Πριν τη λευκή σελίδα

"Στον δρόμο" του Τζακ Κέρουακ

| 29/06/2014

Τι υπάρχει στο «πριν» κάθε συγγραφέα, κάθε ποιητή; Σαν αναγνώστες βρισκόμαστε πάντα στο «μετά», στη στιγμή που «περπατάει» το έργο του κάθε λογοτέχνη. Τη στιγμή που κατεβάζουμε το βιβλίο από το ράφι και το ξεσκονίζουμε, ο δημιουργός «ξεσκονίζει» τις σκέψεις του, τις προσλαμβάνουσες και τα ερεθίσματα που θα οδηγήσουν το χέρι του στο χαρτί για να γράψει κάτι καινούριο. Η διαδικασία ίσως είναι επίπονη και κοπιαστική πνευματικά για τον ίδιο, όμως θέλουμε να συμμετάσχουμε. Το διάβασμα είναι απόλαυση, αλλά τι ήταν αυτό που άναψε τη σπίθα για να πάρει φωτιά η πένα και να «ζωντανέψει» η λευκή σελίδα; Ποια ήταν η αφορμή για να «γεννηθούν» τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Ψάχνουμε, βρίσκουμε και απαντάμε.

 

Πώς «γεννήθηκε» το «Στον δρόμο» του Τζακ Κέρουακ

Για να καταλάβουμε τον Κέρουακ φανταστείτε το εξής: Παρέα μουσικών αραγμένη στο πουθενά. Απόγευμα Κυριακής. Όταν όλα ξεκουράζονται, ο ήχος μόνο ταξιδεύει. Μπλουζ που ξεδιπλώνεται ράθυμα και χωρίς να το καταλάβεις έχει καταλάβει τον χώρο, τις καρδιές, τη ζωή. Εξάλλου ο ίδιος είχε δηλώσει: «Θέλω να με θεωρήσεις ποιητή της τζαζ που παίζει με το πνευστό του ένα εκτεταμένο μπλουζ σε μια απογευματινή κυριακάτικη μάζωξη μουσικών». Αν, λοιπόν, διαβάσει κανείς το «Στον δρόμο» θα καταλάβει τι σημαίνει δρόμος, τζαζ, τι σημαίνει Κέρουακ.

Όταν εκδόθηκε το 1957 έγινε ο χάρτης της ψυχής της αναδυόμενης γενιάς των μπητ. Το βιβλίο είναι κάτι παραπάνω από χαοτικά ταξίδια. Πρόκειται για την εκδήλωση και ενσάρκωση του ελεύθερου πνεύματος. Ο σπόρος της δημιουργίας εντοπίζεται στα ταξίδια του νεαρού Τζακ Κέρουακ, όπως μας τόνισε η συν-συγγραφέας (ο άλλος είναι ο Paul Maher Jr.) του Burning Furiously Beautiful: The True Story of Jack Kerouac’s “On the Road,”  Stephanie Nikolopoulos. Ο βασικός χαρακτήρας του βιβλίου Σαλ Πάρανταϊζ, αντιπροσωπεύει, ουσιαστικά, τον Κέρουακ. Το 1946, ενώ ζούσε στη Νέα Υόρκη, γνώρισε τον Νιλ Κάσιντι (Ντιν Μοριάρτι στο μυθιστόρημα) από το Ντένβερ. Έγιναν φίλοι, και την επόμενη χρονιά ο Κέρουακ έκανε το πρώτο του μεγάλο ταξίδι, επισκεπτόμενος τον Κάσιντι.

cassadykerouac

Ο Κέρουακ κρατούσε ημερολόγιο και το περιοδικό «New Yorker» δημοσίευσε αποσπάσματά του. Επειδή ο χώρος δεν αρκεί, παραθέτουμε τρεις ημέρες στις οποίες αποκαλύπτονται πολλά για τον ίδιο και για τη «γέννηση» του μυθικού, πια, βιβλίου.

