Φρεντερίκ Λορντόν: «Σκοτώνουν τους Έλληνες… Χρονικά του ευρώ 2015»
Οι χίμαιρες του «καλού ευρώ» και της «κοινωνικής Ευρώπης»
[br]
«1. Το ευρώ απαγορεύει ρητά κάθε δυνατή προοδευτική πολιτική.
»2. Προς επίρρωσιν, η εγκληματική μεταχείριση στην Ελλάδα στους έξι μήνες της βαναυσότητας (η οποία βαφτίστηκε “διαπραγμάτευση”) (σσ. οι πρώτοι έξι μήνες διακυβέρνησης υπό τους ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ) αποδεικνύει ότι το εγχείρημα να “μετασχηματίσουμε το ευρώ” ή η υπόθεση ενός “άλλου εφικτού ευρώ” είναι χίμαιρες που, αφού διαδοχικά διαψεύδονται, δεν οδηγούν παρά σε αδιέξοδο και πολιτική αποκαρδίωση.
»3. Το να εγκαταλείψουμε στις διάφορες παραλλαγές της Ακροδεξιάς (που τελικά δεν κάνουν τίποτα..) κάθε πολιτική προοπτική να ξεμπερδεύουμε με το ευρώ και τους θεσμούς του είναι ένα πολιτικό λάθος που καταδικάζει τις εκφάνσεις της Αριστεράς στην Ευρώπη σε μια επ’ αόριστον ανικανότητα.
»4. Πέρα από την συνεχή λαχτάρα μας για κάτι το οποίο δεν έρχεται ποτέ – ένα “άλλο ευρώ” και την “κοινωνική Ευρώπη” που πηγαίνει μαζί του – ο επανεξοπλισμός των αριστερών ευρωπαϊκών δυνάμεων περνά επιτακτικά από τη φαντασία για την μετά το ευρώ εποχή.
Το μέλλον της Αριστεράς κρίνεται ανάμεσα σε αυτές τις τέσσερις προτάσεις.».
Σε αυτές τις τέσσερις προτάσεις θα μπορούσε επίσης να συμπυκνωθεί το περιεχόμενο του βιβλίου «Σκοτώνουν τους Έλληνες… Χρονικά του ευρώ 2015» του διακεκριμένου Γάλλου οικονομολόγου, Φρεντερίκ Λορντόν, διευθυντή του Γραφείου Θεωρητικών και Εφαρμοσμένων Οικονομικών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας, το οποίο κυκλοφόρησε μόλις από τις εκδόσεις «Τόπος». Το βιβλίο αποτελείται, κατά κύριο λόγο, από άρθρα – αναλύσεις του Λορντόν στο μπλογκ La Pompe à Phynance (που στα γαλλικά σημαίνει φυλλοξήρα και είναι ομόηχη με την λέξη Finance που σημαίνει χρηματοοικονομία), της «Monde Diplomatique», της οποίας ο Γάλλος οικονομολόγος είναι τακτικός συνεργάτης, και από τροποποιημένες παρεμβάσεις του σε δημόσιες συζητήσεις και εκδηλώσεις, όλες με επίκεντρο της πορεία της Ελλάδας μετά την εκλογή του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.
Με τη συμβολή του διαφωτιστικού, σφαιρικού προλόγου του Πέτρου Παπακωνσταντίνου και της λιτής πολύ καλής μετάφρασης του Παναγιώτη Σωτήρη, ο Λορντόν, παρακολουθώντας βήμα βήμα, την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι και το τρίτο μνημόνιο της 13ης Ιουλίου 2015, αναλύει με στοιχεία και επιχειρήματα, αποφεύγοντας τις συναισθηματικές εξάρσεις, το τί πραγματικά σημαίνει ευρωζώνη και το γιατί δεν υπάρχει καμία ελπίδα θετικής έκβασης εντός της για τον ελληνικό αλλά και για τους άλλους λαούς της Ευρώπης. Υπογραμμίζει ότι η ευρωζώνη δεν είναι παρά μία τεχνοκρατική κατασκευή «προορισμένη να κυβερνάται μακριά από τα βλέμματα των λαών, να τους καταπιέζει οικονομικά και να τους υποδουλώνει πολιτικά» και προειδοποιεί ότι είναι αδύνατον να περιμένει κανείς την παραμικρή προοδευτική αλλαγή μέσα σε ένα οικοδόμημα που «συνταγματοποίησε τους νεοφιλελεύθερους προσανατολισμούς του».
