“Πρέπει να μιλάμε”: Κωνσταντίνος Μπιμπής & Λίλα Μπακλέση
Η θεατρική παράσταση “Οι κάτω απ’ τ’ αστέρια” επιστρέφει στο θέατρο “Αλφα” (2η χρονιά). Βασισμένη σε κείμενο του Τηλέμαχου Τσαρδάκα, μας παρουσιάζει τον αγνό, μεγάλο, εφηβικό έρωτα της Μενίτας και του Νικολή. Οι πρωταγωνιστές μιλούν για την παράσταση, τους νέους θεατρικούς συγγραφείς, την υπόθεση Ζακ Κωστόπουλου, την αδυναμία να ζήσουμε όπως θέλουμε στην Ελλάδα. Τους ευχαριστούμε που μας μίλησαν.
Η παράσταση ανεβαίνει 2η χρονιά. Ο κόσμος αγκάλιασε το έργο και η περιοδεία το καλοκαίρι ήταν sold out. Πού πιστεύετε ότι οφείλεται;
Λ.Μ: Νομίζω ότι έχει να κάνει με το θέμα του έργου. Πρόκειται για νεοελληνικό έργο το οποίο μιλάει για κάτι διαχρονικό, τον έρωτα. Πέρα απ’ αυτό, η σκηνοθετική προσέγγιση που κάναμε μαζί με την Άρτεμις Γρύμπλα συνέβαλε στην επιτυχία. Βασίζεται στην άμεση εξιστόρηση των περιπετειών αυτών των δύο ανθρώπων. Η ιστορία ξεκινάει από τότε που είναι έφηβοι. Τους παρατηρούμε ένα βράδυ που έχουν χωρίσει και συζητούν εφ’ όλης της ύλης για τη σχέση τους. Ολο αυτό είναι πολύ άμεσο.
Εχει ανάγκη το κοινό κάτι τέτοιο, έναν έρωτα εφηβικό;
Λ.Μ: Εχει ανάγκη να ταυτιστεί, να δει κάτι απλό. Φυσικά υπάρχουν πολλά πίσω από την ιστορία. Παρ’ όλα αυτά είναι δοσμένο απλά, λέμε την ιστορία των δύο παιδιών.
Η ευθύνη είναι μεγαλύτερη φέτος;
Κ.Μ: Η παράσταση γίνεται όλο και πιο οργανική, βαθαίνει… Η φημολογία, τα καλά λόγια πέρυσι – πολλοί μου λένε έχω ακούσει ότι είναι αριστούργημα (γέλια)- έχει δημιουργήσει μεγάλη προσδοκία στους ανθρώπους και υπάρχει φόβος μην απογοητευθούν.
Λ.Μ: Ξέρεις, βλέπουμε μια παράσταση και ενθουσιαζόμαστε, λέμε πω, πω, είδα αυτή την παράσταση και είναι καταπληκτική…
Ωραίο είναι αυτό.
Λ.Μ: Βεβαίως, αλλά αν δεν την έχεις δει και σου πω είναι καταπληκτική, είναι πιθανό να πας, να τη δεις και να μην σ’ αρέσει και τόσο.
Προσπαθείτε να μείνετε ανεπηρέαστοι απ’ όλα αυτά;
Κ.Μ: Βέβαια.
Μαθαίνετε προφανώς τι συμβαίνει
Κ.Μ: Ναι, όλα τ’ ακούμε, τα εισπράττουμε. Κρατάμε όμως και τα καλά και τα κακά στην επιφάνεια.
Είναι επικίνδυνο να σου λένε συνέχεια είσαι πολύ καλός;
Λ.Μ: Σίγουρα
Υπάρχει κίνδυνος να χαλαρώσετε;
Κ.Μ: Αγαπάμε πολύ την παράσταση, οπότε δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος.
Λ.Μ: Οταν τελειώνουμε την παράσταση δεν υπάρχει περίπτωση να μη συζητήσουμε μεταξύ μας τι έγινε, αν θα πρέπει να δοκιμάσουμε κάτι άλλο την επόμενη φορά.
