ΤιΤηςΕίπανεΝαΛέει: τι ρόλους επιφυλάσσει το θέατρο -και η κοινωνία- για τις γυναίκες σήμερα;

Ένα μη-απολογητικό φεμινιστικό πείραμα που πραγματεύεται τα μοτίβα γυναικείας αναπαράστασης στο θέατρο – και παντού

| 10/03/2023

Το 1929 ήδη η Βιρτζίνια Γουλφ παρατηρούσε στο βιβλίο Ένα Δικό της Δωμάτιο:

«Καθώς αναλογιζόμουν όλη εκείνη την εξαίσια γκάμα μυθιστορηματικών γυναικών, σκέφτηκα πως οι σχέσεις μεταξύ των γυναικών είναι υπερβολικά απλοϊκές… Και προσπάθησα να θυμηθώ μία φορά που να διάβασα κάτι που να παρουσιάζει δυο γυναίκες σαν φίλες… οι οποίες να είναι μητέρες και κόρες. Σχεδόν χωρίς εξαίρεση, όμως, οι γυναίκες παρουσιάζονται σε σχέση με κάποιον άντρα. Ήταν παράξενο που όλες οι γυναίκες στα μυθιστορήματα μέχρι την εποχή της Τζέιν Όστεν όχι απλά παρουσιάζονταν όπως τις έβλεπε το άλλο φύλο αλλά και ότι παρουσιάζονταν μόνο σε σχέση με το άλλο φύλο. Και πόσο μικρό μέρος της ζωής μιας γυναίκας είναι αυτό στην πραγματικότητα…»

Πόσο έχουν αλλάξει όμως τα πράγματα από τον προηγούμενο αιώνα;

Το έργο ΤιΤηςΕίπανεΝαΛέει είναι ένα μη-απολογητικό φεμινιστικό πείραμα που πραγματεύεται τα μοτίβα γυναικείας αναπαράστασης στο θέατρο – και παντού. Πρόκειται για ένα θεατρικό έργο φτιαγμένο από άλλα θεατρικά έργα. Χρησιμοποιώντας την τεχνική του κολάζ, η Αμερικανίδα συγγραφέας Courtney Meaker αποδόμησε και ανασυνέθεσε τους γυναικείους ρόλους από τις πιο πολυπαιγμένες παραστάσεις στις ΗΠΑ, κατά τη σαιζόν 2014-2015.

Απομονώνοντας τις γυναικείες φωνές, δίχως να ακούμε ποτέ τους συνομιλητές τους, οι γυναίκες μοιάζουν αποδιοργανωμένες. Ταυτόχρονα όμως αποκαλύπτεται ο ρόλος που τους επιφυλάσσει το σύγχρονο θέατρο. Η παράσταση μοιάζει με μία οντισιόν για όλη την γκάμα ρόλων που είναι διαθέσιμες στις γυναίκες σήμερα, στο θέατρο αλλά και στη ζωή.

Η παράσταση ΤιΤηςΕίπανεΝαΛέει φιλοδοξεί να ανοίξει τη συζήτηση για την απεικόνιση των γυναικών στο δημόσιο χώρο, όχι μόνο στο θέατρο αλλά και σε άλλα πεδία απεικόνισης, όπως είναι το σινεμά, η τηλεόραση, τα βιντεοπαιχνίδια, η διαφήμιση κ.ά. Το πολιτικό αίτημα της επανεξέτασης του τρόπου που ανακυκλώνουμε και διαιωνίζουμε στερεοτυπικούς ρόλους συναντιέται με την καλλιτεχνική πρακτική της αποδόμησης και ανασύνθεσης του κυρίαρχου λόγου: το κολάζ ως εργαλείο από τα κάτω και συγκεριμένα ως φεμινιστική πρακτική είναι μια από τις θεμελιώδεις αρχές του έργου αλλά και ολόκληρης της ενότητας δράσεων που αναπτύσσονται με αφορμή και γύρω από την παράσταση του ΤιΤηςΕίπανεΝαΛέει.

Στo έργο, οι γυναικείες φωνές και οι σκηνικές οδηγίες για γυναίκες από τα πιο πολυπαιγμένα έργα μιας θεατρικής σεζόν στις ΗΠΑ απομονώνονται και ανασυνθέτονται εκ νέου. Απομονώνοντας τις γυναικείες ατάκες, δίχως να ακούμε ποτέ τις φωνές των αντρών συνομιλητών τους, παρατηρούμε τις συμπεριφορές των γυναικών να μοιάζουν αποδιοργανωμένες, αλλά ταυτόχρονα αποκαλύπτεται ο ρόλος που επιφυλάσσει για αυτές το σύγχρονο θέατρο.

Τι κάνουν με τα σώματά τους; Τι λέξεις χρησιμοποιούν; Πόσο συχνά ρωτάνε τους άλλους τι να κάνουν; Πόσες φορές ζητούν συγνώμη; Πόσο κλαίνε; Αυτό που προκύπτει είναι μια συμπύκνωση του ρόλου που αποδίδεται στις γυναίκες εντός της μαζικής κουλτούρας. Μη ακούγοντας ποτέ τις φωνές με τις οποίες συνδιαλέγονται οι γυναίκες, η παράσταση μοιάζει με οντισιόν για ολόκληρη την γκάμα ρόλων που διατίθενται για τις γυναίκες σήμερα, στο θέατρο αλλά και στη ζωή.

