Τα ανερυθρίαστα κυβερνητικά ψέματα για την μεταβίβαση μνημείων στο Υπερταμείο...

Όταν τον περασμένο Σεπτέμβριο οι αρχαιολόγοι έπιασαν στα πράσα την κυβέρνηση να βάζει χέρι σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους για να στείλει προς αγοραία «αξιοποίηση» στο Υπερταμείο, το υπουργείο Πολιτισμού προσπάθησε να τους βγάλει, ουσιαστικά, «τρελούς», κάνοντας λόγο για «δήθεν παραχώρηση». Ο δε υφυπουργός Πολιτισμού Κώστας Στρατής δήλωνε βαρύγδουπα: «Καμία μεταβίβαση ακίνητης περιουσίας του Υπουργείου Πολιτισμού δεν έχει γίνει προς την ΕΤΑΔ (σσ. Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.).

Οι αρχαιολόγοι επανήλθαν, με ανακοίνωση του Συλλόγου τους, λέγοντας, μεταξύ άλλων, ότι «η συνεχιζόμενη ταύτιση και άλλων Κωδικών Αριθμών Εθνικού Κτηματολογίου (Κ.Α.Ε.Κ.), που περιλαμβάνονται στη λίστα, με μνημεία και λοιπά ακίνητα αρμοδιότητας του ΥΠ.ΠΟ.Α, όπως ο αρχαιολογικός χώρος της Κνωσού ή τα ενετικά τείχη του Ηρακλείου, τα βυζαντινά τείχη της Θεσσαλονίκης, ο Λευκός Πύργος, η Ροτόντα, αρχαιολογικά μουσεία, όπως του Ηρακλείου, της Σπάρτης και του Αργοστολίου, αποδεικνύει ότι στον μακρύ κατάλογο των 10.119 μεταβιβαζομένων στην ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε. ακινήτων συμπεριλαμβάνονται δυστυχώς και άλλα ακίνητα του δημοσίου που εμπίπτουν στην αρχαιολογική νομοθεσία ή χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας».

Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων επέμενε «ότι μόνη λύση είναι να διασφαλιστεί θεσμικά η εξαίρεση όλων των αρχαιολογικών χώρων, των μνημείων και των ακινήτων που εμπίπτουν στην αρχαιολογική νομοθεσία ή χρησιμοποιούνται για τις ανάγκες του Υπουργείου Πολιτισμού, από τη μεταβίβαση οποιουδήποτε δικαιώματος επί αυτών προς την ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε., με νέα Υπουργική Απόφαση ή με Υπουργικές Αποφάσεις, που ρητά θα εξαιρούν τα συγκεκριμένα ακίνητα και ρητά θα αναιρούν τις δύο προηγούμενες εκδοθείσες πράξεις (…)».

Από την «πλακίτσα» στις ομολογίες

Όταν πια η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού δεν είχε άλλα ιμάτια να «σκίσει», «κραυγάζοντας» πως «δεν» ξεπουλάει πολιτιστική κληρονομιά… άρχισε τον έλεγχο των Κωδικών Αριθμών Εθνικού Κτηματολογίου (Κ.Α.Ε.Κ.) της επίμαχης λίστας του Υπερταμείου, δηλώνοντας πως τα εν λόγω «στοιχεία ήδη διαβιβάζονται στις κατά τόπους Εφορείες Αρχαιοτήτων και στις Υπηρεσίες Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων, προκειμένου να ελεγχθούν ενδελεχώς και να εντοπιστούν οι κωδικοί που αντιστοιχούν σε ακίνητα τα οποία εξυπηρετούν τον δημόσιο σκοπό της προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς και ως εκ τούτου εμπίπτουν στις εξαιρέσεις του νόμου και της Απόφασης του ΥΠΟΙΚ.».

Ομολογούσε, δηλαδή, πως όντως μεταβιβάστηκε στο Υπερταμείο πολιτιστική κληρονομιά προς «αξιοποίηση».

Ο κατήφορος πλέον ήταν ασταμάτητος: Στις 29 Νοεμβρίου το υπουργείο Πολιτισμού ενημέρωσε, πως στη λίστα του Υπερταμείου ταυτοποιήθηκαν 2.329 κωδικοί αρμοδιότητάς του και πρόσθετε ανερυθρίαστα: «Στον σχετικό κατάλογο, περιλαμβάνονται αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, μνημεία, μουσεία, αποθήκες αρχαιοτήτων και λοιπά πράγματα εκτός συναλλαγής που εξυπηρετούν δημόσιους σκοπούς του ν. 3028/2002» (σσ. ο ισχύον αρχαιολογικός νόμος).