Εχετε μείνει ποτέ απόλυτα ικανοποιημένοι;
Λ.Μ: Χθες (σ.σ 3 Νοεμβρίου) έγινε κάτι πολύ ιδιαίτερο.
Κ.Μ: Ο πήχης της παράστασης είναι κατακτημένος. Πλησιάζουμε τις εκατό…
Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον στο κείμενο του Τηλέμαχου Τσαρδάκα;
Λ.Μ: Περιγράφει την ιστορία με πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Πρέπει να πούμε ότι ο Τηλέμαχος είναι και ποιητής, οπότε έπαιξε και αυτό ρόλο. Στο κείμενο υπάρχει ποιητικός ρεαλισμός, δημιουργούνται εικόνες… Υπάρχει χιούμορ, είναι όμως και σκληρό έργο.
Κ.Μ: Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα έχουμε πάθει συγγραφικά και σκηνοθετικά μια “συμβολολαγνεία”, επηρεασμένοι από το μεταμοντέρνο. Τα κείμενα των Δημητριάδη, Τριαρίδη μεταφέρονται σε άχρονα, δυστοπικά σύμπαντα βαθιάς ψυχογραφίας και συμβολισμού που έμενα δεν μου ταιριάζουν. Ποτέ δεν μου ταίριαξαν. Οπότε, τώρα διάβασα ένα κείμενο που ο συγγραφέας πολύ απλά λέει μια ιστορία. Δυο παιδιά κάθονται και μιλάνε. Απλό και γι’ αυτό τόσο σημαντικό.
Τίποτα το πολύπλοκο.
Κ.Μ: Σε πρώτο επίπεδο τίποτα. Μετά όμως υπάρχει σοβαρή βουτιά.
Δεν υπάρχει κάτι πομπώδες, επιτηδευμένο.
Κ.Μ: Οχι, γι’ αυτό και η παράσταση έχει ανέβει χωρίς κανένα σκηνοθετικό ρούχο. Είναι γυμνή. Εμείς και τα λόγια.
Θα υπάρξει κάποια διαφοροποίηση σκηνοθετικά φέτος;
Κ.Μ: Μόνο το γεγονός ότι ο κόσμος είναι πάνω στην σκηνή μαζί μας. Ερχόμαστε από μια περιοδεία σ’ ανοιχτά θέατρα και η ανοιχτωσιά που είχαμε το καλοκαίρι έφερε ορισμένες αλλαγές στο κλειστό σχήμα που έχουμε εδώ.
Υπάρχουν νέοι θεατρικοί συγγραφείς σήμερα;
Κ.Μ: Βέβαια και υπάρχουν.
Οι παραγωγοί τους επιλέγουν;
Κ.Μ: Δυσκολεύονται, ωστόσο συγγραφείς νέοι υπάρχουν. Ο Χατζηγιαννίδης, η Κιτσοπούλου… σημαντικές πένες. Δειλά, δειλά, πάντως τους εμπιστεύονται.
Είναι ρίσκο όμως
Κ.Μ: Είναι και δεν είναι. Παράδειγμα η δική μας παράσταση. Χωρίς να γνωρίζουν πολλοί τον Τηλέμαχο το έργο έκανε επιτυχία. Πρέπει να εμπιστευόμαστε περισσότερο τους νέους θεατρικούς συγγραφείς.
Μήπως αδικούνται τα νέα έργα επειδή τα ΜΜΕ προβάλουν τα κλασικά;
Λ.Μ: Λογικό είναι όταν ανεβαίνουν έργα των Τσέχωφ, Τένεσι Ουίλιαμς, Στρίντμπεργκ…
Δεν είναι άδικο για τους νέους, έλληνες συγγραφείς;
Κ.Μ: Πρέπει να στηριχτούμε στη νέα ελληνική γραμματεία, το λέω σε κάθε ευκαιρία.
Είναι δική σας ευθύνη μόνο, ηθοποιών…
Κ.Μ:… των παραγωγών και των σκηνοθετών.