Ο Γάλλος οικονομολόγος επισημαίνει τον κεντρικό ρόλο της Γερμανίας στη διαμόρφωση αυτού του οικοδομήματος τονίζοντας ότι η επιβολή της λογικής του Βερολίνου στην ευρωζώνη, δεν σχετίζεται με την «κακή Μέρκελ» ή με το κόμμα της, αλλά με την υπεράσπιση αρχών «νομισματικής πολιτικής, εγγεγραμμένων σε μια συλλογική, διακομματική πεποίθηση, διαμορφωμένη με βάση την εμπειρία του τραύματος του υπερπληθωρισμού του 1923», το οποίο θεωρείται, από όλες τις πλευρές του γερμανικού πολιτικού φάσματος, ο προθάλαμος της ανόδου του ναζισμού. Παραθέτοντας σειρά στοιχείων ο Λορντόν αποδεικνύει ότι η υιοθέτηση των αρχών αυτών στο Σύμφωνα Σταθερότητας και στο Ευρωσύνταγμα ήταν όρος εκ των ουκ άνευ για τη συμμετοχή της Γερμανίας στο ευρώ, και ότι αν, υποθετικά, πιεστεί κάποια στιγμή να αλλάξει ο όρος αυτός, τότε πιθανότατα το Βερολίνο θα επιλέξει το ίδιο να αποχωρήσει έστω και με κόστος, παρά να το δεχτεί.
Όπως υπογραμμίζει, η αντιμετώπιση της Ελλάδας στο πλαίσιο της «διαπραγμάτευσης» από τον Ιανουάριο μέχρι τον Ιούλιο του 2015 αποδεικνύουν ότι ευρώ και δημοκρατικές διαδικασίες, ευρώ και λαϊκή – εθνική κυριαρχία «δεν πάνε μαζί». Από την κυνική διατύπωση του προέδρου της Κομισιόν («δεν υπάρχουν δημοκρατικές επιλογές ενάντια στις ευρωπαϊκές συνθήκες»), μέχρι το γεγονός ότι η τρόικα δεν θέτει μόνο στόχους αλλά και τον τρόπο που αυτοί θα επιτευχθούν (π.χ. η απόρριψη της πρότασης για έκτακτη φορολόγηση από το 26% στο 29% των εταιρειών, για επιβολή έκτακτης φορολογίας 12% στα κέρδη άνω των 500.000 ευρώ ως αρνητικών για την ανάπτυξη ενώ, αντίθετα, προκρίθηκαν δραματικές μειώσεις συντάξεων και μισθών), αποδεικνύεται, σημειώνει, ότι η λεγόμενη «κοινοβουλευτική δημοκρατία (…) στην πραγματικότητα συγκροτείται ως το πολιτικό καθεστώς υπεράσπισης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας του κεφαλαίου».
Υπό τους όρους αυτούς, ο Λορντόν καθιστά σαφές ότι οι εναλλακτικές του ΣΥΡΙΖΑ ήταν μόνο δύο: ‘Η να συγκρουστεί ή να αναδιπλωθεί. Με οξυδέρκεια, σε άρθρο του λίγες μέρες μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ το 2015, αποδομεί τα περί «τρίτου δρόμου», θέτει ήδη επί τάπητος την προσπάθεια «τετραγωνισμού του κύκλου» με την επιδίωξη μιας «άλλης Ευρώπης» με παραμονή στο ευρώ και σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια περιγράφει πώς η ευρωζώνη θα εκβιάσει στυγνά, δια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, την νέα κυβέρνηση (αναλύοντας και γιατί είναι τερατώδες ψέμα τα περί έλλειψης ρευστότητας στην ΕΚΤ), όπως και έγινε.
Παρ’ όλα αυτά, αναγνωρίζει στο ΣΥΡΙΖΑ ότι άθελά του συνέβαλε στο να πέσει και το τελευταίο φύλλο συκής για την ευρωζώνη και να γίνει ορατός, παρά την συνεχή προπαγάνδα που ξεπερνά τα όρια της λογικής όπως τονίζει, ο πραγματικός της χαρακτήρας. Να γίνει σαφές ότι η έλλειψη δημοκρατίας, σεβασμού στα δικαιώματα των λαών και στην λαϊκή κυριαρχία δεν είναι κάτι τυχαίο, ούτε κάποιο λάθος, αλλά «μια συνταγματική και στοχασμένη λήψη θέσης» στο βωμό του ενιαίου νομίσματος.
