«Πίσω από τις θημωνιές»: μια διεισδυτική «βουτιά» στην «διπλανή» μας πραγματικότητα

Είμαστε μόνο καλοί; Ή μόνο κακοί; Υπάρχει κάποια διαχωριστική γραμμή; Κάποια «καθαρή» γραμμή; Μπορεί να είμαστε και τα δύο ταυτόχρονα; Ένας, σε πρώτη ανάγνωση, «καλός» άνθρωπος μπορεί να κάνει μια πράξη αδιανόητα απάνθρωπη; Αδιανόητη; Και αν την κάνει, μετά τί; Γίνεται ένας άλλος; Έχει τύψεις; Ζει με αυτές; Πεθαίνει από αυτές; Και τι σημαίνει «καλός» άνθρωπος; Με ποια κριτήρια; Της Εκκλησίας; Της τοπικής κοινωνίας; Της πολιτείας και των νόμων της, όπως ορίζονται από το εκάστοτε κοινωνικο-οικονομικό σύστημα;

Θα μπορούσαν να είναι τα εισαγωγικά ερωτήματα ενός μαθήματος ηθικής φιλοσοφίας. Ή μιας υπαρξιακής αναζήτησης ή ακόμη και μιας πολιτικής κουβέντας. Είναι μόνο αυτό; Είναι μόνο μια θεωρητική ακροβασία για όσους έχουν ελεύθερο χρόνο; Δεν είναι η ζωή μας αυτή; Η καθημερινότητά μας;

Αυτή η καθημερινότητα που θέτει διαρκώς διλήμματα, ερωτήματα, και απαιτήσεις που ζητούν απάντηση, ανταπόκριση σήμερα, τώρα. Και οι απαντήσεις αυτές μας σημαδεύουν. Μας λοξοδρομούν. Μας γονατίζουν ή μας κρατάνε όρθιους. Μας διαβρώνουν ή μας σκληραίνουν σε σημείο να μπορούμε να κάνουμε ότι δεν ακούμε «το μέσα μας», να «μας ξεχνάμε» κάπου στο δρόμο.

Μια καθημερινότητα που ορίζεται από τις εκάστοτε συγκεκριμένες συνθήκες και ο κάθε ένας από εμάς καλείται να αποκωδικοποιήσει με ό,τι εργαλεία του δόθηκαν και πάλι από αυτές τις ίδιες συνθήκες. Οικογενειακές, οικονομικές, κοινωνικές, ιστορικές συνθήκες και συγκυρίες. Τις εκάστοτε συγκεκριμένες και απτές ανάγκες.  Την ανάγκη μας να επιβιώσουμε, να ζήσουμε, να υπάρξουμε, να εκφραστούμε. Την ανάγκη μας που συχνά είναι αυτή που ορίζει τις «κόκκινες γραμμές» μας, τα «αποκλείεται» και τα «πρέπει» μας. Χωρίς βαθυστόχαστες αναλύσεις και ερμηνείες. Συχνά έτη φωτός μακριά από όσα θα θέλαμε να είμαστε, όσα θεωρούμε ότι πρέπει να είμαστε, όσα νομίζουμε ότι είμαστε.

Αυτές οι συγκεκριμένες συνθήκες, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι και οι ανάγκες τους «γεμίζουν» το φακό της Ασημίνας Προέδρου. Με πλάνα ακριβώς επάνω τους και «μέσα από» αυτούς μέσα στο χώρο. Στον ευρύτερα και συμβολικά νοούμενο χώρο τους. Το δικό τους. Χωρίς λεξιλαγνικές αναλύσεις. Χωρίς υπερβολικές εξάρσεις. Με πολλές σιωπές, βαριές, συχνά εκκωφαντικές. Με πολλές στιγμές που χαράζουν ανεξίτηλα τις ατομικές τους ιστορίες. Χωρίς έπαρση. Απλά, καθημερινά.