Από την κρατική αρχή υπάρχει ενίσχυση σ’ αυτό τον τομέα;
Κ.Μ: Είναι παράξενο που το Εθνικό Θέατρο σπάνια ανεβάζει νέα ελληνικά έργα.
Δεν το έκανε η Πειραματική σκηνή;
Κ.Μ: Απ’ ό,τι ξέρω θα μετατραπεί σε πειραματική έρευνα στο αρχαίο δράμα, που επίσης δεν υπήρχε.
Αφηνόμαστε, λοιπόν, στην ιδιωτική πρωτοβουλία;
Κ.Μ: Σ’ αυτή τη χώρα σε όλα αφηνόμαστε στην ιδιωτική πρωτοβουλία.
Συνεπώς, ένας παραγωγός μπορεί να πει ανεβάζω μόνο Ιψεν, Σαίξπηρ, Τσέχωφ…
Λ.Μ: Δεν είναι τόσο εύκολο. Δεν υπάρχουν πολλοί παραγωγοί που να έχουν καλλιτεχνική συνείδηση. Είναι και πώς το βλέπουν μια και βάζουν τα χρήματα τους.
Οι ηθοποιοί τι μπορούν να κάνουν σ’ αυτό;
Λ.Μ: Ο,τι και μεις. Να προχωρήσουν μόνοι τους, με ρίσκο.
Φοβηθήκατε στην αρχή;
Κ.Μ: Πολύ. Δεν είναι απλό. Δεν είμαστε έμπειροι ηθοποιοί. Είχαμε ένα πολύ όμορφο κείμενο και δύο καρέκλες, τίποτε άλλο.
Και είπατε πάμε να το κάνουμε
Κ.Μ: Είπαμε πάμε να το δείξουμε στον κόσμο. Βέβαια, η πρώτη στιγμή της έκθεσης δεν ξέρεις πώς θα ναι. Η πρώτη παράσταση έγινε για φίλους, εδώ στο θέατρο “Αλφα”, κλειστή. Τότε ήρθε η πρώτη ψυχρολουσία.
Δεν ήταν καλή η υποδοχή;
Κ.Μ: Οχι, ήταν παρά πολύ καλή, δεν το περιμέναμε.
Λ.Μ: Καλέσαμε ανθρώπους που μας αγαπάνε και μας ξέρουνε. Εμενα ήρθανε οι φίλες μου από τη σχολή. Με γνωρίζανε πολύ καλά υποκριτικά. Οι φίλοι μας, μας έδωσαν σπρώξιμο, μας είπαν κάντε το και μην το φοβηθείτε
Ο μεγαλύτερος φόβος ποιος ήταν;
Κ.Μ: Είναι μια παράσταση που ο θεατής δεν έχει διέξοδο. Αν ο άλλος δεν γελάσει, δεν συγκινηθεί, δεν μείνει πάνω σου να σε ακούει και να σε προσέχει, δεν υπάρχει παράσταση. Η αμηχανία μπορεί να σε συντρίψει. Ευτυχώς δεν το έχουμε ζήσει ποτέ.
Πήρε χρόνο να “δέσετε”;
Λ.Μ: Στις πρόβες. Στην παράσταση ήμασταν έτοιμοι.
Πείτε μου λίγα λόγια για την απόφαση σας να προσφέρετε τα έσοδα της παράστασης, στις 13 Φεβρουαρίου 2019, στους δικηγόρους της οικογένειας του Ζακ Κωστόπουλου
Κ.Μ: Η υπόθεση πάει από αναβολή σε αναβολή. Νομίζω ότι στις 25 Νοεμβρίου είναι να γίνει η δική.
Μπορούμε να ζήσουμε όπως θέλουμε σ’ αυτή τη χώρα;
Κ.Μ: Σ’ αυτή τη χώρα, όχι. Πριν λίγο καιρό για παράδειγμα, στη Μυτιλήνη, η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου αποφάσισε να λογοκρίνει τη αφίσα για το Φεστιβάλ Ερασιτεχνικών Θιάσων.
