Επιστολές αναγνωστών / Αναδημοσιεύσεις απόψεων

Οι «100» του «TIME» και του κόσμου οι εκατομμύρια

Για τις 100 προσωπικότητες που επηρέασαν το 2016 την ανθρωπότητα σύμφωνα με το TIME Magazine

| 23/04/2016

Να ‘μαστε μπρος λοιπόν στις 100 προσωπικότητες που όρισαν το 2016, σύμφωνα με το παμπάλαιο αμερικάνικο περιοδικό TIME, το «πιο πολιτικά προσανατολισμένο και προπαγανδιστικό αμερικάνικο περιοδικό» όπως έχει δηλωθεί και που ιδρύθηκε το 1923, αυτό το γνωστό με το κόκκινο καδράρισμα στο εξώφυλλο και τα πορτρέτα προσωπικοτήτων εκεί μέσα σφηνωμένα. Κάθε τεύχος και ένας ηγέτης. Κάθε ηγέτης και μια χειραγώγηση, μια διοχέτευση της κοινής σκέψης και γνώμης σε ανώδυνα και αβλαβή μονοπάτια, και σκέφτομαι μια ρήση του Mark Twain να λέει πως «όποιος δεν διαβάζει εφημερίδες είναι απληροφόρητος, αλλά όποιος διαβάζει είναι παραπληροφορημένος»ταιμ20 και ευθύς αμέσως σκέφτομαι παράλληλα πως γίνεται έντεκα φορές στο εξώφυλλο να φιγουράρει ο Barack Obama, δέκα η Hillary Clinton, από λιγότερες ο άντρας της ο Bill και ο εταίρος του George Bush, και ο Πάπας αλλά και κάτι τύποι όπως ο Steve Jobs και ο Bill Gates, τύποι που μετράνε τα εκατομμύρια δολάρια τους στατιστικά όπως και τα εκατομμύρια ανθρώπων στον κόσμο στατιστικά, εμπόριο και πολιτική πάνε χέρι χέρι, οικονομία και πολιτική, καπιταλισμός δηλαδή και το TIME, το «χρονικό» της ανθρωπότητας είναι αυτό και μόνο αυτό, χρονικό της αστικής υποδούλωσης της σκέψης και οτιδήποτε έξω από το κόκκινο κάδρο είναι η πλέμπα, ο κόσμος, ο άνθρωπος που δεν έχει καμιά θέση στα περιοδικά και ίσως σκέφτομαι έτσι να είναι καλύτερα. Ο άνθρωπος έχει θέση, μάλλον, στους δρόμους όπως και στα αδιέξοδα – και στα σκουπίδια ίσως – αλλά σαφώς και σίγουρα στην ζώσα πραγματικότητα, μακριά από τα οριοθετημένα πλαίσια του καναλιζαρίσματος. Ούτως ή άλλως η χειραγώγηση βρίσκεται σε διάταξη στην καθημερινότητα, στη μισθωτή εργασία και στην καθημερινή πτώση στην φτώχεια και την αγωνία, και έτσι πάλι καλά που δεν βρίσκεται και στις σελίδες των περιοδικών της εξουσίας, όπου από δυνατός, από ελεγκτής του σύμπαντος και κινητήρια δύναμη της Ιστορίας, να γίνει ένας ανθρωπάκος αδύναμος, μια εικόνα μουτζούρα σε «μιας εφημερίδας της γωνιά».