Μάλιστα, εκεί που στην αρχή, με τον γνωστό συστημικό «κουτσαβακισμό» των πολιτικών υπηρετών του κεφαλαίου λοιδωρούσε τους αρχαιολόγους, πλέον, το υπουργείο Πολιτισμού προσπαθούσε να βγάλει την ουρά του απ’ έξω: «Επαναλαμβάνεται για πολλοστή φορά ότι ουδεμία συμμετοχή του ΥΠΠΟΑ υπήρξε κατά την κατάρτιση του παραρτήματος των 10.119 ακινήτων» έγραφε το δελτίο Τύπου, κάνοντας πολλά χείλη να χαμογελάσουν πικρά.

Στο ΣτΕ

Φυσικά, ήταν πλέον πολύ αργά για την κυβέρνηση να διασώσει όποια αξιοπρέπεια πιθανά της είχε απομείνει. Στις 2 Νοεμβρίου, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων από κοινού με τον Δήμαρχο Πατρέων Κώστα Πελετίδη και τον Δήμαρχο Σπάρτης Ευάγγελο Βαλιώτη, κατέθεσαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας αίτηση ακύρωσης κατά:

α.) της με αριθμό 86/18.6.2018 απόφασης του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής, που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 2317/Τ. Β΄/19.6.2018 και

β.) της με αριθμό 0004586 ΕΞ2018/19.6.2018 απόφασης του Υπουργού Οικονομικών περί «Μεταβίβασης κατ’ άρθρα 196 παρ. 6 και 209 του ν. 4389/2016, ακινήτων στην Ανώνυμη Εταιρεία με την επωνυμία «Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε.» (ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.), σύμφωνα με την αριθμ. 86/18.06.2018 απόφαση του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής», που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 2320/Τ. Β΄/19.6.2018, γ.) κάθε άλλης συναφούς, προγενέστερης ή μεταγενέστερης πράξης της διοίκησης, κατά το μέρος που αφορούν τα ακίνητα αρχαιολογικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος που περιλαμβάνονται μεταξύ των 10.119 ΚΑΕΚ ακινήτων στο Παράρτημα Ι της με αριθμό 86/18.6.2018 (ΦΕΚ 2317/Β/19.6.2018) απόφασης του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής Πολιτικής.

Και οι αρχαιολόγοι πρόσθεταν: «Επισημαίνουμε ότι έχουν παρέλθει ήδη πλέον των δύο μηνών από την πρώτη ταυτοποίηση των ακινήτων αυτού του καταλόγου και την αποκάλυψη ότι σε αυτόν συμπεριλαμβάνονται μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία, ακίνητα απαλλοτριωμένα για αρχαιολογικούς σκοπούς και άλλα κτήρια που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του ΥΠΠΟΑ, και παρά τις διαβεβαιώσεις για «εξαίρεση» αυτών των ακινήτων, καμία θεσμική ενέργεια δεν έχει γίνει από το Υπουργείο Οικονομικών ή το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αντιθέτως, καθημερινά έρχονται στο φως νέα στοιχεία για τα μνημεία που «κρύβονται» πίσω από αυτούς τους κωδικούς (ΚΑΕΚ)».

Μια συνειδητή «απραξία»

Η «απραξία» της κυβέρνησης ήταν μόνο φαινομενική. Διότι, όπως προέκυψε, η επιλογή της να μην προχωρήσει στην θεσμική εξαίρεση της πολιτιστικής κληρονομιάς από το ξεπούλημα, ήταν μέρος μιας πολιτικά χυδαίας τακτικής ελιγμών, μπροστά στην ανυποχώρητη προσήλωσή της να φέρει σε πέρας τον στρατηγικό στόχο του κεφαλαίου για ολοκληρωτική εμπορευματοποίηση του πολιτισμού. Ετσι, ενώ το υπουργείο Πολιτισμού εξακολουθούσε να εμφανίζεται «άπραγο», η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας ΑΕ (ΕΕΣΥΠ-Υπερταμείο) προχώρησε σε παρέμβαση στο ΣτΕ κατά του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και των Δημάρχων Πατρέων και Σπάρτης και υπέρ της Υπουργικής Απόφασης Τσακαλώτου, δηλαδή της μεταβίβασης μνημείων.

