«Το ολλανδέζικο σπίτι», της Αν Πάτσετ
Το βιβλίο των εποχών!
Το βιβλίο των εποχών! Αυτό και μόνο αυτό ταιριάζει για το εικαστικό και διαχρονικό δημιούργημα της Αν Πάτσετ. Πώς κερδίζει τον χρόνο ένα βιβλίο που εκδόθηκε το 2019; Μα, αντιμετωπίζοντας τον ευθέως σε αφηγηματικό και σε δομικό επίπεδο. Στο πρώτο η συγγραφέας τοποθετεί τη δράση σε ένα απροσδιόριστο χρονικό πεδίο. Τα όρια αμέσως καταργούνται και οι χαρακτήρες έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τα πάντα. Δεν αρκεί όμως αυτό. Η Πάτσετ με εκλεπτυσμένο ύφος και αισθητική βγαλμένη από κλασικά, επιβλητικά, μυθιστορήματα, ανταποκρίνεται άμεσα στην πρόκληση του χρόνου. Ο αναγνώστης μπορεί να τοποθετήσει την ιστορία δίπλα απ’ αυτές των σπουδαίων δημιουργών του παρελθόντος και δεν θα χάσει τίποτα. Τα πάντα όμως ξεκινούν απ’ αυτό που είναι ο θεμέλιος λίθος του μυθιστορήματος: το σπίτι, που έδωσε και τον τίτλο. Από κει περνάνε όλα, φιλτράρονται, αλλάζουν, βρίσκουν την τελική τους μορφή. Ένα σπίτι πανέμορφο, μεγάλο, το άπιαστο ιδανικό των πρωταγωνιστών αλλά και των αναγνωστών. Κι αν αφήνουμε το εικαστικό είναι γιατί πρέπει να χαθούμε στη γοητεία του εξώφυλλου και στο «μπεργκμανικό» πνεύμα του «Φάννυ και Αλέξανδρος». Όταν, λοιπόν, οι περιορισμοί απουσιάζουν, όχι όμως και ο έλεγχος, και η ομορφιά λάμπει, τότε «Το ολλανδέζικο σπίτι» (Εκδόσεις Δώμα) είναι το βιβλίο των εποχών!
Η αναφορά στον Μπέργκμαν και το πιο προσωπικό του φιλμ δεν είναι τυχαία φυσικά. Και μπορεί στην ταινία του Σουηδού να μην ένα σπίτι στο επίκεντρο, ωστόσο οι κλειστοί χώροι πάντα έπαιζαν ρόλο στις δημιουργίες του. Η εορταστική ατμόσφαιρα του ξεκινήματος, χριστουγεννιάτικη, θα μπορούσε να βρίσκετε αυτούσια στο μυθιστόρημα της Πάτσετ. Το ίδιο και η πορεία των κινηματογραφικών ηρώων. Κι αν στον Μπέργκμαν παρουσιάζεται μια τοιχογραφία της παιδικής ηλικίας, στο «Ολλανδέζικο σπίτι» είναι η ασταμάτητη επιστροφή των παιδιών που μας καθηλώνει. Η Μέιβ και Ντάνι Κόνροϋ, αδέρφια, δένονται με το σπίτι με αλυσίδα βαριά που φτάνει ως την κόλαση και τον παράδεισο τους. Για να την σπάσουν πρέπει να επιστρέψουν -ξανά και ξανά- στο ολλανδέζικο σπίτι, το ίδιο και η μητέρα τους. Το σπίτι δημιουργεί τις εικόνες και αυτές προβάλλονται πάνω του και αυτό το σπίτι είναι φτιαγμένο να αντέχει στον χρόνο, όπως και το βιβλίο της Πάτσετ. Η αμερικανίδα συγγραφέας κρατά τα παιδιά της ιστορίας στην αυλή του σπιτιού και μαζί με την αθωότητα τους φτιάχνει ένα σπάνιας ομορφιάς λογοτεχνικό έργο. Σαν τον εξώφυλλο που φιλοτεχνήθηκε για την περιπέτεια ενηλικίωσης των δύο παιδιών. Το πορτρέτο της Μέιβ είναι η καρδιά του σπιτιού και η εικόνα των αδερφών που επιμένει και σαρώνει τις εποχές.
Η Μέιβ και ο Ντάνι Κόνροϋ μεγαλώνουν στο ολλανδέζικο σπίτι, μια εντυπωσιακή έπαυλη στα περίχωρα της Φιλαδέλφειας. Μια μέρα η μητέρα τους φεύγει αναπάντεχα και λίγο καιρό αργότερα ο πατέρα τους φέρνει στο σπίτι μια καινούργια γυναίκα, την Άντρια. Ο ερχομός της θα σημάνει το τέλος της παιδικής τους ηλικίας. Η Πάτσετ ποντάρει στην ικανότητα των παιδιών να μεγεθύνουν και στην ανοιχτωσιά των μεγάλων σπιτιών. Τα όσα τις προσφέρουν μας τα επιστρέφει με την αρμονία ενός πίνακα του Μονέ και με τη μεγαλοπρέπεια των σημαντικών αμερικανών συγγραφέων (Φιτζέραλντ). Καλοδουλεμένη πλοκή, ανάπτυξη χαρακτήρων και αλληλεπίδραση μεταξύ τους με προσοχή και βάθος. Η μοίρα που δεν ελέγχεται και τα παιδικά χρόνια που όταν επιστρέφουν το κάνουν για να μας στοιχειώσουν είναι οι πυλώνες του ολλανδέζικου σπιτιού. Το ευχάριστο και εύληπτο αποτέλεσμα για μας οφείλεται στη μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου και στη φροντίδα των εκδόσεων Δώμα.