ταιμ10

Αλλά αν προσπεράσουμε τούτο το προσωπικό συμπέρασμα και δούμε πιο ορθολογικά τα πράγματα, ή ίσως από μια άλλη πλευρά, αναρωτιόμαστε που δεν βλέπουμε ποτέ μας τους πραγματικούς ανθρώπους πρωταγωνιστές στα ιλουστρασιόν εξώφυλλα. Ισως συμφωνήσουμε αν θα είχε ή όχι ενδιαφέρον κάτι τέτοιο. Όντως στα περιοδικά και στα κανάλια και στις διαφημίσεις μιας ζωής με τάξη και ασφάλεια, θέση πρέπει να έχει η άλλη ζωή, μια παράλληλη σε υψηλοτέρα κλιμάκια ζωή, η ζωή που κυλάει στους λαβυρίνθους λεσχών Μπίλντεμπεργκ και τραπεζών και Πενταγώνων και που ξέρω εγώ τι και για να έχει ενδιαφέρον η πρώτη ζωή, εκείνη του καθημερινού ανθρώπου θα πρέπει να τον δούμε να ζει στην ένδεια, την τραγωδία, το κλάμα, τον πόνο και την αγωνία, έτσι για να διεγείρεται η συγκίνηση ενώ βλέποντας τις προσωπικότητες, να διεγείρεται η φιλόδοξη απελπισία μας. ταιμ13Ετσι, μέσα στην απελπισία μας να χτυπάμε την καθημερινή δόση, να παίρνουμε το καθημερινό δασκάλεμα του πώς να πορευόμαστε ως κομπάρσοι, ως άνθρωποι δηλαδή που πρέπει να ζούμε αναγκαστικά και δια παντός στο πόνο, σαν φτερά στον άνεμο, αδύναμοι και φοβισμένοι, πνιγμένοι στο βούρκο και καμιά τύχη, λέμε. Εκεί μπρος στο βλέμμα ενός Uncle Sam ή ενός ατσαλάκωτου στρατάρχη να αποδεχόμαστε άκριτα την επιρροή του, την οικονομική, πολιτική, στρατιωτική μα και αισθητική. Κι αν τύχει αυτή η επιρροή να αρχίσει να ξεφεύγει, να στραβοπατάει έστω ελάχιστα δίνοντας την δυνατότητα να θεωρηθεί ως επιρροή σχετικά προοδευτική τότε μια μαριονέτα αναδεικνύεται, μια αντανάκλαση, μια σκιά θολή, μια παρανόηση, μαθαίνοντας από τον αρχισυντάκτη του TIME, Michael Elliott πως «τα κριτήρια για τις προσωπικότητες που κάνουμε εξώφυλλα είναι πχ. ο Νέλσον Μαντέλα που ήθελε να συγχωρέσει τους δεσμοφύλακες του και να αποχωρήσει από την προεδρία μετά από μια θητεία» ορίζοντας και αναγκάζοντας μας εμμέσως πλην σαφώς να αποδεχτούμε ποια πρέπει να είναι η στάση μας η πολιτική και ηθική, πως πρέπει να επιδοκιμάζουμε την μια και μοναδική σωστή «δημοκρατία», την αστική και τους όρους της. Ετσι ο Μαντέλα γίνεται μια εικόνα κι αυτή, αβλαβής και δισδιάστατη για να ταιριάζει στην αβλαβή και δισδιάστατη ανθρωπότητα και την υποχείρια αλήθεια που έκτοτε παπαγαλίζει. Του ΤΙΜΕ και του κάθε TIME την αλήθεια.

ταιμ14Για αυτό παίρνοντας διόλου τυχαία μια ημερομηνία όπως το 1965, τότε θα δούμε στα εξώφυλλα να φιγουράρουν μετά τιμής ο, «I like the smell of napalm in the morning, it smells like victory»*, Αμερικάνος στρατηγός, William Westmoreland, ο στρατηγός που έχει συνδέσει το όνομα του με τον πόλεμο του Βιετνάμ και την αύξηση των αμερικάνικων δυνάμεων εκεί και των πτωμάτων που επέστρεφαν ή ξεχάστηκαν στην λήθη, ή ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Lyndon Johnson, που άκρατα και ακέραια κλιμάκωσε την αμερικανική εμπλοκή σε εκείνη, την επιπέδου έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, επέμβαση σε μια ελεύθερη και περήφανη και πανέμορφη χώρα που ισοπέδωσε στις Napalm, στους βιασμούς, στις εκτελέσεις και στο δηλητήριο «Agent Orange», που στην θητεία του ο αριθμός των Αμερικανών μέσα σε 5 χρόνια ανέβηκε από 16000 άοπλους συμβούλους σε 550.000, σε μάχιμες θέσεις. Απών φυσικά ο Βιετναμέζος αγρότης ή εργάτης που δολοφονείται κάτω από την μπότα των ανδρείκελων του θανάτου. Μα στην θέση του θα δούμε τον φασίστα Δομινικανό στρατηγό Wessin y Wessin όπου κατά την διάρκεια της εξέγερσης στη αποικιοκρατούμενη χώρα, στήριξε πραξικόπημα για να μην πάρουν την εξουσία ο λαός και οι κομμουνιστές. Και κάπου εκεί, τα όχι ένα, εξώφυλλα του Χίτλερ και του Μουσολίνι.