Ο λόγος;
Λ.Μ: Θεωρούσε ότι προωθούσε ειδωλολατρικά σύμβολα.
Κ.Μ: Ηταν μάσκα αρχαίου δράματος, διθυραμβική, με κέρατα Λογοκρίθηκε λοιπόν και ο αντίδημαρχος πολιτισμού Μυτιλήνης είπε ότι θα ελέγχουμε τα έργα που ανεβαίνουν. Φανταστείτε να δούμε ζευγάρι ομοφυλόφιλων πάνω στη σκηνή. Δεν θα το επιτρέψουμε. Ανατρίχιασα. Είναι σκοτεινό.
Επικρατεί το σκοτάδι;
Κ.Μ: Ετσι φαίνεται. Αφού αυτός ο άνθρωπος με διοικητική θέση στη τοπική αυτοδιοίκηση τολμά να δηλώσει κάτι τέτοιο και δεν καθαιρείται, τι να πω…
Ενοχλεί το “διαφορετικό” σ’ αυτή τη χώρα;
Λ.Μ: Ολους τους τρομάζει. Το θέμα είναι πώς αντιδράς και σ’ αυτό δεν παίζει ρόλο η μόρφωση. Μπορεί σ’ ένα χωριό να βρεις ανοιχτά μυαλά. Εντούτοις, δεν ξέρω για ποιο λόγο συμβαίνει. Είναι βαθύ το πρόβλημα.
Κ.Μ: Η κοινωνική μας δομή είναι αγκυλωμένη.
Λ.Μ: Για μένα ο μη διαχωρισμός Κράτους-Εκκλησίας παίζει σημαντικό ρόλο.
Δεν ήμασταν ποτέ ανεκτικοί;
Κ.Μ: Οχι.
Λ.Μ: Τώρα το βλέπουμε, υπάρχουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Εσείς ως καλλιτέχνες δυσκολεύεστε σ’ αυτό το περιβάλλον; Νιώθετε να “πνίγεστε”;
Κ.Μ: Εμείς είμαστε κάπως εσώκλειστοι. Συνδιαλεγόμαστε με ανθρώπους όπου κάποια πράγματα είναι αυτονόητα. Σπάνια βρισκόμαστε στη θέση που λες. Λίγο αποκοβόμαστε από πράγματα και ανθρώπους. Δεν γίνεται όμως να μη μιλάμε…
Πρέπει να παίρνεις θέση
Κ.Μ: Ναι. Η καραμέλα των προηγούμενων ότι ο καλλιτέχνης μιλά μέσα από τη δουλειά του πρέπει να τελειώσει. Πρέπει να μιλάμε κανονικά σαν άνθρωποι.
Δεν αρκεί μέσα από την τέχνη σου;
Λ.Μ: Θα το κάνει κι αυτό. Στην περιοδεία βρεθήκαμε σε μέρη όπου υπάρχουν εξαιρετικοί άνθρωποι, υπέροχοι, αλλά είδαμε και πολύ σκοτεινές καταστάσεις. Κάποιες φορές λοιπόν υπάρχεις μέσα σ’ αυτό. Δεν χρειάζεται όμως να επιτίθεσαι μόνο. Η λύση είναι να κάνεις μια κουβέντα απέναντι σε ανθρώπους με διαφορετικές απόψεις. Αν τους εξηγήσεις θα καταλάβουν. Το διαφορετικό αν το ζήσεις δεν θα σε σκοτώσει.
Στον θέμα του Ζακ, από τον χώρο σας ποιες ήταν οι αντιδράσεις;
Κ.Μ: Υπήρξε απόλυτη αποδοχή. Στοχευμένα το κάναμε τότε, ήταν η τελευταία μας παράσταση για να μην έχει επικοινωνιακό χαρακτήρα. Θέλαμε να γίνει μόνο γι’ αυτό το λόγο. Εγώ εκείνη την ημέρα ανέβασα διάφορα στον λογαριασμό μου στο ίνσταγκραμ και δέχθηκα και μηνύματα μίσους. Δεν πειράζει όμως, ίσα ισα, δεν με νοιάζει.