Ο εξεγερσιακός Μάης του ’68 μέσα από τον φωτογραφικό φακό του Philippe Gras

Στον απόηχο των 50 χρόνων από την επανάσταση που ξαναμοίρασε την τράπουλα του κινήματος και έθεσε νέα καθηκόντα για την ευρωπαϊκή αριστερά πραγματοποιείται η έκθεση στο Γαλλικό Ινστιτούτο.

Ο Μάης του ’68 αποτελούσε πάντα προσφιλές θέμα όσον αφορά την σχέση τέχνης και επανάστασης. Πληθώρα σημαντικών κινηματογραφιστών εμπνεύστηκαν και αναδείχτηκαν μέσα από την φωτιά του κινήματος και δεν είναι μόνο ο Jean-Luc Godard. Μια ολόκληρη γενιά επηρεάστηκε από αυτή την συσσωρευμένη πολιτική εμπειρία, την ίδια στιγμή που σκιρτήματα μαχητικής επιβολής των αναγκών της νεολαίας ξεσπούν σήμερα στα πανεπιστήμια.

Σαράντα τρεις φωτογραφίες και δυο ντοκιμαντέρ αρκούν για να καλύψουν το σύνολο των γεγονότων ακόμα και από πληροφοριακή άποψη. Οι άνευρες και μειοψηφικές αρχικά κινήσεις φοιτητών που εξέφραζαν τον αντικομφορμισμό τους απέναντι σε ένα αυταρχικό πολιτικό σύστημα και συνολικότερα ένα συντηρητικό σύστημα αξιών, δημιουργούν τις συνθήκες  και τις προϋποθέσεις για κάτι που καμία αστική τάξη δεν μπορεί να προβλέψει.  Ο καπιταλισμός μετά τον Β’ Παγκόσμιο βγαίνει κερδισμένος, εγκαθιδρύοντας νέες σχέσεις παραγωγής και εντείνοντας την εργασιακή εκμετάλλευση. Η δεκαετία του ’70 βρίσκει τον καπιταλισμό στο ναδίρ του, με πολλές πετρελαϊκές κρίσεις να ακολουθούν. Ακόμα και έτσι, η αστική τάξη συνέχιζε να θεωρεί μια κοινωνική αναταραχή ως την ονείρωξη περιθωριακών που στο τέλος θα αναγκαστούν να πάνε μαζί με το ρεύμα, την ίδια ώρα που ο ρεφορμισμός οραματιζόταν ενωτικές συμμαχίες με το αστικό μπλοκ προκειμένου να εκφράσει τα συμφέροντα της εργατικής(;) τάξης.

Όλα αυτά δεν απέτρεψαν βέβαια ούτε στο ελάχιστο το κίνημα του Μάη από το να αναπτυχθεί, τελικά όμως το οδήγησαν σε ρεφορμιστικές εκτονώσεις. Είναι ενδεικτικό του φωτογραφικού αφιερώματος, η όρεξη και ο ενθουσιασμός που δίκαια χαρακτήρισαν τον Μάη ως την «γιορτή του αυθόρμητου». Αν και συντεταγμένα λείπουν φωτογραφίες από πολιτικές εκδηλώσεις, πολιτικά πανό και συνθήματα, η πραγματικότητα δεν απείχε και πολύ. Ελάχιστοι φοιτητές ήταν οργανωμένοι σε κάποια πολιτική οργάνωση, πολλώ δε μάλλον της επαναστατικής αριστεράς. Από την μια ορθωνόταν η Εθνική Φοιτητική Ένωση, που αν και τα προηγούμενα χρόνια στήθηκε οργανωτικά από τις αντιπολεμικές συγκεντρώσεις ενάντια στο πόλεμο της Αλγερίας παρέμενε σε ακτιβίστικες κινήσεις, ενώ από την άλλη είχαμε ατομικότητες σχεδόν, μαοϊκών, τροτσκιστών και αναρχικών. Προφανώς το μπόλιασμα όλης αυτής της κινητικότητας με πολιτικά αιτήματα ήταν κάτι που έλειπε από τον Μάη, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους κινηματικούς πειραματισμούς, που έγιναν μαζικά και από τα κάτω.

Η έκθεση έχει ελάχιστες φωτογραφίες από τα κλασσικά οδοφράγματα και καμία που να απεικονίζονται δυνάμεις καταστολής. Πράγμα αφύσικο, για την κυβέρνηση πραξικοπήματος του στρατηγού De Gaulle. Στην πραγματικότητα, οι συγκρούσεις με την αστυνομία γίνονταν σε καθημερινή βάση για δυο μήνες, με τους φοιτητές να προτάσσουν τα στήθη τους, τελείως απροστάτευτοι αλλά αποφασισμένοι να τσακίσουν αυτό το σάπιο σύστημα. Οι μαζικές συνελεύσεις, οι συζητήσεις για τον ρόλο της επιστήμης και της ιδεολογίας, η μαζική πολιτιστική παραγωγή στο πεδίο της πολιτικής αφίσας, η ανέγερση φεμινιστικών αιτημάτων πάλης  και σεξουαλικής απελευθέρωσης υπήρξαν σημαντικές εστίες πολιτικής ζύμωσης για μια σειρά αγωνιστών. Παρά το μετέωρο βήμα που αποτέλεσε ο Μάης για μια πραγματικά γενικευμένη κίνηση ανατροπής, η συμβολή του στο ευρωπαϊκό αριστερό και αντιπολεμικό κίνημα παραμένει αδιαμφισβήτητη.

Τα ντοκιμαντέρ που προβάλλονται στο χώρο του Γαλλικού Ινστιτούτο δίνουν το στίγμα της περιόδου με τεκμηρίωση αλλά και με μια πολιτική ίσων αποστάσεων. Ο φωτογράφος Philippe Gras δίνει βέβαια μια αρκετά παραστατική εικόνα της κίνησης τότε, αν και οι φωτογραφίες που είχαν κάποιο πολιτικό στίγμα ήταν εκτός έκθεσης. Ασπρόμαυρες φιγούρες νέων ανδρών και γυναικών που τρέχουν στους δρόμους, διαδηλώνουν για την ειρήνη των λαών και μπαίνουν στο στόχαστρο του συστήματος. Δυναμικές λήψεις για μια γενιά που τα θέλει όλα και δεν της χαρίστηκε τίποτα. Χαμόγελα και αισιοδοξία για μια γενιά που αντιστάθηκε για να πάρει τελικά την θέση των γονιών της. Κάπως έτσι και δεν έγινε βέβαια με την δική μας γενιά της μεταπολίτευσης; Η ύπαρξη ενός αντικαπιταλιστικού εργατικού κομμουνιστικού σύγχρονου προγράμματος δεν θα μας λύσει τα χέρια στο σήμερα, αλλά θα αποτελέσει την αναγκαία πολιτική βάση προκειμένου οι αγώνες λαού και νεολαίας να πάνε μέχρι τέλους, συγκρουόμενοι με τα εκάστοτε ρεφορμιστικά σχέδια. Η γενιά του Μάη κάνει αργοπορημένα πια την (αυτο)κριτική της, το ζήτημα είναι να πιάσουμε το νήμα των αγώνων τους και να προχωρήσουμε παρακάτω.

H έκθεση διαρκεί μέχρι τέλη Μαρτίου στο Γαλλικό Ινστιτούτο(Σίνα 31).