Στήλη: SmassingCulture
Κόμικ, sci - fi, κινηματογράφος, υπερήρωες, animation, πολιτική και κοινωνία

Το Σύννεφο: Ένα ονειρικό παραμύθι σε καρέ

Για μικρούς και, πολύ περισσότερο, για μεγάλους

| 07/12/2017

Τα κόμικς έγιναν Τέχνη ακολουθώντας, σε πολλά πράγματα, την κλασικότροπη αφήγηση και θεωρία του κινηματογράφου. Πάνω σε αυτή δόμησαν το αφηγηματικό τους μοντέλο και με βάση αυτή ορίστηκαν οι μοντέρνες απόπειρες υπέρβασης και ανατροπής της. Τώρα, σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, με τον μοντερνισμό να έχει αφομοιωθεί και να μην αποτελεί, στο βαθμό που το έκανε, κίνηση αλλαγής, η Τέχνη έχει στραφεί σε διαφορετικές αφηγήσεις, μεταχρονικές ή ακόμα και αχρονικές, όπως τα παραμύθια, για να μπορέσει να πει με νέο τρόπο τις παλιές ιστορίες ή να πλέξει καινούργιες.

Το Σύννεφο, από τους διεθνείς δημιουργούς I.K.Zαζόπουλο (σενάριο) και Vincezo Balzano (σχέδιο) δημοσιευμένο αρχικά από τις εκδόσεις Archaia και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Webcomics, είναι ακριβώς αυτό: ένα πανέμορφο παραμύθι για μικρούς και, πολύ περισσότερο, μεγάλους, το οποίο όχι μόνο μας δίνεται με μερικά από τα πιο όμορφα σχέδια που έχουμε δει πρόσφατα, αλλά καταφέρνει να εκφράσει δυνατότητες ανατροπής και υπέρβασης, συλλογικής και ατομικής, μέσα από μια ιστορία ενηλικίωσης.

Ταυτόχρονα, το κόμικ αυτό καταφέρνει κάτι πολύ δύσκολο: να συνδυάσει μορφή και πλοκή σε μια αδιάσπαστη ενότητα, όπου η μία όχι απλά υποστηρίζει την άλλη, αλλά ενώνονται σε ένα αδιαίρετο σύνολο. Η μορφή υπογραμμίζει, αναβαθμίζει και δίνει στοιχεία της πλοκής, ενώ η πλοκή εντάσσεται μέσα στις εικόνες σχεδόν αξελιάλυτα, κάτι που μόνο ένα γνήσιο έργο Τέχνης μπορεί να κάνει.

Σε έναν κόσμο που ίπταται, εκδιωγμένος τόσο από την γη, όσο και τον ουρανό, και που κατοικείται από πρόσφυγες και λαθρέμπορους, σκλάβους και άρχοντες, η μεγαλύτερη δύναμη που υπάρχει δεν είναι άλλη από μια παιδική ευχή που μπορεί να πραγματοποιηθεί. Ο ήρωας, ένα ανώνυμο Αγόρι, αναζητά την πέτρα της Πικραλίδας, η οποία περιέχει το σπόρο όλων των δυνατοτήτων.  Το ταξίδι του ήρωα αφορά την μετάβαση του από το παρελθόν, όπου ζούσε με τον πατέρα του, αλλά και τον παρόν, όπου είναι απόλυτα ελεύθερος και δεν χρειάζεται να είναι υπόλογος πουθενά, σε ένα μέλλον όπου θα χρειαστεί να θυσιάσει την ελευθερία αυτή. Ξεκινά την ιστορία κυνηγώντας ένα παιδικό όνειρο ασφάλειας και καταλήγει να δίνει ο ίδιος τις βάσεις για μια υπόσχεση επανάστασης. Σύντροφος σε όλη αυτή την πορειά ο πιστός του φτερωτός λύκος, το Σύννεφο, ο οποίος, εκτός από τη λειτουργία του σαν αφηγητή της ιστορίας, δίνει και την μια έκφανση του τίτλου.  Στην διάρκεια του ταξιδιού του θα συναντήσει απρόσμενους φίλους, εχθρούς που του μοιάζουν και ιστορίες που δεν τις περίμενε.