Διότι, αν δεν υπερασπιστεί το κράτος των αστών μια ΑΕ, ποιος θα το κάνει;

Στις 22 Ιανουαρίου θα εκδικαζόταν ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας η αίτηση ακύρωσης που κατέθεσε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, από κοινού με τους Δημάρχους Πατρέων και Σπάρτης. Η αίτηση ακύρωσης στρέφεται «κατά της αντισυνταγματικής μεταβίβασης αρχαιολογικών χώρων, μνημείων, αρχαιολογικών μουσείων και εν γένει ακινήτων που έχουν σχέση με την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς στην παραπάνω Εταιρεία (ΕΤ.Α.Δ.-Α.Ε.) και μέσω αυτής στο “Υπερταμείο”».

Σύμφωνα με πληροφορίες του Περιοδικού, η εκδίκαση της αίτησης αναβλήθηκε για τις 2 Απριλίου, διότι το υπουργείο Οικονομικών… δεν κατέθεσε τις απόψεις του.

Πληροφορίες αναφέρουν επίσης, ότι συνεδρίασε άρον – άρον το ΚΥΣΟΙΠ (Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής) για απόφαση εξαίρεσης των πολιτιστικών κωδικών από τη λίστα του Υπερταμείου.

Πρόκειται για κινήσεις οι οποίες, αν ισχύουν, δείχνουν πως η πίεση φέρνει αποτελέσματα. Διότι οι αρχαιολόγοι υπενθυμίζουν, ότι «ενώ έχουν περάσει σχεδόν τέσσερις μήνες μετά την πρώτη διαπίστωση ότι στον κατάλογο των 10.119 ακινήτων, τα οποία μεταβιβάζονται στην ΕΤ.Α.Δ.-Α.Ε., βάσει της σχετικής Απόφασης του Υπουργού Οικονομικών, συμπεριλαμβάνονται εμβληματικά μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι και μουσεία και παρά την ανακοίνωση του ΥΠ.ΠΟ.Α., στις 22/11/2018, ότι έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος των 10.119 ακινήτων και έχει ήδη διαβιβαστεί στον Υπουργό Οικονομικών ο σχετικός κατάλογος 2.329 ακινήτων που υπάγονται στις εξαιρέσεις του άρθρου 196 του Ν. 4389/2016, ωστόσο:

α) δεν έχει δοθεί, παρά τις αιτήσεις του Σ.Ε.Α. ο κατάλογος των μνημείων και

β) δεν έχει προωθηθεί η θεσμική κατοχύρωση της εξαίρεσης των μνημείων με τα συναρμόδια υπουργεία, ΥΠ.ΠΟ.Α και ΥΠ.ΟΙΚ., να εκδίδουν αντικρουόμενες ανακοινώσεις σχετικά με την έκδοση ή μη Υ.Α. ρητής εξαίρεσης των ταυτισμένων ακινήτων από την μεταβίβαση, και χωρίς επίσης να διευκρινίζεται αν η εξαίρεση θα αφορά και το φλέγον θέμα της διαχείρισης των μνημείων και πολιτιστικών κτηρίων.

»Σε αυτούς τους τέσσερις μήνες η κυβέρνηση διαβεβαίωσε πολλάκις ότι το θέμα βαίνει προς «επίλυση», ότι δεν υπάρχει καμία πρόθεση η Κνωσός, η Σπιναλόγκα, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, ο Λευκός Πύργος και τα υπόλοιπα 2.329 ακίνητα να περάσουν στο «Υπερταμείο», αφήνοντας να εννοηθεί σχεδόν ότι πρόκειται περί «λάθους». Μόλις χτες, όμως, υπήρξε μια εξέλιξη που δείχνει ότι η διγλωσσία της κυβέρνησης όχι απλώς συνεχίζεται, αλλά είναι καθεστώς: Το «Υπερταμείο» (ΕΕΣΥΠ) άσκησε παρέμβαση ενώπιον του ΣτΕ για την προσφυγή του ΣΕΑ και των δημάρχων Σπάρτης και Πατρέων. Αυτό σημαίνει ότι προτίθεται να έρθει στην ακροαματική διαδικασία για να υπερασπιστεί την Υπουργική Απόφαση Τσακαλώτου, δηλαδή την μεταβίβαση των μνημείων! Το ΔΣ της ΕΕΣΥΠ, διορισμένο από την κυβέρνηση και τους «θεσμούς», με αυτή την κίνηση δηλώνει ότι θεωρεί ήδη «περιουσία» του τα ακίνητα που μεταβιβάστηκαν.