Ο Φρεντερίκ Λορντόν επικρίνει την ευρωπαϊκή Αριστερά που, όπως λέει, έχει εξαρτήσει το διεθνισμό της στην επένδυση σε ένα ενιαίο νόμισμα, μια θέση που συνεχίζει να υπηρετεί εμμένοντας σε αποδεδειγμένες χίμαιρες, όπως το «καλό ευρώ και η κοινωνική Ευρώπη», αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στην Ακροδεξιά να εκμεταλλεύεται προπαγανδιστικά τόσο την αντίθεση στο ευρώ όσο και τις έννοιες της κυριαρχίας ή ακόμη χειρότερα ταυτίζοντας με αυτήν κάθε τέτοια θέση. Αφού παρουσιάζει το πώς η Ακροδεξιά, όπως το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία, θα εγκαταλείψει εν μία νυκτί τα περί εξόδου από την ευρωζώνη όταν πλησιάσει στην εξουσία ερχόμενη σε συναλλαγή και συμφωνία με το κεφάλαιο λόγω της ίδιας της φύσης της, ο Λορντόν αποδομεί μεθοδικά και ενδελεχώς τον φετιχισμό της ευρωπαϊκής Αριστεράς με το ευρώ αλλά και το αδιέξοδο των διαφόρων σχεδίων Α, Β, Γ, Χ κ.ο.κ. ή εγχειρημάτων τύπου Podemos καθώς δεν αμφισβητούν τη «ρίζα του κακού», το ευρώ και την ευρωζώνη.
Θυμίζει ότι ιστορικά όλες οι πραγματικά επαναστατικές δράσεις, αρχής γενομένης από την Κομμούνα, είχαν εθνικό ακόμη και πατριωτικό χαρακτήρα, πριν πάρουν σαφώς ταξικό πρόσημο. Υπογραμμίζει ότι ο νέος διεθνισμός δεν μπορεί παρά να εκφράζεται δια της στήριξης εγχειρημάτων κοινωνικής χειραφέτησης μέσα από αντικαπιταλιστικούς αγώνες σε εθνικό επίπεδο, καθώς μια τέτοια ενέργεια και λειτουργεί ως παράδειγμα και αφορά και όλους τους άλλους λαούς εκτός από τον άμεσα εμπλεκόμενο. Μια τέτοια εξέλιξη, σημειώνει, δεν είναι τόσο εθνική όσο βαθιά πολιτική και η στήριξή της διεθνιστική επί του πραγματικού και όχι του φανταστικού.
Προειδοποιεί ότι ο δρόμος της εξόδου από το ευρώ δεν είναι εύκολος, αναλύει χωρίς περιστροφές τις δυσκολίες που θα είχε η Ελλάδα παρομοιάζοντάς τες με τις δυσκολίες και την καταστροφή που σημειώνεται στο έδαφός σου όταν πολεμάς εναντίον μιας κατοχής, γνωρίζοντας, όμως, ότι είναι ο μόνος δρόμος προς την ελευθερία. Όσο η ευρωπαϊκή Αριστερά δεν εγκολπώνει στις δικές της αρχές, στο δικό της σχέδιο, την ανάκτηση της λαϊκής εθνικής κυριαρχίας, η έξοδος από το ευρώ από μόνη της είναι «αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη» για την πραγματική ριζοσπαστική αλλαγή. Όσο ο χώρος αυτός μένει κενός θα καλύπτεται από την Ακροδεξιά, προειδοποιεί, και συμπληρώνει ότι μπορεί η ανατροπή του καπιταλισμού να μην είναι στην ημερήσια διάταξη αλλά υπάρχουν σαφώς πράγματα που μπορούν να γίνουν σε αυτήν την κατεύθυνση. Και την ευθύνη να τα υλοποιήσει έχει η Αριστερά αλλιώς θα μείνει «πουκάμισο αδειανό».
Info: Μετάφραση Παναγιώτης Σωτήρης, Πρόλογος Πέτρος Παπακωνσταντίνου, Εκδ. Τόπος