ταιμ15Αλλά γιατί να μας απασχολούν όλα αυτά του παρελθόντος ή του παρόντος μιας και τούτο το περιοδικό είναι αμερικάνικο και εμάς στην Ελλάδα, την φτωχή τούτη χώρα δεν μας αφορά, αλλά δυστυχώς ναι μας αφορά, μιας και βλέπω πως στο εξώφυλλο του TIME είχε φιλοξενηθεί κάποτε το όμορφο χαμόγελο της βασίλισσας Φρειδερίκης, εκείνης της παιδομαζώχτρας, της Μήδειας της Ελληνίδας μάνας, καθώς και ο βασιλιάς Γεώργιος ο ΙΙ και σκέφτομαι παράλληλα πως και οποιαδήποτε ελληνική εφημερίδα να ανοίξω σήμερα αυτούς θα έχει πάντα, τους βασιλιάδες του πλούτου, τις Μήδειες των νέων γενιών, τους τραπεζίτες, τους διαχειριστές, τους εξουσιαστές, και έτσι σκέφτομαι πως αυτό το παράγωγο της συνταγματικής «ελευθερίας του τύπου» είναι μια φάρσα και θυμάμαι τον Λένιν, αυτόν τον διαβολικό Ρώσο, που με την χυδαία, αλά TIME, ηθική που τον χαρακτήριζε, δεν στεκόταν, ούτε μπρος ούτε πίσω αλλά δίπλα σε όλους μας ώστε να τον αποκαλούμε στον ενικό και με το ψευδώνυμο – όπως και τον Φιντέλ -, τον θυμάμαι να λέει πως η «ελευθερία του Τύπου είναι ψευτιά και υποκρισία, γιατί στην πραγματικότητα σημαίνει ελευθερία για τους πλουσίους να αγοράζουν και να εξαγοράζουν τον Τύπο, ελευθερία των πλουσίων να δηλητηριάζουν το λαό με την ψευτιά του αστικού Τύπου». Ο καλοπροαίρετος θα σημειώσει εδώ πως όπως οι ιμπεριαλιστές έχουν τον Uncle Sam, έτσι και εσύ έχεις τον Λένιν, αλλά η ταπεινή μου γνώμη είναι πως αυτός δεν ήταν – όσο και αν προσπάθησαν – ποτέ του κάδρου, μα ανάγκη πανανθρώπινη και στόχος ανθρωπιάς και δεν ξέρω αν πείσω λέγοντας πως απλά υπάρχει διάσταση, σε μια τέτοια σύγκριση, απόλυτη, πολιτικής, ηθικής και ψυχικής φύσεως.

ταιμ11

Ετσι είναι όταν το TIME είναι εξαγορασμένο από την Warner Bros, την γνωστή πολυεθνική, το τεράστιο στούντιο της παγκόσμιας κινηματογραφικής παραγωγής, που ανεβοκατεβάζει trends και μόδες και χτίζει και ορίζει ιδεολογίες. Μα πού κολλάει αυτό τώρα θα αναρωτηθεί κάποιος, αλλά θυμάμαι πως αυτό το στούντιο έχει παράξει κάποτε, ανάμεσα στα blockbuster για αθώο ποπ κορν, την ταινία με τον σπουδαίο τίτλο «Red Nightmare» υπό την αιγίδα του υπουργείου Εθνικής Άμυνας των ΗΠΑ και της «Διεύθυνσης Ενόπλων Δυνάμεων Ενημέρωσης και Εκπαίδευσης» και υπό την άμεση εποπτεία του Jack L. Warner, ενός φιλμ εκπαιδευτικού χαρακτήρα για την εφιαλτική φύση του κομμουνισμού. Ε τότε όλα κολλάνε και βλέπω την μεγάλη εικόνα, βλέπω εκδότες, παραγωγούς και προέδρους των ΗΠΑ και δημοσιογράφους και όλον τον συρφετό και σίγουρα όλα αυτά δεν γίνονται για την αντικειμενικότητα ή την αλήθεια και είμαι σίγουρος για αυτό.

