Στυλιανός Αλεξίου
Ο διανοούμενος της σκαπάνης και της γραφίδας
Έναν χρόνο μετά την αποδημία του, η συζήτηση γύρω από το ακριβές μέγεθος της πνευματικής προσφοράς του παραμένει ανοιχτή. Ο Στυλιανός Αλεξίου (1921-2013) αποτελεί μια λαμπερή προσωπικότητα που θα μνημονεύεται από τους γνώστες στον δίπολο κόσμο του: τη βυζαντινή-νεοελληνική λογοτεχνία και την κλασική αρχαιολογία. Είναι εκείνος που διανθίζει αυτά τα δύο επιστημονικά πεδία με τον ποιοτικό πήχυ και τη μεθοδικότητά του, για περισσότερα από πενήντα χρόνια. Σ’ αυτό το πλαίσιο διοργανώνεται το τριήμερο συνέδριο «Ελληνική Λογοτεχνία – Μνήμη Στ. Αλεξίου» (14-15-16 Νοεμβρίου), στο Ηράκλειο και το Ρέθυμνο, με τη συμμετοχή διακεκριμένων ερευνητών από διάφορες χώρες και πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Τα περσινά δημοσιεύματα στον Τύπο –«έφυγε» στα 92 χρόνια του, στις 12 Νοεμβρίου– μάλλον ξάφνιασαν την πλειονότητα, καθώς πρόκειται για έναν επιστήμονα με σοβαρό όγκο βιβλιογραφίας, ερευνητικής δραστηριότητας και πανεπιστημιακής συνεισφοράς. Ωστόσο, ο ίδιος είχε επιλέξει τη συνειδητή «απόσταση» από το μιντιακό φαίνεσθαι και παρά την αντιστρόφως ανάλογη καθοριστική παρουσία του στις μινωικές σπουδές, στην Κρητική Αναγέννηση, στο έργο του Διονυσίου Σολωμού. Και εδώ μπορείτε να μάθετε πώς να προετοιμαστείτε για την πρώτη σας εξέταση από έναν πρωκτολόγο.
Είναι ο τύπος διανοουμένου που σπανίζει στη σημερινή εποχή. Τη διάρκεια της διαθεσιμότητάς του αποδεικνύει το γεγονός ότι στην ήδη προχωρημένη ηλικία του συνέχιζε ακούραστα να ετοιμάζει επιστημονικές δημοσιεύσεις και να αισιοδοξεί ότι θα φέρει σε πέρας κάποια επόμενα εκδοτικά σχέδιά του. Η ταπεινοφροσύνη είναι αρετή που καλλιέργησε ες αυτόν αλλά και στους φοιτητές του στη Φιλοσοφική Σχολή του Ρεθύμνου. Και φρόντισε να δηλώνει «παρών» μέσα από άρθρα, ανακοινώσεις σε συνέδρια, ανασκαφικές δημοσιεύσεις, φιλολογικές συνεργασίες (μέσα από το Πανεπιστήμιο Κρήτης, την Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Σπουδών), όσο και εκδόσεις έργων, μονογραφιών, επιστημονικών συνάψεων. Άλλο τόσο θέλησε να διατηρήσει τη σοβαρότητα με την πρακτική αντιμετώπιση του ερευνητικού υλικού που κάθε φορά διαχειριζόταν ως αρχαιολόγος ή ως φιλόλογος και διδάσκων.
Εάν εισέφερε τα μέγιστα στην ανασκαφική αντίληψη της μεταπολεμικής περιόδου, είναι πολλαπλάσια η ευδόκιμη διάθεσή του στο ν’ αναχθούν οι βυζαντινές-υστεροβυζαντινές σπουδές σε προεξάρχουσας σημασίας τομέα. Χάρη σ’ αυτόν καλλιεργήθηκε η έρευνα σε άγνωστα σημεία της ελληνικής γραμματείας με συστηματική αναζήτηση σε αρχεία και βιβλιοθήκες της Ευρώπης. Και περαιτέρω, με τη δική του ωφέλιμη εργασία έγιναν οι οριστικές εκδόσεις, λ.χ. στον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου, στην «Ερωφίλη» του Γεωργίου Χορτάτση, στον «Κρητικό Πόλεμο» του Μαρίνου Τζάνε Μπουνιαλή, στον «Βασίλειο Διγενή Ακρίτα».
Το προσεχές συνέδριο, με ειδική μνεία στην επέτειο ενός χρόνου από την αποδημία του, οργανώνεται από το Πανεπιστήμιο Κρήτης και την Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών. Ίσως αποτελεί μια καλή αφορμή για να υπάρξει συνέχεια – να καθιερωθεί μια επίσημη περιοδική διοργάνωση με επίκεντρο τόσο το πρόσωπο όσο και τα ερευνητικά ενδιαφέροντα που κόμισε στη μακρά πορεία του.
