Χίτλερ, από την αρχή ως το τέλος

Το όνομα αρκεί για να προκαλέσει. Το όνομα αρκεί για να ταράξει μνήμες, να αναμοχλεύσει πάθη και στιγμές που “ξεχάστηκαν”. Το όνομα αρκεί για να νιώσεις δέος και αποστροφή. Δέος για το μέγεθος της νοσηρότητας και αποστροφή για την επικράτηση αυτής για πολλά χρόνια σε μια χώρα και μετά σε όλον σχεδόν τον κόσμο. Το όνομα αρκεί για να φορτίσει συναισθηματικά τον αναγνώστη. Το όνομα αρκεί για να πει “άσε, τα ξέρω όλα, μη μου λες τίποτα”. Και όμως… Τον Αδόλφο Χίτλερ όσο κι αν νομίζεις πως τον γνωρίζεις, δεν τον γνωρίζεις παρά ελάχιστα. Ναι, ήταν ένα ικανότατος δημαγωγός που εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο τη δύναμη της προπαγάνδας και της χειραγώγησης του λαού. Ναι, βοηθήθηκε από τους μεγαλοκαπιταλιστές την περίοδο της Βαϊμάρης και μπόρεσε εντέχνως να παρακάμψει την αστική νομιμότητα για να φτάσει στην εξουσία και να επιβάλλει τη δικτατορία του. Ναι, είναι υπεύθυνος για την “Τελική Λύση” απέναντι στους Εβραίους. Ναι, ήταν τόσο δειλός που στο τέλος αυτοκτόνησε πριν το συλλάβει ο “Κόκκινος Στρατός”. Και ναι, όλα αυτά δεν είναι παρά λίγα σημάδια από την πολυτάραχη ζωή και το “έργο” ενός αμετανόητα εξουσιολάγνου, μικροπρεπή, εγωιστή, ανθρώπου. Ενός ανθρώπου γεμάτου ανασφάλειες με μοναδικές σταθερές την εμμονή με την κορυφή του κόσμου, τη λύσσα εναντίον του Μπολσεβικισμού και των Εβραίων και την εξυπηρέτηση του κεφαλαίου.

Το μνημειώδες και κλασικό, πια, έργο του Ian Kershaw, “Χίτλερ”, έρχεται για να αποκαταστήσει τη μεγάλη εικόνα. Είναι σαν να αποκαθιστά τα πολλά κακοφτιαγμένα κομμάτια μιας εθνικής οδού. Από τα πρώτα μέτρα κιόλας. Ο Χίτλερ όπως τον “ξέρουμε” είναι απόσπασμα, εναργές φυσικά, εντυπωσιακό δίχως άλλο, αλλά απόσπασμα, ενός κόσμου μέσα στον κόσμο! Είναι ένα φαινόμενο που επέδρασε όσο κανείς και τίποτα στη σύγχρονη Ιστορία. Ορισε με το φαιό και κόκκινο χρώμα δυο εποχές: την προ Χίτλερ και τη μετά Χίτλερ. Αν θέλουμε να το θέσουμε με μεσσιανικούς όρους, η εποχή του ψευδομεσσία και η εποχή διαβόλου. Αυτό φαινόμενο, λοιπόν, ο Kershaw το φωτίζει από κάθε πιθανή και απίθανη πλευρά του. Από τη μέρα που γεννήθηκε, την παιδική ηλικία, την αγάπη για τη μητέρα του, τα αποτυχημένα καλλιτεχνικά εγχειρήματα, την ενασχόληση με την πολιτική, τη συμμετοχή στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, την είσοδο στην πολιτική σκηνή, τη φυλάκιση, την άνοδο στον εθνικιστικό τομέα, τη γιγάντωση του NSDAP (εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα), την κατάληξη της Καγκελαρίας, το ξεκίνημα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Kershaw παρέχει άφθονες λεπτομέρειες και πλήθος ιστορικών στοιχείων που εξηγούν τα πάντα για τον Χίτλερ και την πορεία του, από την αρχή ως το τέλος.

Η επιτυχία του εγχειρήματος συνίσταται στις πολλές πρωτογενείς δημοσιευμένες πηγές του. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθενται και είναι σχεδόν τέσσερις σελίδες. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι το έργο “αγγίζει” το απόλυτο όσον αφορά την αξιοπιστία και την εγκυρότητα που είναι και το ζητούμενο για μια βιογραφία. Η αμφισβήτηση των πηγών αυτών καθίσταται εξαιρετικά δύσκολη και μέχρι τώρα δεν πρέπει να έχει υπάρξει. Ο Kershaw χρησιμοποιεί με τέτοιο τρόπο το υλικό του που του δίνει σταθερό ρυθμό. Ετσι, κρατά τον αναγνώστη μέχρι τέλους και με τον τρόπο του το βιβλίο αποκτά και μυθιστορηματική συμπεριφορά. Φυσικά, σε έναν τόσο μεγάλο έργο, δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε τους ανθρώπους που το μετέφρασαν. Οι Γρηγόρης Κονδύλης, Στέφανος Ροζάνης, έχουν κάνει σπουδαία δουλειά αναδεικνύοντας τον λόγο του συγγραφέα. Το “Χίτλερ” μελετά την εξουσία του Αλοίσιος Σίκλγκρουμπερ (το αληθινό όνομα του Χίτλερ), το πώς αυτό κατέστη δυνατό και πώς άσκησε την εξουσία. Το “Χίτλερ” είναι το πορτρέτο ενός μεγαλομανούς με το πιο γεμάτο φόντο.