«Όλα δεν τα χω πει…» του Χρήστου Δανιήλ

Η περιέργεια οδηγεί και το δέος ανακαλύπτει, αυτά χρειάζεται ο καλός μελετητής. Φυσικά πρέπει να έχει γνώση, πρέπει να επιμένει, να συνθέτει, να επιστρέφει στο έργο που προσπαθεί να αποκαλύψει… Διαβάζοντας το «Όλα δεν τα χω πει… Η Αντίστροφη αφιέρωση της Μάτσης Χατζηλαζάρου» (Εκδόσεις Αγρα) αναγνωρίζεις όλα τα προηγούμενα στην προσπάθεια του Χρήστου Δανιήλ. Και ο μόνο ο τίτλος-στίχος μας δίνει να καταλάβουμε την πρόθεση και τον τρόπο προσέγγισης απέναντι στο μέγεθος «Μάτση Χατζηλαζάρου». Ο Δανιήλ αγαπά, εκτιμά και μένει κοντά σε αυτά που μας έχει δώσει η Χατζηλαζάρου. Και ξέρετε, όταν δεν σταματάς να διαβάζεις αυτούς που αγαπάς πάντα κάτι νέο βρίσκεις, πάντα υπάρχει η αφορμή που θα σε σπρώξει να σκάψεις ακόμη πιο βαθιά σε αυτό που έχεις ήδη οργώσει με τα μάτια, το μυαλό, την καρδιά σου. Το έργο των σπουδαίων καλλιτεχνών δεν έχει ημερομηνία λήξης και αυτό αφορά την ασταμάτητη πρόσληψή του. Η αίσθηση αυτή κυριαρχεί από την πρώτη ως την τελευταία σελίδα και πρέπει να το τονίσουμε. Ο αναγνώστης μαθαίνει και θέλει να μάθει κι άλλα γι’ αυτή τη σημαντική ποιήτρια. Το ρευστό είδωλο της αποκτά λαμπερό περίγραμμα και με μια ανεπαίσθητη κίνηση χάνεται!

Ο Χρήστος Δανιήλ έχει ασχοληθεί και στο παρελθόν με το έργο της Χατζηλαζάρου. Στο βιογραφικό του καταγράφονται δύο βιβλία γι’ αυτήν και όσο έχει κουράγιο -υποψιαζόμαστε- θα μας δώσει κι άλλα. Η αναφορά αυτή είναι απαραίτητη για να επιβεβαιώσουμε το ρητό τίποτα δεν είναι τυχαίο. Αυτή η αποκάλυψη της υπερρεαλίστριας ποιήτριας οφείλεται στην «Αντίστροφη αφιέρωση», το τελευταίο σημαντικό ποιητικό κείμενο που έγραψε και δημοσίευσε. Το κείμενο και ο τρόπος που το προσέγγισε ο Δανιήλ συνειρμικά μας πάει στην «Ηλιόπετρα» του Οκτάβιο Παζ. Όπως το κυκλικό ποίημα του Μεξικανού δεν έχει τέλος, έτσι και εδώ. Τόσο το αντικείμενο μελέτης όσο και η ίδια η μελέτη δεν έχουν τελεία και αυτό το ανολοκλήρωτο είναι που κάνει ελκυστική την προσπάθεια του Δανιήλ. Διαβάζοντας το ποιητικό κείμενο μπορεί να στέκει ως τελευταίος φραγμός το ΜΕ ΕΚΡΙΖΩΝΕΙΣ, όμως η αίσθηση ατελεύτητου είναι έντονη. Το ίδιο συμβαίνει και με τον μόχθο του συγγραφέα. Ναι, υπάρχει διάρθρωση, σαφήνεια, ωστόσο και εδώ το ατελείωτο, το απαλό άγγιγμα του, σε συνεπαίρνει.

Όπως μας πληροφορεί, το ερωτικό αυτό ποίημα δίνει την αίσθηση πως ολοκληρώνει μια πορεία, πως κλείνει έναν κύκλο, αφού ουσιαστικά επιστρέφει πολλαπλώς στην (ποιητική της) αφετηρία. Στην «Αντίστροφη αφιέρωση» κομβική θέση έχει ο Ανδρέας Εμπειρίκος, μια και σε αυτόν απευθύνεται. Αυτά αρκούν για τον Δανιήλ και ψάχνει, ψάχνει, ψάχνει! Η βιβλιογραφία, οι συνεντεύξεις της Χατζηλαζάρου γίνονται η πρώτη καύσιμη ύλη και μετά είναι η προσωπική γνώση, το πάθος και η αγάπη που μας δίνουν μια πλούσια, ζωηρή, αναλυτική μελέτη. Όσοι γνωρίζετε την ποιήτρια θα τη μάθετε ακόμη καλύτερα. Όσοι την ανακαλύπτετε τώρα, σίγουρα θα αναζητήσετε τα έργα της μετά απ’ αυτό το βιβλίο.