Φάλκονερ, Τζον Τσίβερ

Φάλκονερ, Τζον Τσίβερ

Μετάφραση: Ιλάειρα Διονυσοπούλου, Εκδόσεις Καστανιώτη

Αν και ο Τσίβερ θεωρείται μάστορας του διηγήματος, με κορυφαίο τον «Κολυμβητή» [βλ. εδώ], εντούτοις στο «Φάλκονερ» και στις διακόσιες σελίδες του, φαίνεται πως συμπυκνώνει ολόκληρη την υπαρξιακή του αγωνία.

Τον αποκάλεσαν Τσέχωφ των προαστίων, των αμερικανικών suburbs, όπου μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο βρήκε γόνιμο έδαφος το “American Dream” -τούτη η ιδεολογία της ολοκλήρωσης της ανθρώπινης ευτυχίας  μέσω της αυξανόμενης κατανάλωσης προϊόντων. Έχοντας κερδίσει πολλά βραβεία, ο Τσίβερ βλέπει, πίσω από τις καρτ ποστάλ της μικροαστικής οικογένειας, λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής, τη ρουτίνα και τις τελετουργίες της. Στην καλοκουρδισμένη χώρα του Πίτερ Παν, εάν υπάρξει μια μικρή δυσλειτουργία σε ένα άτομο, μια αμφιβολία, μια εσωτερική ανάγκη διαφορετική από τις αναμενόμενες, τότε αρχίζει να ξηλώνεται η φόδρα της εικόνας. Τα συναισθήματα οδηγούν πολλές φορές  σε ακραίες καταστάσεις. Αν στα διηγήματά του επικρατεί ένα είδος παραλόγου ενώ άρχονται από  την κοινή λογική, στο «Φάλκονερ» ο συγγραφέας με ρεαλισμό  γράφει για τον ηρωινομανή, εθισμένο στη μεθαδόνη καθηγητή πανεπιστημίου Ι. Φάραγκατ και τον εγκλεισμό του στο εν λόγω Σωφρονιστικό Ίδρυμα. Καταδικασμένος για τον φόνο τού αδελφού του, γνωρίζει μέσα στη φυλακή διάφορους τύπους και παράλληλα γίνεται μάρτυρας της βίας δεσμοφυλάκων και  ποινικών. Αναγκαστικά συμμορφώνεται με τους κώδικες της φυλακής, βουτά με τα μούτρα στην κουλτούρα της, συγχρωτίζεται με απίθανους ανθρώπους και ενδίδει στις ανάγκες της σάρκας.

Το εξαιρετικό βιβλίο εκδίδεται για δεύτερη φορά σε πολύ καλή νέα μετάφραση της Ιλάειρας Διονυσοπούλου, ενώ παίρνει αφορμή την πραγματική νοσηλεία του συγγραφέα για αποτοξίνωση από αλκοόλη σε  σκληρό κέντρο αποκατάστασης της Νέας Υόρκης. Γνωστή είναι επίσης η παράξενα στενή σχέση με τον αδελφό του και η υφέρπουσα ομοφυλοφιλία του σε ένα συντηρητικό περιβάλλον που τον οδήγησε σε γάμο-φυλακή και από εκεί στον αλκοολισμό. Είναι λόγω της παραπάνω εμπειρίας  που αμέσως μετά την απόλυσή του από το κέντρο γράφει το «Φάλκονερ».

Ο Φάραγκατ παρατηρεί τα πάντα: τους τρόπους διαβίωσης των κρατουμένων, τις επαφές τους με τους ελεύθερους συγγενείς, τις λειψές εικόνες από το μικρό του παράθυρο… και προπονεί την φαντασία του δημιουργώντας ευρύτερα ταμπλό. Το σουρεαλιστικό στοιχείο δεν λείπει ούτε και από το «Φάλκονερ». Είναι χαρακτηριστικές οι απίθανες αποδράσεις τόσο του Φάραγκατ  όσο και του εραστή του. Ο καθηγητής, ωστόσο, μέσα από όλα αυτά, δουλεύει στη σκέψη του την αποτυχημένη σχέση με τη γυναίκα του και το γιό του, τις διάφορες ερωτικές του καταστάσεις, τα παιδικά τραύματα και βρίσκει αφορμές να ταξιδεύει μέσα στην κατάθλιψη του. Με αυτό τον τρόπο προσπαθεί να κρατήσει την ανθρωπιά του.

[Η κεντρική φωτογραφία του άρθρου προέρχεται από τη συλλογή τού Robert Ν. Dennis και απεικονίζει τη φυλακή του Ossining, τέλη 19ου αι., η οποία αποτέλεσε το “έδαφος”¨του Falconer]