Τα φανταστικά όντα του Cesar Aira
Πολυγραφότατος συγγραφέας μυθιστορημάτων αλλά και διηγημάτων, δοκιμίων και θεατρικών έργων, ο αργεντινός Σέσαρ Άιρα, με αρκετά βραβεία στις αποσκευές του και βιβλία, τρία εκ των οποίων έχουν εκδοθεί και στην Ελλάδα. Θα δυνάμεθα να τον περιλάβουμε στη «σχολή» του Εκλεκτικισμού της οποίας ιδρυτής είναι, μάλλον, ο Ρομπέρτο Μπολάνιο – αυτό το ιδιότυπο παραπλανητικό στιλ που λειτουργεί ως μεγεθυντικός φακός, ανοίγοντας διαρκώς παράθυρα σε παράλληλα σύμπαντα καταστάσεων και απόψεων.
Ούτως, στην πλοκή του βιβλίου συμβαίνουν διαρκώς μικρές ανατροπές, ώσπου κάποια στιγμή ο αναγνώστης συνειδητοποιεί πως έχει οδηγηθεί μακριά από την αρχική υπόθεση. Αν κάτι διακρίνει έντονα τους θιασώτες τους είδους και φυσικά τον Σέσαρ Άιρα, είναι το υπονομευτικό χιούμορ και ο σαρκασμός για τις καταστάσεις των ηρώων. Μάλιστα, για τον 68χρονο λογοτέχνη είναι τέτοιος ο τρόπος παράθεσης των γεγονότων ώστε η πλάστιγγα γέρνει πολύ περισσότερο προς το φανταστικό. Και είναι αλήθεια πως τούτη την υπέρβαση του ρεαλιστικού την χειρίζεται μαεστρικά προκαλώντας μας διαρκώς απορία και ένα συνεχές μειδίαμα.
Είναι χαρακτηριστικό πως το «Συνέδριο Λογοτεχνίας» ( Εκδ. Angelus Novus), σε εξαιρετική μετάφραση Κρίτωνα Ηλιόπουλου- χωρίζεται σε δύο μέρη, με πρώτο «Το Νήμα του Μακούτο» όπου στη ομώνυμη, παραθαλάσσια, πόλη της Βενεζουέλας υπάρχει ένα χοντρό σχοινί που κρύβει στα βάθη του νερού πειρατικό θησαυρό. Όσες προσπάθειες και αν έγιναν κατά το πέρασμα των αιώνων, στάθηκε αδύνατο να τον ανασύρουν στην επιφάνεια. Ο Σέσαρ- κεντρικός ήρωας- ταξιδεύει εκεί και με την εξυπνάδα και την άνεση που τον διακρίνουν κατορθώνει και λύνει τον γόρδιο δεσμό του θησαυρού. Με τις τσέπες γεμάτες χρήμα κατευθύνεται προς την Μερίδα του Μεξικού, σε ένα συνέδριο λογοτεχνίας. Ο Σέσαρ πέρα από λογοτέχνης είναι και επιστήμονας ασχολούμενος με την κλωνοποίηση. Έχει, δε, κατασκευάσει μια γενετική μηχανή που δύναται να φτιάχνει πιστά αντίγραφα μικρών μέχρι τώρα οργανισμών,(εδώ δανείζεται τα ρεπλικάκια του τρελού επιστήμονα που πάσχει από το σύνδρομο πρόωρης γήρανσης στο φιλμ “Blade Runner”, του Ρίντλεϊ Σκοτ).
Φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα είδος υπεράνθρωπου, όχι κάποιο κτήνος δύναμης ή επιφανή διεθνή παράγοντα, αλλά ένα σώμα διανοουμένων που διακρίνει το καλούπι τους στο πρόσωπο του μεξικανού λογοτέχνη Κάρλος Φουέντες. Ο οποίος συμμετέχει στο συνέδριο λογοτεχνίας. Με κλωνοποιημένη σφίγγα υποκλέπτει κύτταρο του συγγραφέα και με τον κλωνοποιητή του, κάπου στα γύρω βουνά αρχίζει την επώαση. Ενδιάμεσα ο Σέσαρ εμπλέκει και εμπλέκεται σε κάποιες ερωτικές περιπέτειες αλλά είναι απίστευτη η έκπληξη του όταν βλέπει τεραστίων διαστάσεων νάιλον σκουλήκια να επελαύνουν κατά δεκάδες από τα γύρω βουνά προς την πόλη. Καταστάσεις μαζικού πανικού καθώς ο κόσμος τρέχει αλλόφρων προς το αεροδρόμιο της πόλης μιας και όλοι οι έξοδοι φυγής είναι κλεισμένες από τους γιγάντιους εισβολείς. Επειδή αυτός είναι ο υπαίτιος όλου αυτού του κακού πηγαίνει με το αυτοκίνητο για να σταματήσει τον κλωνοποιητή αλλά καθυστερεί, γιατί θέλει να βρει την παλιά του αγάπη που μένει στην Μερίδα. Σε αυτό το σημείο ο Άιρα κάνει μια αυθαίρετη ανατροπή και ο ήρωας σώζει την κατάσταση- αλλά αυτό θα το αφήσουμε σε εκκρεμότητα για στους αναγνώστες.
Στο μεταξύ ο συγγραφέας δράττεται της ευκαιρίας να μιλήσει ανάμεσα στους πειρατικούς θησαυρούς και στα τεράστια σκουλήκια για σημαντικά πράγματα- για την νοοτροπία της εξουσίας, την κατάσταση των τεχνών, της επιστήμης και την πολιτιστική ένδεια των καιρών. Θίγει έντονα ζητήματα έκφρασης, γλώσσας και ύφους, κάνοντας οξεία κριτική στους ποταμούς πολυλογίας. Είναι, τέλος, προφανές πως θέλγεται εξαιρετικά από το παρά- φανταστικό σινεμά, εκείνο που με φθηνά μέσα σκάρωνε στο παρελθόν φοβερά κωμικοτραγικές σκηνές.
info: Cesar Aira, Συνέδριο λογοτεχνίας, Μετ. Κρίτων Ηλιόπουλος, Εκδ. Angelus Novus