 23 Αυγούστου 1948. «Είπα στη μητέρα μου πως θα έπρεπε να ζήσει με την οικογένεια νότια, αντί να ξοδεύει τον χρόνο της δουλεύοντας σαν σκλάβα στο εργοστάσιο παπουτσιών. Στη Ρωσία σκλαβώνονται για το κράτος, εδώ για τα έξοδα. Οι άνθρωποι βιάζονται να πάνε σε ανούσιες δουλειές. Τους βλέπεις να βήχουν το ξημέρωμα στον υπόγειο. Συνθλίβουν την ψυχή τους σε πράγματα όπως νοίκι, καλά ρούχα, αέριο και ηλεκτρικό,, ασφάλεια… Συμπεριφέρονται σαν χωρικοί που μόλις άφησαν τα χωράφια και τους γαργαλάει η επιθυμία να αγοράσουν στολίδια.

Η ζωή μου θα είναι σε φάρμα, όπου θα καλλιεργώ το φαγητό μου. Θα κάθομαι κάτω από ένα δένδρο ενώ η σοδειά μου μεγαλώνει, θα πίνω σπιτικό κρασί, θα γράφω βιβλία για να διαπλάθω την ψυχή μου, θα παίζω με τα παιδιά μου… Χωρίς να το καταλάβεις θα ξεκινούν για έναν εξοντωτικό πόλεμο, όπου οι ηγέτες τους θα κρατούν συμμετοχές. Σκατά στους Ρώσους, σκατά στους Αμερικανούς, σκατά σε όλους.

Έχω άλλο ένα μυθιστόρημα στο μυαλό μου και δεν σταματώ να το σκέφτομαι: δύο τύποι κάνουν ωτοστόπ για την Καλιφόρνια ψάχνοντας για κάτι που τελικά δεν βρίσκουν και χάνουν τους εαυτούς στον δρόμο επιστρέφοντας, ελπίζοντας για κάτι άλλο».

 

18 Φεβρουαρίου 1950. «Σε 12 μέρες το βιβλίο μου Town and City θα εκδοθεί και κριτικές θα γραφτούν. Θα είμαι πλούσιος ή φτωχός; Θα είμαι διάσημος ή θα ξεχαστώ; Είμαι έτοιμος γι’ αυτό, με τη φιλοσοφία της απλότητας».

 

28 Φεβρουαρίου 1950. «Τα σχέδιά μου για τον Μάρτιο: Μόλις λάβω τα χρήματά μου θα γίνω πρωινός τύπος και θα εργάζομαι σχεδόν κάθε μέρα. Επίσης, μαύρος καφές, μονόζυγο και λιγότερος ύπνος. Έχω αρχίσει να παχαίνω και γίνομαι τεμπέλης. Ώρα για δράση, για νέα ζωή, αληθινή ζωή. Θα είμαι 28 σε δύο εβδομάδες. Δύο γεύματα αντί για τρία. Αρκετά ταξίδια. Όχι στασιμότητα. Όχι άλλη θλίψη. Όχι άλλο μεταφυσικό δέος. Δράση… ταχύτητα… χάρη. Γράφοντας, αντλώντας από αληθινές σκέψεις αντί για μπαγιάτικα αναμασήματα. Θα εκφράσω περισσότερα και θα καταγράψω λιγότερα στο Στον δρόμο».

9.-Jack-Kerouac-wandering

Η επίδραση του Κάσιντι και ο μύθος του αυθόρμητου

Η επίδραση του Κάσιντι είναι σημαντική. Την άνοιξη του 1947 άφησε τη Νέα Υόρκη για να επιστρέψει στο Ντένβερ, από το οποίο είχε γυρίσει την προηγούμενη χρονιά. Σε αυτό το διάστημα η σχέση του με τον Κέρουακ είχε προχωρήσει. Είχαν δεθεί, παρά το γεγονός ότι ο Κάσιντι ήταν απατεώνας και μικροκλέφτης. Είχε φτάσει στη Νέα Υόρκη με την όμορφη γυναίκα του, Λου Αν. Είπε σε όλους ότι ήθελε να μάθει να γράφει. Τα γράμματά του στον Χαλ Τσέις, φίλο του Κέρουακ, διαβάστηκαν από πολλούς και όλοι ήθελαν να γνωρίσουν τον συγγραφέα με την αυθόρμητη και ζωντανή γραφή. Σχεδόν όλοι. Ο Γουίλιαμ Μπάροουζ τον θεωρούσε υποκείμενο. Ο Κέρουακ όμως και ο Γκίνσμπεργκ τον αγκάλιασαν. Την ημέρα της αναχώρησής του, οι δυο τους είχαν αποφασίσει να ταξιδέψουν δυτικά και να συναντηθούν ξανά με τον πρίγκιπα των νέων εμπειριών. Πιθανόν, ο Κέρουακ να δούλευε ήδη τον χαρακτήρα του Ντιν Μοριάρτι.

