Μουσική

Πέντε δίσκοι και ουίσκι

Το πνεύμα του Tom Waits επιστρέφει για τέταρτη χρονιά στο Βοτανικό.

Κώστας Φουρίκος | 07/06/2016

Με αφορμή το νέο αφιέρωμα στον Tom Waits, ο Παναγιώτης Μπάρλας στέκεται στα πιο αγαπημένα κομμάτια της δισκοθήκης του αμερικάνου μουσικού.

Τη Δευτέρα 6 Ιουνίου ξεκίνησε (για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά!) η “αθηναϊκή εβδομάδα Tom Waits”. Αυτός είναι ένας δικός μου τίτλος για το “A Week Under The Spirit Of the Music Of Tom Waits”, όπως ονομάζουν τη διοργάνωση οι αφοσιωμένοι τρελοί (Bill Hunchback και Μελέτης Μοίρας) που την οραματίστηκαν και την υλοποιούν κάθε χρόνο στο La Soiree de Votanique (Καστοριάς 37, Αθήνα).

Μέχρι τις 12 Ιουνίου, λοιπόν, μια βόλτα στο Βοτανικό μπορεί να εξελιχθεί σε περιήγηση στο αλλόκοτο σύμπαν των εμπνεύσεων του Waits. Οι διοργανωτές θα σας εκπλήξουν ευχάριστα με συναυλίες, dj sets και εκθέσεις φωτογραφίας, όλα στο πνεύμα (και εν γνώσει!) του μεγάλου δημιουργού και της δισκογραφικής που κυκλοφορεί τις δουλειές του (Anti- records).

Σε μια προσπάθεια να μπούμε στο πνεύμα αυτής της αξιόλογης προσπάθειας, θα ακούσουμε αποσπάσματα από τους πέντε πιο αγαπημένους του δίσκους, όπως τους είχε αποκαλύψει ο ίδιος ο Tom Waits στον Guardian, πριν από μια δεκαετία περίπου.

[hr]

5. Gavin Bryars – The Sinking of the Titanic (1975)

[hr]

Όταν είδα τη λίστα με τους αγαπημένους δίσκους του Waits, αυτό εδώ δεν το ήξερα. Αφού το έψαξα, διαπίστωσα πως πρόκειται για μια εξαφανισμένη κυκλοφορία (αρχικά σε παραγωγή του Brian Eno και από την εταιρία του, την Obscure· και αργότερα από την Point Music). Ο Gavin Bryars προσπάθησε να αποτυπώσει την αίσθηση της ορχήστρας του Τιτανικού, η οποία υποτίθεται πως συνέχιζε να παίζει ενώ το πλοίο βούλιαζε! Και μόνο η ιδέα ήταν αρκετή για να γοητεύσει τον Waits, όμως η αλήθεια είναι πως και η μουσική είναι απόλυτα σαγηνευτική. Όσο το ακούς, τόσο μαγεύεσαι και βουλιάζεις σε μια υπνωτική δίνη. Είναι εντυπωσιακός ο τρόπος που ακούς τους ήχους όλων των οργάνων να χάνονται, σαν να βουλιάζουν πραγματικά σε νερό. Ο Waits το πρωτοάκουσε τυχαία σε ένα σταθμό και πρόλαβε να ηχογραφήσει το μεγαλύτερο μέρος του σε μια κασέτα. Για κάμποσα χρόνια το να παίξει αυτή την κασέτα ήταν ο μόνος τρόπος για να ακούσει την σαγηνευτική σύνθεση του Bryars. Σε εκείνο το άλμπουμ υπήρχε και το κομμάτι “Jesus’ Blood Never Failed Me Yet”, βασισμένο σε μια φράση που τραγουδούσε ένας άστεγος στη γειτονιά του συνθέτη, στο Λονδίνο. Αργότερα, ο Waits κατάφερε να ηχογραφήσει με τον Bryars μια δική του εκδοχή για αυτό το υπέροχα υπνωτικό και εντελώς “waits-ικής” ατμόσφαιρας κομμάτι.

[hr]

4. The Rolling Stones – Exile On Main St. (1972)

[hr]

Εντάξει, εδώ δε μιλάμε απλώς για ένα σπουδαίο άλμπουμ. Μιλάμε για ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια στη Βίβλο της Γένεσης της Rock’n’Roll αλητείας. Δεν θα επεκταθώ. Οι αναγνώστες άνω των 15 πιθανότατα ξέρουν για τι μιλάμε. Οι νεότεροι μπορούν να γκουγκλάρουν και να απολαύσουν!

O Waits ζήλευε ανέκαθεν το υψηλό φαλτσέτο που πιάνει ο Jagger στο “I Just Want To See His Face”. Κατά τα λεγόμενά του, το προσπάθησε κάμποσες φορές (“Shore Leave”, “All Stripped Down”, “Temptation”), αλλά… «κανένας δεν μπορεί να το κάνει σαν τον Jagger, ή σαν τον Prince. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Όλο το Exile είναι μια μήτρα έμπνευσης. Ο Keith Richards παίζει απίθανα πράγματα. Αυτός ο δίσκος είναι το Δέντρο της Ζωής!» Αμήν!

