Ο Λόρκα, η ΕΤΑ και...η τρέλα του έρωτα
"Το φιλί του θανάτου", Ζιλ Βενσάν, Mετ: Ρίτα Κολαΐτη, Εκδ.Καστανιώτη
«Κρατούσε στα χέρια της την ανθοδόχη μιας απ’ τις ωραιότερες ψυχές του κόσμου», είναι η φράση που απογειώνει ποιητικά και μάλλον, αντισταθμίζει, στο φινάλε, όλο το προηγούμενο λουτρό αίματος που ξεπηδάει από τις σελίδες του τελευταίου -στην Ελλάδα- μυθιστορήματος του Ζιλ Βενσάν.
Μάστορας του πολιτικού νουάρ, με στέρεα αριστερή παράδοση, καθώς ο παππούς του ήταν βουλευτής του Λαϊκού Μετώπου και σημαντικός παράγων της Γαλλικής Αντίστασης, ο Βενσάν στήνει μια εξαιρετικής έμπνευσης ιστορία ανάμεσα σε δυο χρονολογίες: στον Αύγουστo του 1936, όπου γινόμαστε μάρτυρες της εν ψυχρώ εκτέλεσης του ποιητή και αντιφασίστα Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα από τους Φρανκιστές και στον ίδιο μήνα του 2011, όπου στον σιδηροδρομικό σταθμό της Μασσαλίας ανακαλύπτεται το απανθρακωμένο πτώμα μιας νεαρής γυναίκας. Χωρίς, κατ’ αρχήν, τούτα τα δύο θλιβερά γεγονότα να συγγενεύουν, είναι τα αμείλικτα στοιχεία που σιγά, αλλά σταθερά, ενώνουν τα σημεία που λείπουν από την ομάδα της, αλγερινής καταγωγής αστυνόμου, Αϊσέ Σαντιά, που έγινε γνωστή σε προηγούμενο βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα, το «Ντζεμπέλ» με αναφορές στον εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο της Αλγερίας. Είναι η ομάδα της Αϊσέ που μαζί με το συνάδελφό της Τομά Ρουσέλ, πρώην αλκοολικό και πρώην σύζυγο της δολοφονημένης στις ράγες Κλερ Ντατριέ ξετυλίγουν αργά και βασανιστικά το κουβάρι των γεγονότων και το ενώνουν με κίνδυνο της ζωής τους, καθώς σε κάθε ανακάλυψη, σε κάθε βήμα και άλλα πτώματα προστίθενται. Τελικά, ανάμεσα στο ’36 και το ’11 παρεμβαίνει το 1986 και η μυστική συνάντηση του Ισπανού Πρωθυπουργού Φελίπε Γκονσάλεθ με τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Ζακ Σιράκ. Μαζί θα αποφασίσουν να συνεργαστούν στενά για την εξόντωση των Βάσκων αυτονομιστών που καταφεύγουν στην Γαλλία -πράγμα που ο προηγούμενος Πρόεδρος, Φρανσουά Μιτεράν, είχε αρνηθεί. Είναι γνωστό πως ο Γκονθάλεθ ευθύνεται για την δημιουργία των GAL των περιβόητων Αντιτρομοκρατικών Ομάδων Απελευθέρωσης (1983-1987), που ήταν παραστρατιωτικές ακροδεξιές ομάδες προορισμένες να χτυπήσουν σαν παρακράτος την ΕΤΑ και που χρηματοδοτούνταν απευθείας από την κυβέρνηση των Σοσιαλιστών υπό τον Γκονζάλεθ. Ο απολογισμός δράσης των GAL είναι γύρω στις 27 δολοφονίες, παράλληλα με απαγωγές, βασανιστήρια κτλ. Για αυτή την ομπρέλα παράνομης προστασίας καταδικάστηκαν πολλοί κυβερνητικοί παράγοντες μαζί και ο Υπουργός Εσωτερικών, αλλά ο Γκονζάλεθ αθωώθηκε στη δίκη που τον παρέπεμψαν, διότι ποτέ δεν αποδείχθηκε εκείνη η κρυφή συνάντηση. Επίσης, τις τρεις παραπάνω χρονιές τις συνδέει η παρουσία ενός στρατιωτικού γνωστού ως El Capitan: στην δολοφονία του Λόρκα, στις υπογραφές των κεφαλών Ισπανίας και Γαλλίας, στον φόνο της Κλερ και μερικών άλλων…
Καθώς ο Βενσάν δεν ακολουθεί τους κανόνες του νεο-πολάρ, δεν αποκαλύπτει ούτε στο ελάχιστο το βάθος της ίντριγκας στο οποίο μπλέκονται για τα καλά αστυνομικοί και όπου σε κάθε βήμα τους καιροφυλακτεί το beso de la muerte, το φιλί του θανάτου. Απολαμβάνει να μας εισάγει βήμα-βήμα στο σπιράλ του αίματος που κυριολεκτικά στοιχειώνει τους ήρωες -καλούς και κακούς-για να μιλήσει και να εξάρει τον μεγάλο έρωτα που γίνεται με το πέρασμα του χρόνου εμμονικός και εντέλει δαιμονικός, ικανός για τα πάντα. Ο συγγραφέας στήνει μαστορικά το γαϊτανάκι των χαρακτήρων, τους αφήνει να περιπλανιούνται στην Μασσαλία, στην Μαδρίτη, στη Γρανάδα και σε μικρότερες πόλεις, έως ότου σπρωγμένοι από τα γεγονότα και το χέρι του δημιουργού τους, μετατρέπονται σε καταλύτες ιστορικών γεγονότων. Ο Λόρκα μοιάζει να παίρνει την εκδίκησή του, οι πρωταγωνιστές των κρυφών συμφωνιών να αποκαλύπτονται και όλοι, μα όλοι, οι πρωταγωνιστές, αρνητικοί και θετικοί, να δικαιώνονται. Στο τέλος αυτού του βίαιου παιγνιδιού -μεταφρασμένου με ζωντάνια από την Ρίτα Κολαΐτη- κανένας δεν βγαίνει καθαρός, ούτε αλώβητος. Άθελά τους, οι μπάτσοι φέρνουν στο φως μερικές από τις πιο σκοτεινές πλευρές της σύγχρονης ιστορίας της Ισπανίας.