Πολλοί πιστεύουν ότι το βιβλίο είναι βουτηγμένο στον αυθορμητισμό. Αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο και τη διάρκεια της δακτυλογράφησης. Ο Κέρουακ πειραματιζόταν με διάφορα στιλ γραφής. Τον Δεκέμβριο του 1950 έλαβε γράμμα από τον Νιλ Κάσιντι στο οποίο του περιέγραφε κάποια από τα κατορθώματά του στο Ντένβερ. Ο Κέρουακ ενθουσιάστηκε με το ύφος. Πολύχρωμο μείγμα αυθορμητισμού, ζωντανών περιγραφών, διαλόγων, σύντομων παραπομπών. Η γλώσσα ωμή, ανατρεπτική, απείθαρχη. Είναι απίθανο να μην επηρεάστηκε ο Κέρουακ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το «Στον δρόμο» άρχισε να σκιαγραφείται τέλη καλοκαιριού του 1948. Τον Απρίλιο του 1951 ο Κέρουακ ξεκίνησε να δακτυλογραφεί και σταμάτησε την πνευματική του παραγωγή στις 80 χιλιάδες λέξεις. Αυτές, πάνω σε ένα μακρύ ρολό χαρτιού σε διάρκεια 20 ημερών!

 readscrollΤο γιγάντιο ρολό και ο Μάρλον Μπράντο που δεν απάντησε

Το θέμα του γιγάντιου ρολού είναι αληθινό. Όσο περίεργο κι αν φαντάζει. Ο Τζιμ Κάναρι, συντηρητής στο Πανεπιστήμιο Ιντιάνα, υπεύθυνος για τη φροντίδα του, αναφέρει πως ο Κέρουακ έγραφε 100 λέξεις το λεπτό και το να ανανεώνει το χαρτί στη γραφομηχανή θα του έκοβε τον ρυθμό. Έτσι, προέκυψε το ρολό, το οποίο υπάρχει ακόμη. Αγοράστηκε το 2001 από τον Τζιμ Ίρσι, ιδιοκτήτη ομάδας φούτμπολ. Κατά καιρούς εκτίθεται δημόσια. Ξεδιπλωμένο μέσα σε τεράστια γυάλα. Λείπει το τέλος, μιας και όπως λέγεται το δάγκωσε σκύλος!

Ενδιαφέρον έχει και η αποκάλυψη ότι ο Κέρουακ ήθελε να γυριστεί ταινία το «Στον δρόμο» με πρωταγωνιστή τον Μάρλον Μπράντο. Του είχε στείλει και γράμμα, στο οποίο ο ηθοποιός δεν απάντησε ποτέ.

Παρατεταμένο μπλουζ

Το «Στον δρόμο» είναι φυγή και επιστροφή στην ανάλαφρη πραγματικότητα. Απαλλαγμένη από το βάρος των ανούσιων πραγμάτων, επιθυμιών, κατασκευασμένων «θέλω», βασανιστικών «πρέπει». Η φιλοσοφία του δρόμου είναι η χαλαρή πορεία του και η στροφή στον νέο δρόμο της απλότητας και της αυθεντικότητας. Το βιβλίο τού Κέρουακ ταξιδεύει τον αναγνώστη στην αυγή του κομφορμισμού στις ΗΠΑ. Με ζωηρές, πολύχρωμες περιγραφές και συμβολικές αναφορές, το «Στον δρόμο» όρισε τη γενιά των Μπητ. Ένα παρατεταμένο μπλουζ, συνοδεία του ελεύθερου ταξιδιώτη.

Πηγές

-The New Yorker

 -npr.org

 -chef-de-jour.hubpages.com

 

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις