Τρία αστυνομικά υψηλών ταχυτήτων
Από τους Τζο Νέσμπο, Susie Steiner και Βαλ ΜακΝτέρμιντ

Ο “Χιονάνθρωπος”του Τζο Νέσμπο, το “Αγνοούμενη μέχρι αποδείξεως του εναντίου” της Susie Steiner και το νουάρ “Το τραγούδι της σειρήνας” της Βαλ ΜακΝτέρμιντ
Ο Τζο Νέσμπο –η μυθοπλασία του- στον κινηματογράφο. Αναπόφευκτο και απρόσμενα καλό για όσους συνεχίζουν να διαβάζουν τις περιπέτειες του επιθεωρητή Χάρι Χόλε. Εντάξει, οι φανατικοί αναγνώστες θα συνεχίσουν να καταναλώνουν Νέσπο μέχρι να σταματήσει να γράφει ο Νορβηγός. Το θετικό από τη μεταφορά του “Χιονάνθρωπου” στη μεγάλη οθόνη είναι η επιστροφή στο λογοτεχνικό σύμπαν του δημιουργού. Ο περιστασιακός και αυτός που ανακαλύπτει τώρα τον Νέσμπο θα δείξει μεγαλύτερο ενδιαφέρον μετά την κινηματογραφική εκδοχή του βιβλίου. Διαβάζοντας, λοιπόν, τον “Χιονάνθρωπο”, κατανοείς γιατί επιλέχθηκε να μπει μπροστά από την κάμερα. Την ίδια στιγμή όμως αντιλαμβάνεσαι και γιατί δεν έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο. Ο Χάρι Χόλε και ο κόσμος του ζουν και δρουν καλύτερα στο χαρτί απ’ ό,τι στο πανί του σινεμά και αυτό γιατί ο Νέσμπο ξέρει σε ποια ταχύτητα θα ανταποκριθεί ο αναγνώστης. Κι αυτή δεν είναι του κινηματογράφου.
Ο “Χιονάνθρωπος” ναι, είναι ένα λεπτοδουλεμένο αστυνομικό θρίλερ. Σε “βομβαρδίζει” με εικόνες που κάνουν το μυαλό σου να “τρέχει” και συ να αδημονείς για το φινάλε. Ο ερχομός της κάμερας μοιάζει να είναι το κατάλληλο μέσο για να “απογειωθεί” το βιβλίο. Λάθος. Ο Νέσμπο αφήνει μικρές χαραμάδες προβληματισμού για το άγνωστο τοπίο της ανθρώπινης ψυχής. Αρκούν για να κάνουν τον ρυθμό της αφήγησης ελεγχόμενο και όχι ανεξέλεγκτο. Η εικόνα της κάμερας καθηλώνει και επιβάλλει τον δρόμο και την ταχύτητα αποκάλυψης της ιστορίας. Το βιβλίο όμως και ο τρόπος που έχει δομήσει τον “Χιονάνθρωπο” ο Νέσμπο, δίνουν στον αναγνώστη την ελευθερία να σκεφτεί μόνος του το πού και το γιατί του μυστηρίου που του πλέκει ο ταλαντούχος συγγραφέας. Αυτός δίνει το γενικό πρόσταγμα, όμως το αναγνωστικό κοινό θα ορίσει την ταχύτητα στο ξεδίπλωμα του μύθου που κρατάει στα χέρια του.
Σε αυτή την περιπέτεια όλα δημιουργούνται και διαλύονται στο λευκό του χιονιού. Ο Νέσμπο φυσικά και επιλέγει τυχαία το φυσικό σκηνικό. Άγραφο χαρτί ο άνθρωπος και αρκεί μια σταγόνα αίμα για να αλλάξουν όλα μέσα του. Η προκαθορισμένη πορεία σβήνεται και η κατάδυση στην άβυσσο του μυαλού δείχνει ελκυστική και μοναδική επιλογή. Σύμβολο της ο χιονάνθρωπος, το κάλεσμα και η αναγγελία του δολοφόνου προσπαθεί να βρει ο Χάρι Χόλε. Ο βασικός ήρωας του Νέσμπο θα παλέψει και πάλι με τους δαίμονες του, θα τους αντισταθεί χρησιμοποιώντας το μυαλό και το ένστικτο του και στο τέλος θα χύσει το αίμα του για να δώσει τη λύση.
