Πριν τη λευκή σελίδα

Τι υπάρχει στο «πριν» κάθε συγγραφέα, κάθε ποιητή; Σαν αναγνώστες βρισκόμαστε πάντα στο «μετά», στη στιγμή που «περπατάει» το έργο του κάθε λογοτέχνη. Τη στιγμή που κατεβάζουμε το βιβλίο από το ράφι και το ξεσκονίζουμε, ο δημιουργός «ξεσκονίζει» τις σκέψεις του, τις προσλαμβάνουσες και τα ερεθίσματα που θα οδηγήσουν το χέρι του στο χαρτί για να γράψει κάτι καινούριο. Η διαδικασία ίσως είναι επίπονη και κοπιαστική πνευματικά για τον ίδιο, όμως θέλουμε να συμμετάσχουμε. Το διάβασμα είναι απόλαυση, αλλά τι ήταν αυτό που άναψε τη σπίθα για να πάρει φωτιά η πένα και να «ζωντανέψει» η λευκή σελίδα; Ποια ήταν η αφορμή για να «γεννηθούν» τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Ψάχνουμε, βρίσκουμε και απαντάμε.

Πώς “γεννήθηκε” ο “Μπάρτλεμπυ, ο γραφιάς” του Χέρμαν Μέλβιλλ

Η δημιουργία του “Μπάρτλεμπυ” οφείλεται κατά πάσα πιθανότητα στις κακές κριτικές που έλαβε το προηγούμενο έργο του (σ.σ Pierre; or The Ambiguities). Ήταν συναισθηματική αντίδραση για όσα γράφτηκαν. Ο Κρίστοφερ Στεν – μελετητής του έργου του Μέλβιλλ – στο δοκίμιο του “Bartleby, the Transcendentalist: Melville’s Dead Letter to Emerson”, αναφέρει ότι ο Μέλβιλλ βρήκε έμπνευση στα δοκίμια του Ραλφ Ουόλντο Εμερσον και ιδιαίτερα στο “Ο Μεταφυσικός” (The Transcendentalist), το οποίο έχει πολλές ομοιότητες με τον “Μπάρτλεμπυ”.

Ο ήρωας του Μέλβιλλ είναι δημόσιος γραφιάς – κάτι σαν γραμματέας ή αντιγραφέας – που πεισματικά αρνείται να κάνει το είδος γραφής που απαιτείται απ’ αυτόν. Την άνοιξη του 1851 ο Μέλβιλλ είχε ανάλογα αισθήματα για τη δουλειά του στον “Μόμπι Ντικ”. Ετσι, ο “Μπάρτλεμπυ” ίσως αντιπροσωπεύει την απογοήτευση του Μέλβιλλ για τη δική του κατάσταση ως γραφιάς. Η ιστορία αφορά έναν συγγραφέα που εγκαταλείπει τους συμβατικούς τρόπους εξ αιτίας της ενασχόλησης του με απίστευτα φιλοσοφικά ερωτήματα. […] Ο Μέλβιλλ στον “Μπάρτλεμπυ” κάνει αναφορά και στην υπόθεση του John C. Colt. Ο Colt το 1842 καταδικάστηκε για τον φόνο του τυπογράφου Σάμιουελ Ανταμς. Όπως αποκαλύφθηκε του χρωστούσε χρήματα για την έκδοση ενός εγχειριδίου λογιστικής.

Αριστούργημα

Ο “Μπάρτλεμπυ, ο γραφιάς” είναι από τα πιο διάσημα διηγήματα του 19ου αιώνα. Αρχικά η ιστορία δημοσιεύθηκε σε συνέχειες, ανώνυμα, στα τεύχη Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου του περιοδικού “Putnam’s Magazine”. Ανατυπώθηκε με ελάχιστες τροποποιήσεις το 1856 στη συλλογή διηγημάτων “The Piazza Tales”. Η ιστορία του “Μπάρτλεμπυ” δεν είχε καλή υποδοχή την εποχή που κυκλοφόρησε. Τώρα, βέβαια, ανήκει στις κορυφαίες της αμερικάνικης λογοτεχνίας, ενώ έχουν δημοσιευθεί αρκετές μελέτες. Σύμφωνα με τον Ρόμπερτ Μίλντερ, μελετητή του έργου του, πρόκειται “αναμφισβήτητα για το αριστούργημα του Μέλβιλλ στον τομέα του διηγήματος”. Το βιβλίο στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τους εκδοτικούς οίκους “Καστανιώτη”, “Οδυσσέα”.

Πηγές, Project Gutenberg