«Σεραφείμ και Χερουβείμ», του Μένη Κουμανταρέα

Ο Μένης Κουμανταρέας είναι ο δικός μας συγγραφέας! Γράφει για εμάς, ζει ,μέσα από το έργο του, για εμάς και αφηγείται για εμάς. Η ικανότητα του να κάνει το προσωπικό συλλογικό, απαράμιλλη. Διαβάζοντας τον γίνεσαι αμέσως συμμέτοχος της σκέψης, της πρόθεσης, του σκοπού του. Το ξεχωριστό βίωμα γίνεται κοινό και ταυτόχρονα μοναδικό! Οι εικόνες του χρόνου πέρασαν στον χώρο του μυαλού και εκεί ανανεώθηκαν τα λεπτά, τα δευτερόλεπτα, οι στιγμές και τα γεγονότα. Καταλυτικό στοιχείο η διαφύλαξη της μνήμης. Ο Κουμανταρέας δεν θέλει να εκμεταλλευτεί όσα του συνέβησαν, αλλά να τα σώσει.  Γι’ αυτό πασχίζει σε κάθε ιστορία να φτιάξει το δικό του εικονοστάσι. Γι’ αυτό μοχθεί, γι’ αυτό αναζητά το ανθρώπινο και τη σάρκα του. Και έρχονται στιγμές που στρέφεται στον εαυτό του και το βλέμμα του υπογραμμίζει τα σωστά και τα λάθος, τα ταπεινά και τα μεγάλα, τα ιερά και τα ανίερα. Ο Κουμανταρέας ανάμεσα στους αγγέλους του ουρανού και τους δαίμονες της γης. Με το ίδιο πάθος σηκώνει το κεφάλι και με το ίδιο το χαμηλώνει. Η συλλογή διηγημάτων «Σεραφείμ και Χερουβείμ» (Εκδόσεις Πατάκη) είναι η λατρεμένη του εικονίτσα και μας την άφησε για να θυμόμαστε…

Ο Κουμανταρέας ξέρει να μας δίνει μνήμες! Κατόρθωμα και σπάνια αρετή για συγγραφέα. Το βίωμα μεταπλάθεται με προσοχή και ο μύθος περνά την ιστορία του στην ιστορία μας. Ο σπουδαίος έλληνας πεζογράφος ξέρει να κρατά αυτό που δεν περιμένουμε. Η συνάντηση των βλεμμάτων, η συνομιλία των σωμάτων και οι δρόμοι του αναπάντεχου, αυτά βρίσκεις στις ιστορίες του και αυτά αναγνωρίζεις στον εαυτό σου, στου δίπλα και στον κόσμο σου. Τίποτα δεν μεγαλοποιείται, τίποτα δεν είναι υπερβολικό και η πραγματικότητα δίνει τον τόνο σε αυτά που γράφει ο Κουμανταρέας.  Αν το ονειρικό στοιχείο υπάρχει, γίνεται να για να φωτίσει την ομορφιά και τη σκληρότητα της αληθινής ζωής (μας). Το «Σεραφείμ και Χερουβείμ» αναδεικνύει όλα προηγούμενα με το άγνωστο να βάζει την ανεξίτηλη υπογραφή. Κάθε ιστορία αφήνει την τύχη της στην τύχη και αυτό είναι επιβεβαίωση της δύναμης της. Στη φόρμα του διηγήματος, πέρα από τον περιορισμό της έκτασης, η πορεία προς το άδηλο είναι το ζητούμενο. Ε, σε αυτό το κομμάτι, στο σχεδιασμό και στη φροντίδα αυτής της πορείας, ο Κουμανταρέας ξεχωρίζει. Το φινάλε κάθε διηγήματος σου αφήνει την πρόκληση του μέλλοντος και την απόλαυση της διαδρομής. Σε αυτό το έργο πραγματικά τίποτα δεν περισσεύει και τίποτα δεν λείπει.

Το «Σεραφείμ και Χερουβείμ» θα μπορούσε να γίνει μυθιστόρημα, μια και υπάρχει σύνδεση των ιστοριών σε όλα τα επίπεδα. Όπως έχει πει ο ίδιος ο Κουμανταρέας «πρόκειται για δέκα ιστορίες από την εφηβική μου ζωή στο πατρικό μου της οδού Χέυδεν στην πλατεία Βικτωρίας». Το κοινό, όμως, δεν είναι μόνο θεματικό. Η πλοκή και το ύφος του κάθε διηγήματος συνεχίζεται στο επόμενο. Οι χαρακτήρες απλώνονται στο χρόνο μεταξύ 1945-1949 και στον κοινό χώρο που τους φτιάχνει ο συγγραφέας. Και για τον Κουμανταρέα οι ταπεινοί και οι πληγωμένοι, οι καταπιεσμένοι και οι συμβιβασμένοι, αυτοί ήταν οι ήρωες και οι άγιοι του, αυτοίο τα Σεραφείμ και τα Χερουβείμ. Στις ιστορίες του θα διακρίνετε την καλά μελετημένη πλοκή, το στοιχείο της ανατροπής και την ένταξη στη συγγραφική-σκηνική δράση πολλών προσώπων. Ο λυρισμός προσφέρει το απαλό του άγγιγμα και οι εφηβικές σκηνές του Κουμανταρέα βρίσκουν θέση στις σκέψεις μας.