Άλλο ένα βιβλίο του Νέσμπο με σφιχτοδεμένη πλοκή, στιβαρή αφηγηματική δομή, χαρακτήρες γεμάτους ζωντάνια. Κάθε ανατροπή μελετημένη μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια, εγκυρότητα στα σημεία που απαιτούν έρευνα και η έκπληξη να παραμονεύει σε κάθε σελίδα. Η Γωγώ Αρβανίτη υπογράφει τη μετάφραση και μας δίνει τον “Χιονάνθρωπο” όπως θα έπρεπε να είναι στα ελληνικά.
Info
Τζο Νέσμπο, “Ο χιονάνθρωπος”, μετάφραση Γωγώ Αρβανίτη, Εκδ. Μεταίχμιο
Η αστυνομική λογοτεχνία είναι πεδίο ελκυστικό για κάθε επίδοξο συγγραφέα. Μυστήριο, φόνοι (κατά συρροή), αίμα, απάτη, ψέματα, ίντριγκες, αγωνία και ένας αστυνόμος, επιθεωρητής, γοητευτικός/ή που σίγουρα θα προκαλέσει το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού. Αν, λοιπόν, η ιστορία ακολουθήσει την πεπατημένη, τότε ο/η συγγραφέας θα πρέπει να έχει κάτι πολύ καλό να πει, αλλιώς θα αγνοηθεί, μπορεί και να χλευαστεί. Η Susie Steiner διάλεξε να πει την αστυνομική ιστορία της χωρίς τα στολίδια του είδους. Επέλεξε να μην κάνει θόρυβο αφού αυτό που είχε να πει δεν θα ακουγόταν σε υψηλές εντάσεις. Θα χανόταν, ενοχλητικός θόρυβος θα γινόταν και περισσότερο θα απωθούσε παρά θα έλκυε. Η εξαφάνιση δεν αφήνει ίχνη, κι αν υπάρχουν απαιτούν σκηνικό δράσης εύθραυστο, να χωράει την άβολη και σιωπηλή αλήθεια του αναπάντεχου, αλλά και το ψέμα των προσδοκιών που δημιουργούνται. Ένα άτομο αγνοείται και η καταβύθιση σε ήρεμα μα σκοτεινά νερά αρχίζει. Οξυγόνο και φως αναζητείται…
Η νεαρή Ιντιθ Χιντ εξαφανίζεται και πάνω σε αυτό η συγγραφέας στήνει την πλοκή. Η σκέψη της ακολουθεί αυτήν της δευτεραγωνίστριας. Τα ερωτήματα “Πού είναι;”, “Πώς εξαφανίστηκε;”, “Γιατί;”, είναι το σημείο εκκίνησης μιας πορείας γεμάτης διακλαδώσεις που ποτέ δεν έχει οριστική απάντηση. Η υπαστυνόμος Μανόν Μπράντσο προσπαθεί να μεγαλώσει τον χώρο ανάμεσα στις πιθανές λύσεις και το αναπότρεπτο αδιέξοδο. Η προσωπική της ζωή συνθλίβεται στα καταδικασμένα ραντεβού και στη μοναξιά της. Η αναποτελεσματική έρευνα είναι κατά κάποιο τρόπο το “άλλο εγώ” της και μόνο ο χρόνος και η επιμονή στη ανακάλυψη δικών της λαθών και τυχαίων “ζωντανών” στιγμών μπορεί να δώσει λύση.
Η Steiner εξαντλεί τις δυνατότητες της εξαφάνισης και εκεί που κινδυνεύει να χάσει τον προσανατολισμό της η αφήγηση και η πλοκή, δίνει προβάδισμα στη συνδυαστική σκέψη και ανάλυση της Μανόν για να ενώσει όλα τα φαινομενικά ασύνδετα. Ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί, αλλά το αποτέλεσμα τη δικαιώνει γιατί οι αρμοί του κειμένου γίνονται τόσο γεροί που κρατούν όρθιο το μεγάλο μέγεθος του. Η Steiner το έχει απλώσει όσο μπορούσε και λίγο πριν διαλυθούν όλα το σώζει.