Παρακολουθώντας μια ηθοποιό να αλλάζει πολλούς χαρακτήρες επί σκηνής, τη βλέπουμε ταυτόχρονα να εναλλάσσει τα μοτίβα αναπαράστασης που είμαστε συνηθισμένοι να αναγνωρίζουμε. Έτσι η δραματουργία τοποθετεί το θεατρικό συμβάν σε ένα μετα-θεατρικό περιβάλλον όπου ο χώρος θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε, από ένα υπόγειο γκαράζ μέχρι ένα σαλόνι σπιτιού, και γεννά στο θεατή το βασικό της ερώτημα: Τι συμβαίνει με τη γυναικεία αναπαράσταση; Πώς βρίσκει μια γυναίκα θέση στον κόσμο;

Το ΤιΤηςΕίπανεΝαΛέει είναι ένα νέο θεατρικό έργο για το ρόλο των γυναικών επί σκηνής φτιαγμένο από τα λόγια σύγχρονων θεατρικών συγγραφέων. Το δραματουργικό αυτό κολάζ αποδομεί και ανασυνθέτει τους γυναικείους χαρακτήρες από τα 11 πιο δημοφιλή έργα μιας πρόσφατης θεατρικής σεζόν στις ΗΠΑ. Οι δημιουργοί του χρησιμοποίησαν τη λίστα των πιο πολυπαιγμένων έργων στην Αμερική κατά τη σεζόν 2014-2015, όπως δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό TCG[1]. Είτε επρόκειτο για πρωτότυπα έργα είτε για διασκευές κλασικών έργων, και τα 11 ήταν γραμμένα από το 2009 έως και το 2014. Τα έργα διαβάστηκαν, αναλύθηκαν, διαλύθηκαν και ανα-συναρμολογήθηκαν σε ένα νέο έργο.

Ένα έργο πολλά έργα

Το έργο βγάζει σκοπίμως ατάκες και δράσεις εκτός πλαισίου και τις εισάγει σε έναν νέο κόσμο. Όλα όσα λέγονται και κάθε δράση που εκφωνείται από τα ηχεία (με εξαίρεση τη φράση «Την διακόπτουν») προέρχονται από κάποιο από τα παρακάτω έργα: 

  • Vanya and Sonia and Masha and Spike του Christopher Durang
  • Outside Mullingar, του John Patrick Shanley
  • Bad Jews, του Joshua Harmon
  • Other Desert Cities, του Jon Robin Baitz
  • Around the World in 80 Days, διασκευή από τον Mark Brown στο μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν «Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες»
  • Peter and the Starcatcher, διασκευή από τον Rick Elice στο μυθιστόρημα των Dave Barry καιRidleyPearson
  • The Whipping Man, του Matthew Lopez*
  • Tribes, της Nina Raine
  • 4000 miles, της Amy Herzog
  • Into the Woods, του James Lapine, μουσική και στίχοι από τον Stephen Sondheim
  • Venus in Fur, του David Ives

*Το The Whipping Man του Matthew Lopez δεν έχει γυναικείους χαρακτήρες, άρα δεν χρησιμοποιήθηκε κείμενο από αυτό, γίνεται όμως ειδική μνεία στην απουσία γυναικών σε αυτό.


Το ΤιΤηςΕίπανεΝαΛέει πρωτοπαρουσιάστηκε στο Σιάτλ το 2016. Στην Αθήνα, το έργο παρουσιάζεται για πρώτη φορά. Η μετάφραση και η σκηνοθεσία είναι της Ευγενίας Τζιρτζιλάκη και ερμηνεύουν η Ηλέκτρα Τσακαλία και η Θάλεια Πρωτονοταρίου. Η παράσταση παίζεται από 28 Φεβρουαρίου στο Θέατρο Rabbithole, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, στις 8:30μμ.

Συγγραφέας: CourtneyMeaker

Μετάφραση, σκηνοθεσία: Ευγενία Τζιρτζιλάκη

Παίζουν: Ηλέκτρα Τσακαλία, Θάλεια Πρωτονοταρίου

Κοστούμια και σκηνικά αντικείμενα: Μαρία Καραθάνου

Φωτισμοί: Γιώργος Ιεραπετρίτης

Εξειδικευμένοι συνεργάτες: Ανδρόνικος Κωσταντίνος Δημόπουλος, Σταύρος Γιαγκούλης, Βίκυ Κολοβού, Ανδρέας Ασημακόπουλος

Διάρκεια παράστασης: 80’

Παραγωγή: Μάγνας – Αστική μη κερδοσκοπική

Σελίδα παράστασης: https://www.facebook.com/profile.php?id=100089312540073

https://www.viva.gr/tickets/theater/titiseipanenaleei/?fbclid=IwAR0IiDti7-O3gTHsdOga7UoifmTAeDHVw-OsPM3cjqYK-Sec-iH6Va1A_i8

Στην παράσταση της Δευτέρας 20 Μαρτίου θα υπάρχει διερμηνεία στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα (ΕΝΓ) για Κωφά και Βαρήκοα άτομα. (Διερμηνέας: κυρία Ελένη Μπατζιοπούλου) . 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: αδέρφια Συρογιαννούλη


[1] TCG /Theatre Communications Group (μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα στη Νέα Υόρκη που προωθεί τo επαγγελματικό μη κερδοσκοπικό θέατρο).