Πολ Οστερ: «Το Παλάτι του φεγγαριού»

Ο Πολ Οστερ σε μία από τις καλύτερες στιγμές του. Το «Παλάτι του φεγγαριού» είναι η ελεγεία του για την αδυναμία της ύπαρξης και την ασταμάτητη προσπάθειά της να επιβιώσει. Ο συγγραφέας αναμετράται με τον εαυτό του, με τη θέση του ανθρώπου στο απέραντο σύμπαν. Το δυσκολότερο μυθιστόρημα είναι αυτό που απευθύνεται άμεσα στον αναγνώστη. Δεν υπάρχουν ιστορικά γεγονότα, φόνοι, έρωτας, κ.α. Μόνο το αμλετικό, άχρονο, ερώτημα του να ζει κανείς ή να μη ζει; Ο Οστερ, όμως, πέρα απ’ αυτό, εξετάζει και το πώς να ζεις, το οποίο δεν ορίζεται έτσι εύκολα γιατί το αναπάντεχο έχει τον πρώτο λόγο. Το μυθιστόρημά του, λοιπόν, είναι η αναμέτρησή του με τον Ηλιο, τη Γη, το φεγγάρι.

Τα τρία αυτά ουράνια σώματα φτιάχνουν τη διάρθρωση και κατευθύνουν τη ροή του πνεύματος στο βιβλίο του Οστερ. Ο ίδιος τα ορίζει ως εξής: Ο ήλιος είναι το παρελθόν, η Γη το παρόν και το φεγγάρι το μέλλον. Ο ήρωάς του, ο Μάρκο Φογκ, καλείται να καλύψει αυτή τη χωροχρονική απόσταση για να ανακαλύψει την αλήθεια για τον εαυτό του, για τη ζωή του. Πώς θα γραφτεί όμως αυτή τη ιστορία; Για έναν άπειρο συγγραφέα ο κίνδυνος της αοριστολογίας και των «βαθυστόχαστων» ασυναρτησιών θα ήταν θανάσιμος συγγραφικά. Όχι για τον Οστερ. Αυτός βάζει τον ήρωά του να διηγηθεί το ταξίδι στην αυτογνωσία με τον ίδιο τον συγγραφέα, διακριτικά, στο παρασκήνιο.

Ο Φογκ δεν μονολογεί, αλλά εξομολογείται την απίθανη πορεία του. Ο δημιουργός του θα τον βοηθήσει με τις κατάλληλες παρεμβάσεις. Ο θάνατος του θείου του, τα βιβλία, η επίδρασή τους, η επαφή με τον θάνατο, η φιλία, ο έρωτας με την Κινέζα Κίτι Γου και ο καθοριστικός Τόμας Εφινγκ. Ο Όστερ γνωρίζει ακριβώς πότε θα γίνουν οι παρεμβάσεις. Ελέγχει απόλυτα τα μέσα και δεν επισκιάζει ποτέ την εξιστόρηση του Φογκ.

Ο λόγος του Οστερ είναι ορμητικός. Σε παρασύρει και δεν σε αφήνει στιγμή να αναρωτηθείς για το μετά. Όλα κυλούν ομαλά και όταν έρχεται η ανατροπή στο τέλος σε ξαφνιάζει απόλυτα, διότι δεν την είχες υποψιαστεί. Το παλάτι του φεγγαριού είναι πολυεπίπεδο μυθιστόρημα για τις μεταπτώσεις της ζωής που επιβεβαιώνει τον αφορισμό του Τόμας Εφινγκ: «Το μόνο μέρος όπου υπάρχεις βρίσκεται μέσα στο κεφάλι σου».

Όλο αυτό το μαγικό σύμπαν του Οστερ δεν θα έφτανε σε μας χωρίς την εξαιρετική μετάφραση της Σταυρούλας Αργυροπούλου. Πυκνογραμμένο, με μεγάλες ενότητες και απαιτητικό λόγο.

Info: Πολ ‘Οστερ, «Το παλάτι του φεγγαριού», Μετ: Σταυρούλα Αργυροπούλου, Εκδ. Μεταίχμιο