«Ταμιευτήρας 13», του Τζον ΜακΓκρέγκορ
Οι δακτύλιοι της ζωής
Η οικογένεια, η κοινωνία, το σχολείο, το εργασιακό περιβάλλον, η απώλεια… Κύκλοι, που όσο περνά ο χρόνος μεγαλώνουν, διαστέλλονται και όριο δεν υπάρχει. Όλα χωρούν. Υπάρχει όμως και το σταθερό σημείο, το αμετακίνητο, αυτό που επιβραδύνει την εξέλιξη και κρατά τους δακτυλίους σχεδόν ενωμένους. Οι αποστάσεις γίνονται ορατές και αν στρέψεις το βλέμμα πίσω νιώθεις την έλξη, την έλξη του σημείου μηδέν, νιώθεις την απώλεια. Εκεί σκοντάφτει ο χρόνος και ένα μούδιασμα, μια αναπάντητη απορία, έρχεται στην επιφάνεια. Οι πτυχές των δακτυλίων –για λίγο- γίνονται ορατές και τότε καταλαβαίνεις, αισθάνεσαι, την τραχιά επιφάνεια της ζωής. Επιστροφή όμως δεν υπάρχει και νέοι κύκλοι, δακτύλιοι, χαράζονται. Το σημείο μηδέν, αναπόφευκτα, γίνεται το κέντρο του πιο μικρού κύκλου που όμως δεν χάνεται, απλά μένει και επιμένει και εκπέμπει το γεμάτο αγωνία μήνυμα του: να μην ξεχαστεί. Τέτοιους κύκλους βλέπουμε, διαβάζουμε, στο βιβλίο του Τζον ΜακΓκρέγκορ «Ταμιευτήρας 13» (Εκδόσεις Αγρα). Οι κύκλοι του είναι γεμάτοι με όλα όσα συνθέτουν τη μάταιη, μα μοναδική, ζωή μας. Ο ΜακΓκρέγκορ πιάνει την αρχή του νήματος όχι για να αποκαλύψει, αλλά για να επιβεβαιώσει την πυκνότητα και τη δύναμη της ζωής.
Το μυθιστόρημα του ΜακΓκρέγκορ είναι σαν τη βόλτα στην εξοχή την ώρα που ξεσπά ολιγόλεπτη μπόρα. Φανταστείτε την κρυστάλλινη επιφάνεια μιας λίμνης και τη στιγμή που μια πέτρα πέφτει στο κέντρο της. Κύμα, τρέμουλο και μετά από λίγα λεπτά ηρεμία. Όλα όπως πριν, αλλά μια πέτρα μένει ακίνητη στον βυθό. Κάτι άλλαξε για λίγο κι αυτή η αίσθηση μένει κι ας μην επηρεάζει καθοριστικά την πορεία των πραγμάτων. Ο ΜακΓκρέγκορ, λοιπόν, έρχεται και αναδεικνύει την πορεία των πραγμάτων. Δεν ψάχνει με πείσμα το ποιος και το γιατί έριξε την πέτρα, αλλά πώς διαμορφώθηκε, αν διαμορφώθηκε, η πορεία των πραγμάτων. Με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύεται τόσο το μυστήριο, όσο και η αδιαπραγμάτευτη κανονικότητα της ζωής.
Η σύλληψη του ΜακΓκρέγκορ είναι τολμηρή και οριακή. Κορίτσι στην αρχή της εφηβείας εξαφανίζεται. Το συμβάν τοποθετείται σε χωριό του αγγλικού βορρά. Το όνομα του κοριτσιού Ρεμπέκκα Σω. Οι αρχές κινητοποιούνται, οι ντόπιοι βοηθούν, η κοινότητα αναστατώνεται. Σκυλιά γαβγίζουν, ελικόπτερα πετούν… Η αναζήτηση όμως δεν τελεσφορεί και η ζωή προχωρά και ο ΜακΓκρέγκορ παρατηρεί την πρόοδο της ζωής. Δεν ξεχνά το εξαφανισμένο κορίτσι, αλλά τα πολλά, μικρά και μεγάλα, γεγονότα της καθημερινότητας επικρατούν. Ο αναγνώστης απορεί και χάνει τον προσανατολισμό του, όμως ο ΜακΓκρέγκορ επιμένει και δικαιώνεται. Τα ατελείωτα επεισόδια της ζωής γίνονται οι δακτύλιοι που όλο και απλώνονται, το κορίτσι το σημείο μηδέν και το βλέμμα του συγγραφέα ο συνδετικός κρίκος. Ασυνήθιστη αφηγηματική προσέγγιση, που όμως τονίζει την ασταμάτητη ροή του χρόνου και φωτίζει τα αμέτρητα ανθρώπινα ίχνη. Ο ΜακΓκρέγκορ μας δίνει τη δυνατότητα να σταθούμε μπροστά στον εντυπωσιακά πυκνό όγκο της ζωής και να κοιτάξουμε μέχρι τον πυρήνα του. Ο συγγραφέας δίνει τον ίδιο χώρο σε όλα τα πρόσωπα της ιστορίας και αυτό προσφέρει συνοχή και ακρίβεια στα αποσπάσματα της καθημερινότητας, ενώ εμφανίζεται αβίαστα η ομορφιά της φύσης και ο χαρακτήρας της αγγλικής επαρχίας. Η μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά μας μεταφέρει επιτυχώς τα νοήματα και τις εικόνες του ΜακΓκρέγκορ.