10 αγαπημένες ταινίες...
Ποιες ταινίες αγαπήσαμε τη χρονιά που πέρασε
Το 2014 υπήρξε μια πλούσια κινηματογραφική χρονιά. Δεν μπορούσαμε, λοιπόν, να μην μπούμε στη διαδικασία μιας μικρής ανασκόπησης, παρουσιάζοντας τις ταινίες που μας κάνουν να τις σκεφτόμαστε ακόμα. Πέρα από τα βραβεία ή την εμπορική απήχηση, πέρα από το αν πρόκειται για ανεξάρτητες ή όχι παραγωγές, πέρα από τα θεσμοθετημένα ή μη αυστηρά καλλιτεχνικά κριτήρια, διαλέξαμε και σας παρουσιάζουμε τις 10 αγαπημένες μας ταινίες από τη χρονιά που πέρασε, αποκλειστικά με βάση την προσωπική μας θέαση των πραγμάτων!
Γράφουν οι Γιάννης Δηράκης και Δημήτρης Κεχρής
Γιάννης Δηράκης:
1. Το Μικρό Ψάρι, του Γιάννη Οικονομίδη
Το Μικρό Ψάρι είναι η καλύτερη ταινία του Γιάννη Οικονομίδη, με την καλύτερη ερμηνεία του Βαγγέλη Μουρίκη. Είναι η ιστορία ενός πληρωμένου δολοφόνου που πιάνεται κορόιδο και που αποφασίζει να δράσει, σε μια χώρα όπου οι άνθρωποι της νύχτας είναι πανίσχυροι, όλοι είναι διεφθαρμένοι, γονείς πουλάνε τα παιδιά τους για να επιβιώσουν και δεν υπάρχει καμία ηθική, πέρα από τα ζωώδη ένστικτα επιβίωσης, μέσα από αυστηρά ατομικούς δρόμους. Και παρόλο που με τρομάζει ότι οι τρεις προηγούμενες ταινίες του Οικονομίδη αποδείχτηκαν τόσο προφητικές και ρεαλιστικές λίγα χρόνια μετά, η ελπίδα που αχνοφαίνεται στο τέλος τού, κατά τα άλλα “κατάμαυρου”, Μικρού Ψαριού (πέρα από την ίδια την ομορφιά της Τέχνης που από μόνη της είναι ελπιδοφόρα) με κάνει λίγο πιο αισιόδοξο για το μέλλον.
2. The Selfish Giant (Ο Εγωιστής Γίγαντας), της Κλίο Μπάρναρντ
Η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της Βρετανίδας Κλίο Μπάρναρντ διαδραματίζεται σε ένα φτωχό αγγλικό προάστιο του Μπράντφορντ. Στο επίκεντρο της ιστορίας βρίσκονται δύο 13χρονα “προβληματικά” αγόρια, ο μικρόσωμος και οξύθυμος Άρμπορ και ο χοντρούλης και αγαθός Σουίφτι. Δύο αγόρια παθιασμένα, απερίσκεπτα, ζαβολιάρικα, που παίζουν και βγάζουν τη γλώσσα στον κόσμο των ενηλίκων, ζώντας τη δική τους μυστική, «παραβατική» και αυθάδικη περιπέτεια, με πάθος και άγνοια κινδύνου, με περηφάνια και ανεξαρτησία. Σκληρός κοινωνικός ρεαλισμός, ένα συγκλονιστικό δραματικό παραμύθι και μια ανθρώπινη ταινία γεμάτη αγάπη για τους ήρωες της, o Εγωιστής Γίγαντας της Μπάρναρντ πατάει στην παράδοση των ταινιών του Κεν Λόουτς, με μια σύγχρονη ιστορία που συγκινεί, χωρίς “πρίγκιπες” και “δράκους”, αλλά με γνήσιες, αληθινές σκηνές και εξαιρετικούς ηθοποιούς.
3. Jimmy’s Hall, του Κεν Λόουτς
Κάθε -σχεδόν- ταινία του Κεν Λόουτς είναι “καταδικασμένη” να συμπεριλαμβάνεται στις αγαπημένες μου της εκάστοτε χρονιάς. Ο Βρετανός σκηνοθέτης, από τους ελάχιστους τόσο συνεπώς στρατευμένους στο πλευρό της εργατικής τάξης δημιουργούς, αυτή τη φορά μας μεταφέρει στην Ιρλανδία του 1921, οπότε και ο Τζίμι Γκράλτον δημιουργεί ένα “στέκι” στο οποίο οι εργαζόμενοι και τα παιδιά τους θα μπορούν να συζητούν, να μαθαίνουν και να διασκεδάζουν ελεύθερα, χωρίς τον ασφυκτικό έλεγχο του κράτους, της εκκλησίας και των αφεντικών. Η “Εργατική Λέσχη” του Τζίμι δέχεται τη λυσσαλέα επίθεση των φασιστών που δεν ανέχονται την ύπαρξη ενός τέτοιου “ανεξέλεγκτου” χώρου, πόσο μάλλον όταν ο ιδρυτής του γίνεται σύμβολο της τάξης του, υπερασπιζόμενος το δικαίωμα στέγης μιας φτωχής οικογένειας. Ανθρώπινο και διαχρονικό, ειλικρινές και συγκινητικό, το Jimmy’s Hall είναι, σύμφωνα με τον Λόουτς, η τελευταία του ταινία.
4. Nebraska, του Αλεξάντερ Πέιν
Του πάει το ταξίδι του Αλεξάντερ Πέιν. Από το “Σχετικά με τον Σμιντ” στο “Πλαγίως”, τους “Απόγονους” και τώρα στη “Nebraska”, ο δρόμος αποτελεί το μέσο για ένα φορτισμένο ταξίδι στον ίδιο τον εαυτό, το οικογενειακό και προσωπικό παρελθόν, γεμάτο αναμνήσεις, νοσταλγία, πάθη και συναισθήματα. Οι ενδοσκοπήσεις του Πέιν απογειώνονται στην ασπρόμαυρη Nebraska, όπου αφορμή για το ταξίδι του τρομερού Μπρους Ντερν αποτελεί ένα απ’ αυτά τα “chain letters”, η υπόσχεση για το εκατομμύριο που θα του επιτρέψει να πραγματοποιήσει έστω και σ’ αυτή την προχωρημένη ηλικία, κάποια απ’ τα όνειρά του. Κυρίως όμως, ένα εισιτήριο για την ελευθερία, την ρήξη με το παρόν και κυρίως το παρελθόν, ένα εισιτήριο που για πρώτη φορά θα τον αποκαλύψει στα μάτια του συνοδοιπόρου γιου του και θα του επιτρέψει να “γίνει κάποιος”.
5. Deux Jours, Une Nuit (Δυο Μέρες, Μια Νύχτα), των Ζαν-Πιερ και Λικ Νταρντέν
Το Δυο Μέρες, Μια Νύχτα, περιγράφει την περιπετειώδη προσπάθεια της Σάντρα (με την Μαριόν Κοτιγιάρ σε μια υπέροχη ερμηνεία) να πείσει τους συναδέλφους της στο εργοστάσιο να ψηφίσουν την παραμονή της στη δουλειά, απεμπολώντας το δελεαστικό μπόνους που τους έταξε το αφεντικό. Η τελευταία ταινία των βέλγων αδελφών Νταρντέν είναι ένα υπέροχο μάθημα μαρξισμού που διδάσκεται απλά και κατανοητά, μέσα από την κατάσταση και προσωπική στάση του κάθε εργαζόμενου. Την ίδια στιγμή, η ομορφιά που πηγάζει από την αξιοπρέπεια και την αλληλεγγύη, σε αντιδιαστολή με την ηθική του δούλου και αυτή του αφεντικού, βρίσκει έναν από τους καλύτερους εκφραστές της στο -χωρίς περιττούς συναισθηματισμούς και ηθικολογίες- κοινωνικό σινεμά των Νταρντέν.
Δημήτρης Κεχρής
1. The Zero Theorem, του Τέρι Γκίλλιαμ
Η χαοτική φαντασία του Terry Gilliam μας μεταφέρει σε ένα δυστοπικό μέλλον όπου ο Qohen Leth, μια ιδιοφυία στους υπολογιστές, ζει μια εκκεντρική ζωή στην απομόνωση, εν μέσω ενός αφόρητου κόσμου που παραπέμπει σε πανοπτικόν. Οι θεματικές που έχουν απασχολήσει τον σκηνοθέτη στο παρελθόν (ο άνθρωπος αντιμέτωπος με τους πανίσχυρους και αόρατους μηχανισμούς του συστήματος, η πραγματικότητα απέναντι στη φαντασία) επανέρχονται εμφατικά, με έντονη την παρουσία μιας ρετροφουτουριστικής αισθητικής. Ωστόσο, εδώ ο κύριος άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφονται όλα είναι η αποξένωση-αποσύνδεση (disconnection) ανάμεσα στους ανθρώπους, κάτι που εξειδικεύεται και στη δυσκολία να υπάρξει αληθινή αγάπη και ερωτική συνένωση, σε έναν κόσμο μάλιστα όπου οι δυνατότητες για επικοινωνία πρακτικά είναι τεράστιες.
