Ρίτσαρντ Φλάναγκαν: Απουσία
Το απόλυτο κενό...
Η μοναξιά αντέχεται όταν δεν χάνεις τον εαυτό σου. Όταν έχεις κάτι, οτιδήποτε, να αγαπήσεις, να ενδιαφερθείς γι’ αυτό. Η απουσία του ανθρώπου όμως την κάνει αφόρητη και τότε, το μόνο που μένει είναι αυτό: η απουσία. Η απώλεια όλων των σταθερών ακολουθεί. Ψυχραιμία, υπομονή, ευαισθησία, ανθρωπιά, χάνονται και τη θέση τους παίρνουν η ανυπομονησία, η δήθεν ελεημοσύνη και το ανεξέλεγκτο πάθος που καταστρέφει όση αγάπη έχει απομείνει. Επίδειξη μεγαλείου και δήθεν ανωτερότητας ορίζουν τις κινήσεις αυτών που έχουν τη δύναμη να είναι φιλεύσπλαχνοι, ελεήμονες και πιστοί. Τα νέα θεμέλια όμως είναι σαθρά και οι νέες σχέσεις δεν πρόκειται να κρατήσουν. Η απουσία θα γίνει η μοναδική σταθερά…
Ο Ρίτσαρντ Φλάναγκαν πραγματεύεται αυτό το άβολο και ανοίκειο θέμα στην “Απουσία”. Οι ήρωες του έχουν τα πάντα, αλλά όχι αυτά που αξίζουν. Η γυναίκα λαχτάρα το χάδι ενός παιδιού, ο σύζυγος εξερευνητής ζητά την “κατανόηση” του άγνωστου τόπου και την αληθινή ηρεμία που αυτό προσφέρει κι ένας πασίγνωστος συγγραφέας πασχίζει να βρει ξανά τη δροσιά της ζωής. Άπαντες προβάλλουν τις επιθυμίες τους σε ένα αδύναμο πρόσωπο, αγνοώντας τα δικά του “θέλω” και όλα όσα το έχουν καθορίσει. Το “εγώ” του ισχυρού εκμηδενίζει την προσωπικότητα του άλλου και οι καλές προθέσεις γίνονται βρόχος που παρασύρει και τους δυο στο απόλυτο κενό.
Το 1841, ο σερ Τζον Φράνκλιν και η σύζυγος του, η λαίδη Τζέιν, μετακομίζουν στην απομακρυσμένη αποικία καταδίκων στη Γη του Βαν Ντίμεν, τη σημερινή Τασμανία. Εκεί, η λαίδη Τζέιν μαγεύεται από τον χορό και την προσωπικότητα της Ματίνας, μιας μικρούλας που προέρχεται από τους Αβορίγινες. Την υιοθετεί και την καθιστά αντικείμενο ενός πολιτισμικού πειράματος. Σκοπός της να αποδείξει ότι η επιστήμη, ο χριστιανισμός και η λογική μπορούν αντικαταστήσουν την “αγριότητα”, το ένστικτο και την επιθυμία. Εικοσιπέντε χρόνια αργότερα, ο σερ Τζον Φράνκλιν εξαφανίζεται μαζί με το πλήρωμα και δύο καράβια στον Αρκτικό Κύκλο. Οι φήμες για κανιβαλισμό συγκλονίζουν την Αγγλία, μα περισσότερο απ’ όλους τον Κάρολο Ντίκενς. Η ιστορία του Φράνκλιν δίνει νέα πνοή στη δική του βαλτωμένη ζωή. Παράλληλα, ανεβάζει θεατρικό και μια νεαρή ηθοποιός έρχεται να ζεστάνει την παγωμένη του καρδιά.
Ο Φλάναγκαν γράφει δύο παράλληλες ιστορίες που η μία ακολουθεί την άλλη με τον αγώνα ενάντια στην απουσία να της ενώνει. Πάνω σε αυτήν φτιάχνει και αποκαλύπτει το προφίλ των χαρακτήρων του χωρίς όμως να τους απομονώνει απ’ όσα συμβαίνουν γύρω τους. Η “Απουσία” κινείται στο μονοπάτι της ύπαρξης, το οποίο γίνεται βιβλικό όσο προχωράνε οι ιστορίες. Ο τρόπος γραφής του Φλάναγκαν είναι φινετσάτος και διεισδυτικός, καταφέρνοντας να αναδείξει τις εσωτερικές αναταράξεις των ηρώων του. Η γραφή του γίνεται προέκταση των μύχιων σκέψεων των χαρακτήρων του και της γοητείας που εκπέμπουν. Η “Απουσία” προκαλεί αληθινή συγκίνηση που βγαίνει από τα βάθη της καρδιάς του ανθρώπου.
Η μετάφραση ανήκει στον Γιώργο Μπλάνα. Η δουλειά του δύσκολη και απαιτητική, αλλά η αποτύπωση των συναισθημάτων και των εικόνων του Φλάναγκαν δεν απέχουν απ’ αυτό που είχε στο μυαλό του ο συγγραφέας.
Info: Ρίτσαρντ Φλάναγκαν, Απουσία, μετάφραση Γιώργος Μπλάνας, Εκδόσεις Ψυχογιός