ταιμ17Πώς αλλιώς, όταν βλέπουμε τα ίδια πρόσωπα να επιστρέφουν στις λίστες των προσωπικοτήτων της χρονιάς και κατανοώ την ανακύκλωση που προωθείται από το σύστημα και εμείς εκεί μέσα στον μύλο να ωριμάζουμε σαν δούλοι με ένα μυαλό γεμάτο σκατά. Διαβάζω για τον Clinton, του βομβαρδισμού της Γιουγκοσλαβίας, να έχει την ευαισθησία για την παγκόσμια υγεία και να θέτει μέσα στους 100 του 2016 τον γιατρό Raj Panjabi, τον Bill Gates να εκθειάζει τον ιδρυτή του Facebook που έχει θέσει υπό παρακολούθηση, καλύτερη από την CIA και την NSA μαζί, όλη την ανθρωπότητα. Ή τον χρηματιστή Bloomberg να ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους που δεν έχουν σπίτι και ασφάλιση. Ή τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στον ΟΗΕ – αυτόν τον διεθνή οργανισμό δικαιωμάτων και ειρήνης – να θέτει ως σπουδαία προσωπικότητα την Μέρκελ. Και συνεχίζει η dream team με τον John Kerry και την Lagarde και τον Donald Trump και την Hillary Clinton (ξανά) και τον Obama (ξανά) και την όμορφη και χαρωπή βασίλισσα της Ολλανδίας και γενικά αυτούς που εξουσιάζουν και θα εξουσιάζουν τον κόσμο για να κάνει, ο τελευταίος, μόνιμο μόκο. Επιβράβευση της αξίας και της εξουσίας τους, με λίγα λόγια.

Αλλά κάπως έτσι χαλαρώνοντας λίγο την πολεμική, βρίσκω και βάζω ένα δίσκο του Bob Dylan να ακούσω και βλέπω στο εξώφυλλο του ένα τεύχος του TIME – τούτο με τον Johnson – και έτσι λέω για δες, δεν είμαι ο αλλόκοτος που συνωμοσιολογώ αλλά να που υπάρχει ένα ζουμί στην κατάσταση και έτσι βρίσκω μια συνέντευξη – του 1965 και αυτή, την εποχή που τα εξώφυλλα μύριζαν όσο ποτέ αμερικάνικη προπαγάνδα, όπως είδαμε – που τα βάζει με στυλ με τους δημοσιογράφους του TIME και αρχίζω να μεταφράζω πως «δεν χρειάζομαι το TIME. Και ξέρετε, οι άνθρωποι που αγοράζουν τους δίσκους μου και με ακούνε δεν σημαίνει πως διαβάζουν και το TIME […] Υπάρχει κόσμος που παίρνει το περιοδικό στα σοβαρά και εγώ μπορώ να το διαβάσω, το διαβάζω στο αεροπλάνο, αλλά δεν το παίρνω στα σοβαρά. Αν θέλω να μάθω κάτι πραγματικά, δεν θα διαβάσω το TIME, δεν θα διαβάσω το Newsweek, δεν θα διαβάσω κανένα από αυτά τα περιοδικά, γιατί έχουν να χάσουν πολλά αν τυπώσουν την αλήθεια.». Οταν τον ρωτά ο δημοσιογράφος τί αφήνουν αυτά τα περιοδικά απ’ έξω, συνεχίζει λέγοντας «τα πάντα. Δεν θα ήταν στα περίπτερα αν τύπωναν την αλήθεια». Ο δημοσιογράφος πιέζει να του πει πώς ορίζει την αλήθεια, παίρνοντας την απάντηση πως «η αλήθεια είναι η πραγματική, η καθαρή εικόνα. Ας πούμε, ένας φτωχός αλήτης που ξερνάει και δίπλα του ο Mr. Rockfeller».

ταιμ8

Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα και ίσως θα πει κάποιος πως είδαμε σε εξώφυλλο τον μαύρο αγωνιστή στην Βαλτιμόρη να τρέχει μακριά από τις δυνάμεις καταστολής. Πιστεύω πως αν μιλούσαμε με το αφεντικό του TIME θα μας έλεγε «υπάρχει και αυτό, το δείχνουμε, μην ταράζεστε! Ενημερώνουμε για όλη την γκάμα της πραγματικότητας αλλά η αλήθεια του πράγματος συνεχίζει να βρίσκεται εκεί πάνω, ψηλά όσο τα χρηματιστηριακά μας κέρδη. Έτσι σκυφτοί δεν την βλέπετε καλύτερα;».

Τί άλλο να πω; “Εκατό” του TIME λοιπόν, μα δεν ακούω χειροκρότημα.

* Κλασική ατάκα ενός λοχαγού στην εμβληματική ταινία του Fransis Ford Coppola «Αποκάλυψη, τώρα!».

Ο Χρήστος Σκυλλάκος είναι κριτικός και θεωρητικός κινηματογράφου, φωτογράφος, εικαστικός, επιμελητής εκδόσεων και εισηγητής σεμιναρίων θεωρίας & ιστορίας κινηματογράφου. Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) και μέλος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) και του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας (ΕΕΤΕ). Γεννημένος το 1984 σπούδασε Νομική.