Η ταινία «Πίσω από τις θημωνιές» δεν μας μεταφέρει σε έναν μαγικό κόσμο, ούτε σε κάποιο αλληγορικό σύμπαν. Μας φέρνει στο τώρα, στο εδώ, μέσα από εκείνη την απόλυτη ασφυκτική σκληρότητα που έχει, ούτως ή άλλως, η καθημερινότητα και μάλιστα στην ελληνική επαρχία (με ό,τι κουβαλά σε κοινωνιολογικό περιεχόμενο ο όρος) σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο: την περίοδο της οικονομικής και της προσφυγικής κρίσης. Αν κάτι υπάρχει μαγικό είναι το τοπίο, τα χρώματα, το φως, το σκηνικό. Αυτός ο αισθητικός καμβάς πάνω στον οποίο κεντώνται οι χαρακτήρες και η ιστορία. Ένας καμβάς που καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας μοιάζει να σε απορροφά και να σε βουλιάζει με γλύκα (νομίζω αυτή είναι η πιο κατάλληλη λέξη) μέσα στην ίδια την λίμνη της Δοϊράνης ακόμη και στις πιο «σκοτεινές» και δύσκολες σκηνές. Όσο σε «γδέρνουν» οι σκηνές, τόσο σε «χαϊδεύει» το χρώμα.

Ως απλός θεατής, χωρίς στάλα ειδική και τεχνική γνώση περί τα των κινηματογραφικών και χωρίς καμία φιλοδοξία να προσεγγίσω την ταινία της Ασημίνας Προέδρου με κάτι περισσότερο από την βιωματική αίσθηση ενός αδαή, βγήκα από την αίθουσα με ένα βάρος και ταυτόχρονα μια ανάσα.  Μια αντίφαση βαθιά και ολοκληρωτική, μια αντίφαση βαθιά διαλεκτική όπως είναι όλη η πραγματικότητά μας. Χωρίς αξιολογικές κρίσεις, χωρίς διδακτισμούς και «έτοιμες» απαντήσεις, χωρίς αυτές τις τόσο απάνθρωπες απολυτότητες των «ποτέ» και των «πάντα». Δεν ξέρω τις τεχνικές, τους τρόπους, τα περί «δόμησης» χαρακτήρων κλπ. Ως απλός θεατής είδα μια ταινία με ανθρώπους πραγματικούς, γνώριμους, δικούς μας, εμάς, με πράξεις γνωστές μα και ξένες. Μια αντίφαση που αναδύεται από την μοναδική αλήθεια που διατρέχει την ανθρώπινη ιστορία στους αιώνες: ότι η ανάγκη και η απάντηση που επιλέγει(;) να δώσει ο καθένας σε αυτήν, στα μέτρα των δυνατοτήτων – ορίων της πραγματικότητάς του, είναι εκείνη που, σε τελική ανάλυση, θέτει τα όρια της ιστορίας, του καθενός και της ανθρωπότητας ολόκληρης.

Η ταινία «Πίσω από τις θημωνιές» σε σενάριο και σκηνοθεσία της Ασημίνας Προέδρου παίζεται για τρίτη συνεχόμενη εβδομάδα στις αίθουσες:

(Πέμπτη 2/2 εως Τετάρτη 8/2):

ΑΘΗΝΑ :

ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ, 19:00*

ΤΡΙΑΝΟΝ ΠΑΤΗΣΙΩΝ, 19:00

ΝΑΝΑ CINEMAX 2, 18:30

ΓΑΛΑΞΙΑΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ 2, Πε-Πα 17:00, Τε 19:15

ΤΡΙΑ ΑΣΤΕΡΙΑ Ν. ΗΡΑΚΛΕΙΟ 2, 20:10

ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ ΑΙΓΑΛΕΩ 2, 22:00 Εκτος Πα

ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ, 18:00 Εκτός Παρασκευής

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΛΛΙΘΕΑ 2, 19:15

ΕΛΙΖΕ ΙΛΙΣΙΑ, 16:00

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ :

ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΝ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ, Σα-Κυ

ΛΕΡΟΣ :

ΣΙΝΕ ΛΕΡΟΣ