»Κάπου εδώ, όμως, τα ψέματα τελειώνουν. Όπως επισημάναμε από την αρχή αυτής της υπόθεσης, η προστασία των μνημείων δεν γίνεται με Δελτία Τύπου, αλλά με υπουργικές αποφάσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις, τις οποίες μέχρι στιγμής η κυβέρνηση αποφεύγει να κάνει. Ας πουν επιτέλους την αλήθεια: θέλουν ή όχι να περάσουν τα ακίνητα στο Υπερταμείο; Εγείρει το Υπερταμείο αξιώσεις για τα 2.329 ακίνητα της πολιτιστικής κληρονομιάς; Θα έρθει το Υπουργείο Οικονομικών στο ΣτΕ να υπερασπιστεί την απόφαση μεταβίβασης των μνημείων; Ποια είναι η πραγματική πολιτική βούληση της κυβέρνησης; Αυτή που λένε τα δελτία τύπου του ΥΠΠΟΑ ή αυτή που υποδεικνύει η σιωπή του Υπουργείου Οικονομικών και η παρέμβαση του Υπερταμείου;

»Ζητώντας την άμεση δημοσιοποίηση του πλήρους καταλόγου αρχαιολογικών χώρων, μνημείων και μουσείων και γενικότερα ακινήτων που χρησιμοποιούνται από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και τα οποία περιλαμβάνονται στον κατάλογο των 10.119 ακινήτων που μεταβιβάζονται στην ΕΤ.Α.Δ -Α.Ε. και την άμεση έκδοση σχετικής Υπουργικής Απόφασης ονομαστικής εξαίρεσης από τη μεταβίβαση κάθε δικαιώματος (κυριότητας και διαχείρισης) όλων των παραπάνω και του περιβάλλοντος χώρου αυτών ή μέρους των ακινήτων αυτών που δεν εμπίπτουν στις διατάξεις της παραγράφου 4 του άρθρου 196 του Ν. 4389/2016 προς την ΕΤ.ΑΔ.- Α.Ε. και οποιαδήποτε συναφή εταιρεία ή οργανισμό στο διηνεκές, ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εμμένει και προχωρά στην αίτηση ακύρωσης των Υπουργικών Αποφάσεων».

Υπόθεση όλων μας

Όντως, δεν πρόκειται για «λάθος». Η κυβέρνηση, ήδη από τις προγραμματικές δηλώσεις της κατέστησε σαφές ότι θα ακολουθήσει την ίδια αντιδραστική και επικίνδυνη, για τον δημόσιο χαρακτήρα της διαχείρισης του πολιτισμού, πολιτιστική πολιτική των προηγούμενων κυβερνήσεων. Εξαρχής κατέθεσε δημόσια την πρόθεσή της για «σύνδεση του πολιτισμού, άμεσα και λειτουργικά, με τη βιώσιμη ανάπτυξη», που αποτελεί θεμελιακό στρατηγικό στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήδη από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ.

Το έχουμε ξαναγράψει και θα επιμείνουμε, ως Περιοδικό: Ο αγώνας των αρχαιολόγων για να παραμείνει η πολιτιστική κληρονομιά λαϊκή περιουσία είναι προφανής υπόθεση όλων μας. Η μετωπική συμμετοχή των δήμων της Πάτρας και της Σπάρτης σε αυτόν τον αγώνα πρέπει να διευρυνθεί και να ενισχυθεί και από τα κάτω, από όλη τη γκάμα των κινηματικών συλλογικών εκφάνσεων και εκδοχών.

Το «σφυρί» του ξεπουλήματος έχει σηκωθεί. Και δεν πρέπει να χτυπήσει ποτέ.

Η λίστα με τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους που παραχωρήθηκαν στο Υπερταμείο, όπως την κατέθεσε ο ΣΕΑ στο ΣτΕ:

1. τελική λίστα ΚΑΕΚ για ΣτΕ