Τα ποιητικά τοπία του Κλιμτ

Ο Αυστριακός ζωγράφος Γκούσταφ Κλιμτ (1862 – 1918) έζησε τα παιδικά του χρόνια σε ένα οικογενειακό περιβάλλον με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες. Επέδειξε από μικρή ηλικία αξιόλογες καλλιτεχνικές ικανότητες και πήρε υποτροφία για σπουδές στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών. Είναι περισσότερο γνωστός για τις απεικονίσεις αισθησιακού χαρακτήρα του γυναικείου φύλου όπως και για τα πορτρέτα γυναικών κυρίως προερχόμενα από την υψηλή βιενέζικη κοινωνία. Πρωτοπόρος καλλιτέχνης για την εποχή του αμφισβήτησε την κατεστημένη τάξη στην τέχνη και προχώρησε σε κινήσεις ανανέωσής της.

Ίδρυσε το κίνημα της Απόσχισης στις 3 Απριλίου 1897 και εκλέχθηκε πρόεδρος αυτής της ένωσης των καλλιτεχνών που είχε ως σκοπό να ανεβάσει την αισθητική αντίληψη του κοινού αλλά και να επικοινωνήσει την τέχνη ευρύτερα και σύμφωνα με τις διεθνείς τάσεις. Η ρήξη με το συντηρητικό κατεστημένο της εποχής ήταν το ζητούμενο. Οι διακοσμητικές τέχνες και η εφαρμογή τους στην καθημερινότητα ήταν επίσης ένα στοιχείο των καλλιτεχνών που διαφοροποιήθηκαν.

Η τοπιογραφία του Κλιμτ είναι λιγότερο γνωστή δεν παύει όμως να αποτελεί μία ιδιαίτερη στιγμή του καλλιτέχνη κυρίως για τον τρόπο απόδοσης των τοπίων. Η φύση μέσα από τη γαλήνη και την ηρεμία της πάντοτε αποτελεί έμπνευση για τους καλλιτέχνες.

Τα πρώτα τοπία του είναι νατουραλιστικές απεικονίσεις σταδιακά όμως οδηγούνται σε περισσότερο ασαφείς συνθέσεις μωσαϊκού τύπου με ποικίλα σχήματα. Ο Κλιμτ ξεκίνησε να φιλοτεχνεί τοπία με την ιδιαίτερη προσωπική του οπτική. Ενδέχεται να συμπίπτει αυτή η αρχή της δημιουργίας με την περίοδο της Απόσχισης θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να επικεντρωθεί αναπόσπαστος στον εαυτό του και στις βαθύτερες επιθυμίες του. Η ανθρώπινη υπόσταση είναι απούσα στα τοπία του, η τοπιογραφία του είναι ένα σύμπαν αδιατάρακτο, ο υδάτινος και φυτικός κόσμος αποκτά μία διαχρονικότητα.

Απεικονίσεις λιμνών με αντικατοπτρισμούς και αντανακλάσεις των δέντρων και των φυτών αλλά και σπιτιών που τρεμοπαίζουν στο υδάτινο στοιχείο. Το παιχνίδισμα των τοπίων του διαμέσου του χρωματικού πλουραλισμού και του πλούτου των σχημάτων καθιστούν τα έργα μοναδικά από κάθε άποψη. Η φύση έξω από τις διαστάσεις του χρόνου, οι αποτυπώσεις σταματούν το χωροχρόνο και αναδύουν μία εικαστική ιεροτελεστία.

Ο Κλιμτ πέρασε το καλοκαίρι του 1899 στο Golling κοντά στο Σάλτσμπουργκ, μαζί με τους συγγενείς και τα μέλη της οικογένειας Flöge. Εκεί πραγματοποιήθηκε ο πίνακας Ένα πρωινό στη λίμνη. Είναι το πρώτο τετράγωνο τοπίο που ζωγράφισε ο καλλιτέχνης. Μόνο στις πρώτες πρωινές ώρες το φως στη λίμνη αντανακλά την επιφάνεια του νερού. Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην έβδομη έκθεση στο Secession της Βιέννης το 1900.

Ο Κλιμτ φιλοτέχνησε μια σειρά τοπίων από το Άτερσεε, συνήθιζε να περνά εκεί τις διακοπές του κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και για πολλά χρόνια. Από το 1900 πέρασε σχεδόν όλα του τα καλοκαίρια εκεί. Συνήθιζε να ξυπνά νωρίς και να κοιμάται νωρίς, είχε πάντοτε μαζί του ένα μπλοκ είτε πήγαινε για μπάνιο είτε για βόλτα. Δεν σταματούσε ποτέ να ζωγραφίζει καθ’ όλη τη διάρκεια των διακοπών του. Η Λίμνη του Άτερσεε βρίσκεται στους πρόποδες των Άλπεων κοντά στο Σάλτσμπουργκ είναι ένα τοπίο μεγάλης φυσικής ομορφιάς το οποίο έδωσε έμπνευση στον καλλιτέχνη. Και εδώ θα μάθετε πώς να φροντίζετε τα λιπαρά μαλλιά.

Ο Πύργος Κάμερ στο Άτερσεε αποτέλεσε το θέμα για τρεις πίνακες που φιλοτεχνήθηκαν από το 1908. Ο Κλιμτ ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες αυτού του πύργου που είχε κατασκευαστεί τον 13ο αιώνα. Το καθρέφτισμα του πύργου και των δέντρων στα νερά της λίμνης πραγματοποιείται με έναν τρόπο εξαιρετικά δεξιοτεχνικό με πολύχρωμες μικρές πινελιές μεγάλης πυκνότητας που εναλλάσσονται.

Επίσης οι πίνακες με τα πολύχρωμα λουλούδια και δέντρα αποδίδονται με μια διάθεση παιχνιδιού και παραμυθένιας έκφρασης που πλημμυρίζει τις ζωγραφικές επιφάνειες. Τα λουλούδια μας δίνουν την εντύπωση αστεριών και αστρόσκονης που απλώνεται και αγγίζει την πραγματικότητα και τη μετατρέπει σε κάτι μαγικό όπως στο Ανθισμένο Λιβάδι (1906).

Η ποιητικότητα και ο λυρισμός χαρακτηρίζουν αυτά τα έργα, ο Κλιμτ συνδύασε την ιαπωνική τέχνη, τις επιρροές από Βαν Γκογκ, Σεζάν, την παράδοση της αυστριακής τοπιογραφίας αλλά και τον προσωπικό βιεννέζικο μοντερνισμό του. Το αποτέλεσμα του παραπάνω συνδυασμού δημιούργησε ένα απολύτως νέο και πρωτοπόρο ύφος υψηλής αισθητικής και καλλιτεχνικής απόδοσης.

Πηγές

• Μουσείο Κλιμτ, www.belvedere.at/kunstvermittlung
• http://www.klimt.com/
• Klimt, Taschen