Η ιστορία του Κ.Ι Ζαχόπουλου εστιάζει πολύ στην έννοια του χρόνου και κυρίως στην αδυναμία ορισμού της. Το παρελθόν ονομάζεται Το Μεγάλο Πριν, μια έννοια που εντέχνως αποφεύγεται να οριστεί ή να κατηγοριοποιηθεί. Αντιθέτως είναι ανοικτό για ερμηνεία, τόσο από τον κάθε χαρακτήρα, όσο και από τους αναγνώστες. Στο Μεγάλο Πριν ο ήρωας βρίσκει την ελπίδα, ενώ ο Τρελός Βασιλιάς τον φόβο. Το παρελθόν αναδομείται κάθε φορά που γίνεται λόγος για αυτό, αρνούμενο το μονοδιάστατο και στείρο ιστοριτισμό. Την ίδια στιγμή, όλος ο κόσμος φαίνεται πως ακολουθεί την ίδια γραμμή πλεύσης και ύπαρξης. Παίρνει πολλές διαστάσεις, που συνδυάζουν την φαντασία αλλά και την σκληρότητα του καλλιτέχνη απέναντι στους ήρωες του με την ευαισθησία των τελευταίων, τα βάσανα και τα άγχη τους. Όλα αυτά δεν βιώνονται σαν βαρίδια, αλλά σαν κίνητρα για δράση, η οποία δράση είναι αυτή ακριβώς που, αλληλεπιδρώντας με τον χρόνο, τον επανακαθορίζει και μας δίνει την γνήσια παραμυθένια υφή που κάνει αυτή την ιστορία αξιόλογη και συναισθηματικά προσεγγίσιμη.

Συγχρόνως, η ανωνυμία των ηρώων προσδίδει μια διάσταση συμβόλου, χωρίς όμως να τους απομακρύνει από τον αναγνώστη σαν πρόσωπα με βάθος. Όπως δηλαδή στα παραμύθια οι ήρωες είναι ταυτόχρονα και αρχέτυπα και ζώντα υποκείμενα, έτσι και το Σύννεφο συνδυάζει αυτή την συμπύκνωση νοημάτων στο συμβολικό με ολοζώντανες και διαυγείς αναπαραστάσεις στο φαντασιακό.

Παράλληλα με τις πολύ ενδιαφέρουσες πλευρές της ιστορίας, ένα από τα πιο ενδιαφέρονται στοιχεία σε αυτό το graphic novel είναι, χωρίς αμφιβολία, το σχέδιο του Vincezo Balzano. Δεν θα ήταν μάλιστα υπερβολή να πούμε οι σελίδες του Σύννεφου θα μπορούσαν κάλλιστα να προβληθούν σε κάποια ζωγραφική έκθεση.  Ο Βalzano εστιάζει με το σχέδιο του στο φιλτράρισμα του φωτός (θα έλεγε κανείς μέσα από τα ίδια τα σύννεφα) και αποδίδει έναν κόσμο φανταστικό χωρίς να βαρύνεται με το άγχος της νατουραλιστικής του απεικόνισης. Αντίθετα η αληθοφανής του αποτύπωση έχει στοιχεία ενός ρεαλισμού μαγικού, που μας προσκαλεί να πετάξουμε και να εξερευνήσουμε τις ιπτάμενες πόλεις με τους παράξενους κατοίκους, να συνομιλήσουμε με τους πετρωμένους γίγαντες και να εξερευνήσουμε κάθε σκιά. Το ονειρικό στοιχείο είναι κυρίαρχο και αυτή η ασάφεια στην απόδοση των προσώπων όχι μόνο δεν επιδρά αρνητικά, αλλά αντίθετα συνδυάζει  συμβολικό και φανταστικό, όπως είδαμε ότι κάνει και η ιστορία.

Τι είναι τελικά το Σύννεφο; Μια μοναδική στιγμή της 9ης Τέχνης, που αντιμετωπίζει τα πράγματα με την ονειρική, παιδική σοβαρότητα που έχουμε τόσο ανάγκη σε έναν πεζό κόσμο. Μια διαφορετική αφήγηση που παίρνει μέρος σε μια κουβέντα για το τι είναι και πως ορίζονται έννοιες όπως ευθύνη και επιθυμία, άτομο και οικογένεια, άτομο και σύνολο με τον δικό της, παραμυθένιο τρόπο.