2. Nymphomaniac, του Λάρς Φον Τρίερ
Πρόκειται για το magnum opus του Lars von Trier, ενός από τους τελευταίους auter του παγκόσμιου κινηματογράφου. Γινόμαστε θεατές στην επιδίωξη της Joe να ικανοποιήσει την υπερσεξουαλικότητά της, παραμερίζοντας οποιονδήποτε παράγοντα θα μπορούσε να εμποδίσει κάτι τέτοιο, συμπεριλαμβανομένων ανθρώπων, συναισθημάτων, υποχρεώσεων, προκαταλήψεων, κινδύνων, φόβων και πόνου σωματικού και ψυχικού. Πέρα όμως από αυτόν τον ανεξέλεγκτο σεξουαλικό τυχοδιωκτισμό, το θέμα της ταινίας δεν είναι ούτε το sex ούτε η βία. Είναι η δυσβάσταχτη υπαρξιακή μοναξιά και η συνεπαγόμενη εσωτερική οδύνη, καθώς και το πώς αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν. Το «Nymphomaniac» είναι η ιστορία ενός τρομαγμένου κοριτσιού που δεν καταφέρνει να δώσει λύση σε αυτό το πρόβλημα, παρά την ηρωική προσπάθεια που καταβάλλει, και έρχεται σε σύγκρουση με θεούς και δαίμονες.
3. Boyhood (Μεγαλώνοντας), του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ
Μέσα από μια βαθιά ανθρώπινη και τρυφερή ταινία ενηλικίωσης, παρακολουθούμε τον Mason Jr. να μεγαλώνει και γινόμαστε μάρτυρες και συναισθηματικά συμμέτοχοι στην πορεία της ζωής του ίδιου, αλλά και των ανθρώπων που σχετίζονται με αυτόν, μέσα από ρεαλιστικές σκηνές καθημερινότητας. Ο ρεαλισμός, μάλιστα, της ταινίας δεν οφείλεται μόνο στο σενάριο ή στον τρόπο κινηματογράφησης, αλλά και στη φιλόδοξη σύλληψη του Richard Linklater να χρησιμοποιήσει ως ηθοποιούς σταθερά τους ίδιους ανθρώπους σε γυρίσματα διάρκειας 12 ετών (2002-2013), οι οποίοι έδωσαν μεγάλης ποικιλίας υλικό με άξονα τη συγκυρία που βρισκόταν κάθε χρόνο ο πρωταγωνιστής. Στην εξέλιξη του «Boyhood» δεν υπάρχει κάποια σπουδαία σκηνή ή μεμονωμένο περιστατικό που να ξεχωρίζει, δεν περιμένουμε κάποια κορύφωση ή κάποιο τέλος. Επειδή, πολύ απλά, η ουσία βρίσκεται στην ενιαιότητα του χρόνου που κυλά, στην εσωτερική συνοχή που κρύβεται μέσα στη διαδοχή των στιγμών, στην αλληλουχία των γεγονότων που συνθέτουν το παζλ της ζωής (μας).
4. Only Lovers Left Alive (Μόνο οι Εραστές μένουν Ζωντανοί), του Τζιμ Τζάρμους
Επιλέγοντας ο Jim Jarmusch να δώσει έμφαση όχι στη δράση αλλά στη διάδραση και μάλιστα στην εξωλεκτική, κατασκευάζει μια ταινία στην οποία η πλοκή μπορεί να είναι υποτυπώδης, αλλά η ποιητικότητα που αναδύεται μας αιχμαλωτίζει! Ένα ζευγάρι υπεραιωνόβιων ερωτευμένων vampire που αποτελούν την επιτομή της φινέτσας με τον κατά Coco Chanel ορισμό (”Elegance is when the inside is as beautiful as the outside”), ζουν περιπλανώμενοι στις εποχές, μακριά από καθημερινά άγχη και υποχρεώσεις, βρίσκοντας νόημα στη μουσική, τη λογοτεχνία, την επιστήμη και συνδυάζουν το πάθος για ζωή με τη δίψα για γνώση. Η σκοτεινή, υποβλητική φωτογραφία του Yorick le Saux, σε συνδυασμό με τον avant-garde ήχο του Josef van Wissem και το industrial σκηνικό του Detroit σε αντιπαραβολή με τη μυστικιστική Ταγγέρη, δημιουργούν μια ατμόσφαιρα μεθυστική που αντιπαρατίθεται στην απογοήτευση που αποπνέει ο παρηκμασμένος κόσμο των θνητών.
5. The Grand Budapest Hotel, του Γουές Άντερσον
Μέσα από τις περιπέτειες του θυρωρού ενός θρυλικού ξενοδοχείου, του monsieur Gustave και του νεαρού lobby boy, Zero, που γίνεται ο πιστός του ακόλουθος, ο Wes Anderson μας κάνει κοινωνούς ποικίλων πτυχών μιας Ευρώπης σε ρευστότητα μεταξύ του Πρώτου και Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, γεμάτης ίντριγκες και συγκρουόμενα συμφέροντα. Με ένα πλούσιο, πολυεπίπεδο και γεμάτο ανατροπές σενάριο, ονειρικά ντεκόρ, καλοδουλεμένους χαρακτήρες και χιούμορ, η αισθητική και συναισθηματική επίδραση της ταινίας είναι αναπόφευκτη!