Στην έρημο της πόλης...

Η προσπάθεια να κρατήσεις την ανάμνηση, το περίγραμμα της -αυτό μένει πάντα- και όσο περνά ο χρόνος να σβήνει και να αφήνει μια λέξη, σεξ, ένα όχημα, μοτοσικλέτα, κάτι ανολοκλήρωτο, φυλλάδια ποίησης-λογοτεχνικά περιοδικά, μια παραίσθηση, ατμός και όταν χαθεί, αποκαλύπτεται το φασματικό είδωλο ακαθόριστης εικόνας. Το συμπαγές, αεικίνητο σύννεφο διαστέλλεται, τόσο που γίνεται λευκό σεντόνι και καλύπτει τα πάντα. Λευκή εικόνα. Το τελευταίο αντικείμενο, ένα γράμμα, ανοιχτό, δίχως γραμμές, αλλά με γράμματα που δύο άτομα μόχθησαν για να βάλουν στη σειρά. Ο ένας να τα ψάχνει, να τα βρίσκει και ο άλλος να τα καθαρίζει, να τα σμιλεύει και να τα στέλνει σε αυτούς που έβλεπαν το μέλλον… Τελικά, η ανάμνηση, λεπτομέρεια του κόσμου που έφυγε και αυτού που έρχεται, σε μια λευκή κόλλα χαρτί βρίσκει το περίγραμμα της, το σώμα της και επαναλαμβάνεται παίρνοντας άπειρες μορφές. Το σίγουρο είναι ότι χρειάζονται δύο, ο ένας που ζει την ανάμνηση και ο άλλος που της αφαιρεί και φυλάσσει το περίγραμμα της και γράφει πάνω σε ένα τραπέζι φτιαγμένο από βιβλία. Εκεί, στη ρωγμή του χρόνου και την έξοδο στο πουθενά βρίσκεται και “Το πνεύμα της επιστημονικής φαντασίας” (Εκδ. Αγρα) Από το σεντούκι του Ρομπέρτο Μπολάνιο.

Ο Μπολάνιο όπως ο Πεσσόα. Οχι μόνο για όσα μας δίνουν μετά θάνατον. Τα ετερώνυμα του Πορτογάλου υπάρχουν και στον Χιλιανό. Ο Πεσσόα, βέβαια, έφτιαξε ολόκληρο σύμπαν με τα πολλά “εγώ” του, τα οποία λειτουργούν αυτόνομα και συμπληρωματικά στο έργο του, ωστόσο και στον Μπολάνιο μπορούμε να δούμε αυτή την τάση. Ο τρόπος που εντάσσει τους ήρωες του στον μύθο που πλάθει δείχνει ότι θέλει να αφήσει το διανοητικό του αποτύπωμα. Το βίωμα -εν προκειμένω η ζωή στη Χιλή και η μετανάστευση στο Μεξικό- διατρέχει το ύφος και την “εικόνα” του έργου, ιδιαίτερα στο εμβληματικό “2666”. Θα μπορούσε πολύ εύκολα να αφήσει τη μητρική ταυτότητα και να δημιουργήσει άπειρα ετερώνυμα, προεκτάσεις του εαυτού που επιμένει και δεν χάνεται. Δεν το κάνει άμεσα, αλλά έμμεσα, πίσω από τις γραμμές. Σαν το “τυφλό σημείο” που πρέπει να ξέρεις που είναι για να οδηγήσεις με ασφάλεια. Στο “Πνεύμα της επιστημονικής φαντασίας” μας το αποκαλύπτει, μας παρουσιάζει το άλλο του “εγώ” στο όνομα του Γιάν Σκρέγια. Το άλλο μισό του φίλου και συμπρωταγωνιστή στο βιβλίο Ρέμο Μοράν. Οι δυο τους θα μπορούσαν να είναι “πολίτες” του κόσμου του Πεσσόα, όμως “ζουν” στην Πόλη του Μεξικού.

Οι δυο νεαροί πρωταγωνιστές έχουν αποδράσει από τη στρατιωτική δικτατορία της πατρίδας τους, της Χιλής, και βρίσκονται στην Πόλη του Μεξικού τη δεκαετία του ’70. Και… αυτό είναι. Το ανέκδοτο, νεανικό μυθιστόρημα του Μπολάνιο, είναι σαν μια όαση στην έρημο, ή μια έρημος στην πολύβουη πόλη. Σημασία δεν έχει η αρχή, αλλά η πορεία και η ταχύτητα. Ο ένας, ο Γιάν κινείται αργά και σταθερά γράφοντας γράμματα σε αγαπημένους του συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας και ο άλλος, ο Ρέμο, τρέχει να προλάβει τον εξωτερικό κόσμο, τα καφέ, τα μπαρ της πόλης, τη νυχτερινή ζωή, τα εργαστήρια ποίησης… Σε αυτή την παραληρηματική κίνηση, που ο ένας αναπτύσσει νοητικές ταχύτητες και ο άλλος περισσότερο σωματικές, έρχεται η παραληρηματική γραφή του Μπολάνιο. Εμπνευσμένη από την μπητ λογοτεχνία των Μπάροουζ, Κέρουακ. Ο λόγος του Μπολάνιο συνδυάζει τα όρια πραγματικότητα/φαντασίας με το ποιητικό ύφος που γίνεται θεμέλιο και κάτοπτρο. Το πνεύμα της επιστημονικής φαντασίας βρίσκεται στην αναζήτηση των ποιητών και της ποίησης και στο σεξ που απελευθερώνει και εγκλωβίζει. Ο Μπολάνιο, με σταθερό ρυθμό και φλογισμένο πάθος δίνει την αίσθηση της σχεδόν ολοκληρωμένης και σωμένης ανάμνησης. Ο Κρίτων Ηλιόπουλος, έμπειρος, έχει μεταφράσει πολλά έργα του Μπολάνιο, υπογράφει την πολύ καλή μετάφραση.