Πριν τη λευκή σελίδα

Ο "Δράκουλας" του Μπραμ Στόκερ

| 14/07/2014

Τι υπάρχει στο «πριν» κάθε συγγραφέα, κάθε ποιητή; Ποια ήταν η αφορμή για να «γεννηθούν» τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Ψάχνουμε, βρίσκουμε και απαντάμε.


dracula-first-edition2Πώς «γεννήθηκε» ο «Δράκουλας» του Μπραμ Στόκερ 

Ο Μπραμ Στόκερ συνέβαλλε στην απόλυτη ένωση φαντασίας και στοιχείων πραγματικότητας. Ίσως για μια φορά στη ζωή του. Αρκούσε, όμως, για να δημιουργήσει το μυθιστόρημα που τον ξεπέρασε! Ναι, τον ξεπέρασε και γι’ αυτό έγινε παγκόσμια, διαχρονική επιτυχία. Το γνωρίζουμε με το όνομα «Δράκουλας».  Εκδόθηκε στις 26 Μαΐου 1897 και ο αρχικός του τίτλος ήταν «The Undead».  Ο ίδιος ο μυθιστορηματικός χαρακτήρας «κατάπιε» και τον Στόκερ. Δεν ξέρουμε αν αυτό θα τον ικανοποιούσε. Εντούτοις, ο «απέθαντος» είναι δημιούργημα λογοτεχνικής ιδιοφυΐας και η απάντηση του Στόκερ σε όσους των αμφισβήτησαν. Τα λόγια του διάσημου Κόμη η καλύτερη απάντηση.

«Η εκδίκηση μου μόλις άρχισε. Πέρασε στους αιώνες και ο χρόνος είναι στη δική μου μεριά».

Αυτοί που τον γνώριζαν καλά αναρωτιούνταν… δεν είχα ιδέα ότι ο Στόκερ το είχε. Ήταν πάντα προσγειωμένος. Αναφέρονταν στην περιορισμένη, όπως υπέθεταν, φαντασία του. Αρκούσε ένα κακό όνειρο για να τους διαψεύσει και η φανταστική πνοή να αρχίσει να παίρνει μορφή. «Γεννιόταν» η αρχετυπική φιγούρα του Δράκουλα

Σημείο μηδέν ο εφιάλτης

Το σημείο μηδέν είναι ένα γεγονός που συνέβη τη νύχτα της 7ης Μαρτίου 1890. Ήταν ένας εφιάλτης, τον οποίο την επόμενη μέρα, 8 Μαρτίου, ο Στόκερ κατέγραψε σε επιστολόχαρτο. «Νεαρός άνδρας βγαίνει έξω», γράφει. «Βλέπει κορίτσια. Ένα προσπαθεί να τον φιλήσει. Όχι στα χείλη, αλλά στον λαιμό. Ο Κόμης επεμβαίνει με οργή και μανία. Αυτός ο άντρας μου ανήκει. Τον θέλω». Το κακό όνειρο θα γινόταν η έναρξη στο ημερολόγιο της 15ης Μαΐου για τον Τζόναθαν Χάρκερ. Ένας εκ των πρωταγωνιστών του μυθιστορήματος. «Νομίζω ότι με πήρε ο ύπνος. Το ελπίζω, αλλά φοβάμαι… Δεν μπορώ να πιστέψω ότι όλα ήταν στον ύπνο μου».

Ήταν η (φαντασιακή) μήτρα του «Δράκουλα».

motherstokerΟι σκοτεινές ιστορίες της Σάρλοτ Στόκερ

Ο βίος του Μπραμ Στόκερ ήταν ο χώρος κυοφορίας. Γεννήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 1847 στο Δουβλίνο της Ιρλανδίας. Στερήθηκες τις χαρές και τις απολαύσεις της παιδικής ηλικίας, μιας και ήταν φιλάσθενος. Πέρασε αρκετό καιρό της ζωής του στο κρεβάτι και συχνά μεταφερόταν από δωμάτιο σε δωμάτιο, διότι δεν ήταν ικανός να περπατήσει σωστά μέχρι την ηλικία των εφτά.

