γνώρισα μια οικογένεια Ελλήνων από το Χαϊδάρι που με βοήθησαν πάρα πολύ. Αυτοί με έμαθαν και πώς να διαχειρίζομαι τον ρατσισμό. Πώς να απαντήσω στον άλλο. Ακόμα και τώρα αν με βρίσει κάποιος απαντάω με καλό τρόπο. Ποτέ δεν μου άρεσε το μίσος. Μετά έμαθα ελληνικά και έγινε πιο εύκολο να απαντώ με επιχειρήματα.

Όχι δεν το γενικεύω ποτέ. Όπως υπάρχουν Έλληνες ρατσιστές έτσι υπάρχουν και Αλβανοί ρατσιστές.  Και ενοχλούμαι όταν λένε άσχημα πράγματα και για τους Έλληνες γιατί ξέρεις κάτι; Δεν είναι όλοι έτσι! Είναι θέμα ανθρώπου.  Είναι ντροπή να λες τέτοιο πράγμα. Δεν θεωρώ τους Έλληνες ρατσιστές. Στην πλειοψηφία τους δηλαδή, όχι. Να στο πω πολύ απλά; Αν ήταν οι Έλληνες πραγματικά ρατσιστές δεν θα ήμασταν εμείς εδώ.

Και να σου πω και κάτι άλλο; Δεν νιώθω ξένος εδώ, έχω προσαρμοστεί στον τρόπο ζωής του Έλληνα. Πήγα στην Αλβανία αλλά δεν κολλάω εκεί. Ζουν αλλιώς. Θέλω δεν θέλω εδώ είναι η ζωή μου.  Νιώθω άσχημα όταν ακούω Αλβανούς να μιλάνε ρατσιστικά για τους νέους μετανάστες. Και μάλιστα για μετανάστες που ήρθαν στην Ελλάδα όχι στην Αλβανία!

Και ο αναρχικός και ο αριστερός χώρος με έχουν βοηθήσει πάρα πολύ. Εγώ όμως πλέον δηλώνω ελεύθερος αναρχικός. Δεν ανήκω σε καμία συλλογικότητα. Έχω παρουσία στα Social Media κυρίως για να κράζω. Για να κράζω την κάθε εξουσία. Τώρα είναι η Ν.Δ., χτες ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ. Δεν με αφορά. Είσαι εξουσία, θα κριθείς. Κάποιοι φίλοι μου δεν το δέχονται αυτό και πλέον δεν μου μιλάνε. Μα τι να κάνω; Δεν σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζω τα καλά αλλά έτσι πάει.

Ναι, δικαιούμαι να έχω άποψη διότι πλέον έχω ελληνική παιδεία. Φορολογούμαι, συμβάλλω στην ελληνική κοινωνία. Πήγα σε ελληνικό σχολείο. Σκέψου, έχω ακόμα ανοιχτά λογιστικά βιβλία. Πόσους Έλληνες ξέρεις που δουλεύουν μαύρα; Γιατί να μην έχω εγώ δικαίωμα; Θέλω δεν θέλω είμαι μέλος της ελληνικής κοινωνίας. Θέλει δεν θέλει ο Έλληνας. Ένας μετανάστης που μένει 5 χρόνια στην Ελλάδα γιατί να μην έχει δικαίωμα να ψηφίσει στην δημοτικές εκλογές; Είναι δυνατόν να μην έχουμε έναν μετανάστη δημοτικό σύμβουλο; Δεν σου λέω για δήμαρχο… Εγώ ζω στο Περιστέρι  17 χρόνια. Πληρώνω 17 χρόνια δημοτικά τέλη. Πληρώνω Φ.Π.Α. κάνω φορολογική δήλωση. Ενώ θα μπορούσα να δουλεύω μαύρα. Μα ζω 25 χρόνια εδώ, γίνεται να μη συμμετέχω;

Για εμένα η Αθήνα μετά το μεταναστευτικό έχει ομορφύνει. Υπάρχουν τόσοι πολιτισμοί που παλιά δεν υπήρχαν. Βλέπω περιοχές που ήταν στα μαύρα σκοτάδια και τώρα ξαναζούν και πάλι. Από ποιους; Ποιοι άνοιξαν μαγαζιά εκεί που δεν ήθελε να πάει κανείς; Οι μετανάστες. Το κράτος δεν παίρνει φόρους από αυτούς;  Δεν έχουν δικαίωμα λοιπόν να συμμετέχουν; Δεν είναι φασισμός να τους κλείνουμε το στόμα επειδή δεν είναι Έλληνες;

Και μη μπερδεύεσαι, φασισμός δεν είναι μόνο η Δεξιά. Εγώ έχω ακούσει και φασιστικές απόψεις από αριστερό και δεν ντρέπομαι να το πω.

Γελάω πολύ με αυτούς που μου λένε «κοίταξε εγώ δεν έχω πρόβλημα με τους Αλβανούς αλλά τους μαύρους δεν τους μπορώ».  Φίλε είμαι σίγουρος πως τότε είχαν πρόβλημα και με τους Αλβανούς. Απλώς τώρα μετέθεσαν το πρόβλημα. Ρίξανε σε άλλον το φταίξιμο. Ακούω αλβανούς να λένε ότι δεν θέλω να έρθουν οι Σύροι εδώ γιατί είναι τρομοκράτες, το είπε η τηλεόραση. Είμαστε με τα καλά μας; Ο ρατσισμός τελικά δεν γνωρίζει σύνορα.

Κοίτα εγώ ελληνοποιήθηκα επειδή το ήθελα δεν με ανάγκασαν. Και αυτό πιστεύω ότι πρέπει να γίνει και στους άλλους που έρχονται τώρα. Ακόμα και με ζητήματα taboo όπως η μπούργκα, το θέμα για εμένα δεν είναι να το επιβάλλουμε με νόμο να μη φοράνε. Ούτε εμένα μου αρέσει να φοράνε μαντήλα αλλά σε καμία περίπτωση δεν θέλω να το επιβάλω και πιστεύω ότι ο νόμος αυτό κάνει. Εγώ θέλω να το λύσουμε δημοκρατικά. Να πείσουμε τους ανθρώπους να γίνουν μέλη της κοινωνίας. Όχι να τους το επιβάλλουμε. Είναι σαν να επιβάλλουμε σε έναν ομοφυλόφιλο να μη φιλιέται στο δρόμο με το σύντροφό του επειδή στην πλειοψηφία μας δεν είμαστε ομοφυλόφιλοι.

Αυτό στον Έβρο είναι καθαρά πολιτικό και το ξέρουμε όλοι. Για εμένα δεν λύνεται με στρατό και αστυνομία. Και να σου πω κάτι που το ξέρω γιατί το έχω ζήσει; Όσο πιο δύσκολο κάνουν ένα πέρασμα τόσο αυξάνεται η αμοιβή του διακινητή. Αυτό. Θα βρουν να περάσουν, απλώς θα πάρουν περισσότερα. Και τίποτα δεν γίνεται χωρίς την έγκριση της Αστυνομίας, είναι κοινό μυστικό. Δεν μπορούν οι διακινητές να κινηθούν μόνοι τους χωρίς κάλυψη. Γιατί ρε φίλε αυτό που γίνεται με την ΑΟΖ, τι είναι; Πολιτικό παιχνίδι για κέρδος. Ό,τι και να γίνει, οι πολυεθνικές θα βγάλουν περισσότερα και εσύ και εγώ το χειμώνα δεν θα έχουμε πετρέλαιο να ζεσταθούμε!

Πώς προέκυψε το βιβλίο; Έγραφα στο fb διάφορα συμβάντα από τη ζωή μου. Γνώρισα κάποιον που δούλευα στο ΑΠΕ και γίναμε πολύ καλοί φίλοι, Ανδρέας Μακρίδης, λέγεται. Μου λέει μια μέρα «δεν τα γράφεις σε ένα βιβλίο να μάθει και ο κόσμος τι έγινε;» Με βοήθησε πάρα πολύ. Ε ξεκίνησα να γράφω εγώ σε ένα τετράδιο. Με έφερε και σε επαφή με την εκδοτική  και έτσι προέκυψε. Εγώ ο «λαθρομετανάστης». Από τον Ελεύθερο Τύπο. Το δεύτερο βιβλίο θα είναι για τον καιρό που ήμουν στην Αλβανία. Και πώς φανταζόμουν την Ελλάδα. Τι θα βρω και τι βρήκα.

Καλά, δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι θα γράψω βιβλίο. Και χαίρομαι πάρα πολύ όταν μου λένε καλά σχόλια. Και έχουν πολύ όμορφες αντιδράσεις απέναντί μου. Σαν ένα στοιχείο για τις επόμενες γενιές των Αλβανών. Σαν ντοκουμέντο. Εγώ έτσι το βλέπω το βιβλίο. Εγώ, πριν 27 χρόνια όταν περνούσα τα βουνά δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα έγραφα βιβλίο!

Οι υπογραμμίσεις είναι η επιλογή του toperiodiko.gr