Αναμφίβολα η Μανόν Μπράντσο είναι από τις πιο “αληθινές” ηρωίδες μυθιστορήματος. Ρεαλισμός σε πολύ μεγάλες δόσεις και είναι αυτή που επηρεάζει καταλυτική την ιστορία. Η Steiner βάζει τον αναγνώστη σε αναμονή και του επιτρέπει μικρά και προσεκτικά βήματα προς τη λύση της υπόθεσης. Το φινάλε δικαιώνει τις προθέσεις της. Η μετάφραση ανήκει στη Γωγώ Αρβανίτη. Η εμπειρία της, τόσο στο είδος όσο και στον χώρο της μετάφρασης, βοηθά το βιβλίο και αποδίδει πιστά το αγγλικό κείμενο στα ελληνικά.
Info
Susie Steiner, “Αγνοούμενη μέχρι αποδείξεως του εναντίου”, μετάφραση Γωγώ Αρβανίτη, Εκδ. Μεταίχμιο
Το πιο γοητευτικό κομμάτι σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα είναι η αίσθηση του απόκοσμου που το χαρακτηρίζει. Η αίσθηση ότι αυτό που διαβάζεις, αυτό που ζεις δεν ανήκει στο παρόν και στο συνηθισμένο. Και όμως… Μπορεί να έχουμε κάτι που ανήκει στη σφαίρα του μύθου, όμως η επιστροφή στην πραγματικότητα δεν έρχεται αν δεν κλείσεις το βιβλίο. Ο συγγραφέας που θα παρασύρει τον αναγνώστη στην ιστορία του αξίζει τον σεβασμό μας. Η ικανότητα του να απομονώνει σκέψεις, προβληματισμούς, συναισθήματα σε κάτι της φαντασίας φτιαγμένο, είναι συναρπαστικό. Η Βαλ ΜακΝτέρμιντ με το “Τραγούδι της σειρήνας” σου δίνει την ευκαιρία να μπεις σε μια αστυνομική ιστορία που συνδυάζει τον ανατριχιαστικό ψίθυρο του κακού με την καθαρή εικόνα ενός κινηματογραφικού ψυχολογικού θρίλερ.
Το πρώτο γνώρισμα δεν είναι υπερβολή. Όχι. Η συγγραφέας δίνει στον κατά συρροή δολοφόνο της τον ίδιο χώρο με τους δύο κεντρικούς ήρωες. Παραθέτει το ημερολόγιο του. Τον βάζει να καταγράφει τη δραστηριότητα του, τις σκέψεις του, τα συναισθήματα του και τον τρόπο που επιλέγει να σκοτώνει τα θύματα του. Σε αυτό το σημείο διαλέγει τα μεσαιωνικά βασανιστήρια για τρόπο εκτέλεσης, κάνοντας έτσι ακόμη πιο τρομακτική την ιστορία της. Η ΜακΝτέρμιντ, βέβαια, δεν χάνει ποτέ τον έλεγχο και δεν καταφεύγει σε φτηνό εντυπωσιασμό και σπλάτερ εικόνες. Όσον αφορά το δεύτερο γνώρισμα, “Το τραγούδι της σειρήνας” έχει κάτι από τη “Σιωπή των αμνών”, την κινηματογραφική του μεταφορά του. Η ατμόσφαιρα σκοτεινή και πάντα να κρύβει το κακό που περιμένει την ευκαιρία να εκδηλωθεί.
Η πλοκή έχει να κάνει με τους φόνους τεσσάρων αντρών στην πόλη του Μπράντφιλντ. Ο ψυχολόγος Τόνι Χιλ καλείται να δώσει τη λύση, όμως οι σεξουαλικές δολοφονίες που αντιμετωπίζει δεν είναι ενέργειες εν θερμώ. Ο Τόνι Χιλ, πάντως, θα γίνει το ιδανικό θύμα του δολοφόνου και η αγωνία θα κορυφωθεί. Μαζί του η αστυνόμος Κάρολ Τζόρνταν. Η ΜακΝτέρμιντ εισβάλλει στο μυαλό ενός σίριαλ κίλερ και δεν κρύβει τίποτα. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1995 και έλαβε πολλά βραβεία τα οποία και καθιέρωσαν τη συγγραφέα. Η καλή μετάφραση ανήκει στον Νίκο Α. Μάντη.