Η Σάρλοτ Στόκερ για να διασκεδάσει το άρρωστο παιδί της ξόδεψε ώρες συνδέοντας σκοτεινές ιστορίες της ιρλανδικής λαϊκής παράδοσης με αληθινά τρομακτικά γεγονότα. Μάλιστα, συμπεριέλαβε στις αφηγήσεις της λεπτομέρειες από το ξέσπασμα χολέρας το 1832 στην κομητεία Σλίγκο. Οι αναμνήσεις της ήταν έντονες και θα διαμόρφωναν το ζοφερό υποκείμενο ανατριχιαστικών πράξεων.

Αυτά κατέλαβαν τη φαντασία του Στόκερ εν τη γενέσει της. Τρομερές, στoιχειωμένες εικόνες, οι οποίες αργότερα τον βοήθησαν να δώσει μορφή στις λογοτεχνικές του αποδόσεις. Τα σχεδόν σουρεαλιστικά παιδικά του χρόνια επέδρασαν σημαντικά στη μυθοπλασία του. Χρωματισμένη με παράξενες, ονειρικές ιδιότητες.

Ο Στόκερ μεγαλώνοντας ξεπέρασε τα προβλήματα υγείας και κατάφερε γίνει αστέρας του ποδοσφαίρου στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου. Σπούδασε Ιστορία, Λογοτεχνία, Μαθηματικά και Φυσική. Αποφοιτώντας ακολούθησε τα χνάρια του πατέρα του ως δημόσιος υπάλληλος. Καριέρα που δεν τον ικανοποίησε.

Η απόρριψη του Χένρι Ίρβινγκ

Για να αντέξει την πεζή καθημερινότητα, ξεκίνησε να γράφει μικρές ιστορίες για διάφορα περιοδικά και κριτικές θεάτρου για την «Evening Mail» του Δουβλίνου. Το 1876, η εύγλωττη και ευνοϊκή κριτική για τον Άμλετ του Χένρι Ιρβινγκ, παρακίνησε τον τελευταίο να τον καλέσει σε δείπνο. Οι δύο άνδρες συμπάθησαν ο ένας τον άλλο και μια δυνατή φιλία είχε ξεκινήσει. Το 1878 o δεσμός τους έγινε ακόμη πιο ισχυρός. Ο Ίρβινγκ έπεισε τον Στόκερ να μετακομίσει στην Αγγλία και να διαχειρίζεται το «Lyceum Theatre» και την καριέρα του. Την ίδια χρονιά ο Στόκερ παντρεύτηκε την Φλόρενς Μπάλκομπι. Έρωτα του Όσκαρ Γουάιλντ. Ο γιός του Νόελ, γεννήθηκε το 1879. 

Μόλις εγκαταστάθηκε στην Αγγλία ξεκίνησε να γράφει και το 1881 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο. Εν τω μεταξύ, η σχέση με τον Ίρβινγκ τον έφερε σε επαφή με σπουδαία ονόματα των γραμμάτων, όπως τον Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, τον Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, τον Γουίλκι Κόλινς, κ.α. Ακολουθούσε τον Ίρβινγκ στα ταξίδια του και οι εμπειρίες αυτές έγιναν συγγραφικό υλικό.

Το 1890 ξεκίνησε να γράφει τον «Δράκουλα». Εργάστηκε εφτά χρόνια ερευνώντας την ευρωπαϊκή λαϊκή παράδοση και τις ιστορίες για βρικόλακες απ’ όλο τον κόσμο. Οι επισκέψεις του στο Γουίτμπι, παραθαλάσσια πόλη, επηρέασαν τη δουλειά του. Επίσης, ανέτρεξε στα ψυχικά του τραύματα, λόγω της φιλασθενείας του, για να δημιουργήσει σκοτεινές και εφιαλτικές σκηνές.