[hr]

3. Captain Beefheart – Trout Mask Replica (1969)

[hr]

Θα ήταν παράδοξο, αν ο Waits δεν είχε λατρέψει τον Cpt Beefheart. Τον μοναδικό πραγματικό ντανταϊστή του rock, σύμφωνα με τον Lester Bangs. O Waits λέει πως το συγκεκριμένο άλμπουμ «είναι απαραίτητο σε κάθε σοβαρό ακροατή»! Πάντως, ακόμη και οι πιο φανατικοί λάτρεις του, οφείλουν να παραδεχτούν ότι κανένα άλμπουμ του Tom Waits δεν είχε την τόλμη του Trout Mask Replica. Φαντάζομαι πως το ξέρει κι ο ίδιος. Πιστεύω, όμως, ότι η αίσθηση που απέπνεε η απαγγελία/ερμηνεία του Don Glen Vliet (ε, ναι, δεν τον είχαν βαφτίσει… καπετάν-Βοϊδόκαρδο!) έχει δώσει πολλά δομικά στοιχεία στη χαρακτηριστική ερμηνεία του Waits. Όπως ο Beefheart, έτσι και ο Waits δεν σε άφηνε πάντα να καταλάβεις αν η αγριάδα που άκουγες ερχόταν από πληγωμένο θηρίο που μόλις το έσκασε από ζωολογικό κήπο, ή από έναν μέθυσο που ενώ παραληρεί καταφέρνει να διατυπώνει σοβαρά επιχειρήματα μες στην παραζάλη του. Σε ανύποπτο χρόνο, ο ίδιος ο μέγας Tom μας είχε δώσει ακόμη ένα hint για τις σημαντικές επιρροές της ερμηνείας του: “η πρώτη φορά που άκουσα spoken word στη ζωή μου, ήταν ένα άλμπουμ των Jack Kerouac και Steve Allen, το οποίο με εντυπωσίασε. Ο Allen έπαιζε διάφορα δικά του και ο Kerouac μιλούσε. Απλώς μιλούσε πάνω από τις νότες και το αποτέλεσμα ήταν πραγματικά εντυπωσιακό. Δεν είχα ξανακούσει τίποτα παρόμοιο και έγραψα κάποια πράγματα σε αυτό το στυλ”.

[hr]

2. Thelonious Monk – Solo Monk (1964)

[hr]

Το άλμπουμ αυτό βγήκε το 1964, εν μέσω απόλυτης… Μπητλομανίας. Την ίδια χρονιά το περιοδικό Time έβαλε τον Thelonious στο εξώφυλλο του, επιλέγοντας να απευθυνθεί στο πολύ μεγάλο (αν και λιγότερο θορυβώδες) αμερικάνικο ακροατήριο που απολάμβανε την άνθηση της jazz. Στο συγκεκριμένο cover story με τίτλο “The Loneliest Monk”, ο Barry Farrell έγραψε πως ο Monk «έδρασε καταλυτικά για το πέρασμα της jazz από το swing στο bop».

Ο δίσκος αυτός έδωσε στον Waits τις πρώτες συντεταγμένες για το μακρύ του ταξίδι στην αποδόμηση κάθε καθιερωμένης φόρμας. Ο ίδιος ο Tom λέει: «Ο Monk έλεγε πως δεν υπάρχουν λάθος νότες αλλά λάθος δομές. Ακουγόταν σαν παιδί που μαθαίνει πιάνο. Ταυτίστηκα με το στυλ του όταν ξεκίνησα να παίζω. Αποδομούσε τη μουσική και απομυθοποιούσε τους ήχους. Βλέπεις, ακόμη και στη jazz υπάρχει μια λεπτή ισορροπία, καθώς με τον καιρό καθιερώνονται κανόνες. Και όταν έρχονται οι κανόνες, η ίδια η μουσική παραμερίζεται».

[hr]

1. Frank Sinatra – In The Wee Small Hours (1955)

[hr]

Δεν είναι απρόσμενη η παρουσία αυτού του δίσκου στις μεγάλες αγάπες του Tom, αλλά ίσως κάποιοι να μην περιμέναμε να βρίσκεται στην κορυφή. Ο ίδιος ο Sinatra έλεγε πως ήταν σίγουρος πως αυτό το άλμπουμ ήταν το… soundtrack της τεκνοποίησης ή μάλλον της σύλληψης των περισσότερων baby boomers. Κάποτε κυκλοφόρησαν φήμες πως κάποιοι δαιμόνιοι παραγωγοί προσπάθησαν να πείσουν τον Frankie να πει κάποια τραγούδια του Waits. Αν και ένα τέτοιο γεγονός θα ήταν πολύ κολακευτικό για τον Waits, η ερμηνεία του Sinatra θα προσέδιδε μόνο την αύρα του θρύλου του. Θα υπήρχε, όμως, και ακριβό αντίτιμο: θα χανόταν όλος ο τραχύς συναισθηματισμός που στοιχειώνει κάθε δημιούργημα του βραχνού Tom.

****