Στο κέντρο όλων αυτών η μορφή του Κόμη Δράκουλα. Αρχικά, ο Στόκερ σκεφτόταν άλλο όνομα για τον ήρωα. «Κόμης Βρικόλακας», αλλά όσο προχωρούσε την έρευνά του συνάντησε ένα καλύτερο και πιο αβανταδόρικο όνομα: «Δράκουλας», που σημαίνει «Γιος του τάγματος του Δράκου». Ανήκε σε ευγενή του 15ου αιώνα. Τον πρίγκιπα Βλαντ Ντράκιουλα (Vlad Dracula), γνωστότερο ως «Βλαντ ο Παλουκωτής». Ο Στόκερ πήρε το όνομα για τον δικό του αριστοκράτη μπαμπούλα.

Ψηλή, λιγνή, υπνωτιστική ήταν η μορφή του Κόμη. Λέγεται ότι αυτά τα χαρακτηριστικά υπήρχαν και στον Χένρι Ίρβινγκ. Ο Στόκερ ήλπιζε ότι ο βικτωριανός ηθοποιός θα υποδυόταν τον χαρακτήρα που έπλασε. Η διάψευση ήταν σκληρή. Ο Ίρβινγκ παραβρέθηκε σε ιδιωτική, δραματοποιημένη ανάγνωση του βιβλίου με σκοπό να κατοχυρώσει πνευματικά δικαιώματα. Ο Στόκερ, ρώτησε τον φίλο και εργοδότη του ποια ήταν η γνώμη του για το έργο. Το απέρριψε με μία λέξη: «Απαίσιο». Είναι παράξενο που ο Ίρβινγκ δεν μπόρεσε να δει τη μαγική ισχύ της δουλειάς του.

HenryIrving

Χένρι Ίρβινγκ

Οδυνηρά ζωηρό

Αλλαγές έγιναν πολλές μέχρι να εκδοθεί το βιβλίο. Μόνο το όνειρο έμεινε ως έχει. Ένα περίεργο μίγμα μαγισσών από τον Μακμπέθ (από τα αγαπημένα έργα του Ίρβινγκ), ανησυχιών του Στόκερ για τον ανδρισμό του (Αυτός ο άντρας μου ανήκει. Τον θέλω λέει ο Κόμης), διελκυστίνδα πάνω στη σεξουαλικότητά του, της σχέσης του με ένα αυταρχικό αφεντικό το οποίο λάτρευε και της ακόρεστης ηδονοβλεψίας της φαντασίας του για θηλυκούς βρικόλακες. Όλα διατυπωμένα με γοτθική ρητορική. Όπως έγραψε κι ένας κριτικός «όταν ένας άντρας όπως ο Μπραμ Στόκερ φοβάται, για μια φορά, τότε η κωμωδία σταματά και ο Δράκουλας είναι αυτό που παίρνεις».

Ο επίλογος στον Άρθουρ Κόναν Ντόιλ

 «Αγαπητέ Μπραμ Στόκερ

Είμαι σίγουρος ότι δεν θα εκλάβεις ως αυθάδεια αν σου γράψω για να σου πω πόσο ευχαριστήθηκα το διάβασμα του Δράκουλα. Νομίζω ότι είναι η καλύτερη διαβολική ιστορία που διάβασα εδώ και πολλά χρόνια. [..]. Σε κρατά από την αρχή και συνεχώς μεγαλώνει έως ότου γίνει οδυνηρά ζωηρό».

Ο Μπραμ Στόκερ πέθανε στις 20 Απριλίου 1912. Αιτία; Μάλλον η σύφιλη, καθώς υπάρχει αμφιβολία. Νωρίτερα, είχε υποστεί σειρά εγκεφαλικών επεισοδίων.

dracula_bela_lugosi_by_myjavier007-d6qu9os

Μπέλα Λουγκόζι, στην ταινία “Δράκουλας”, 1931


Πηγές
-Penguin Classics. The best books ever written.
Bram Stoker and the creation of Dracula by Christopher Frayling
 -bramstokerestate.com 
-telegraph.co.uk

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις