Ένα παγκάκι που νοιάζεται...

Το Βανκούβερ απαντάει στα “Homeless Spikes” του Λονδίνου και στην Κυψέλη της Αθήνας

| 01/07/2014

Δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από τότε που η Tesco (αγγλική αλυσίδα σούπερμάρκετ) εγκατέστησε τα λεγόμενα καρφιά για τους άστεγους (“homeless spikes”) σε κοινόχρηστους χώρους έξω από τα καταστήματά της. Με πρόσχημα την παραβατική συμπεριφορά, η εταιρία θεώρησε ότι τοποθετώντας καρφιά σε πεζούλια , πεζοδρόμια κλπ θα απέτρεπε άστεγους και άλλους κατοίκους, πολίτες, περαστικούς από το να “λερώνουν” χώρους που παρόλο που δεν της ανήκουν, μπορούσαν κατά την άποψη των ιθυνόντων της να βλάψουνε τις πωλήσεις της, διαταράσσοντας μάλλον τη διάθεση των καταναλωτών που επισκέπτονταν τα καταστήματα…

Οι αντιδράσεις που προέκυψαν ήταν πολλές και ποικιλόμορφες. Διαμαρτυρίες αλλά και έμπρακτοι ακτιβισμοί που κατόρθωναν να απεγκαταστήσουν ή να “απενεργοποιήσουν” τα καρφιά της Tesco, με αποτέλεσμα η εταιρία να αναγκαστεί να τα αποσύρει μόνη της. Μια κακή παρένθεση λοιπόν η Tesco; Μια ακραία επιλογή; Ή μήπως ένα στιγμιότυπο μιας συνολικότερης πολιτικής κράτους και επιχερηματιών, που (αν και δημιουργούν το πρόβλημα) δεν διστάζουν σε πολλές περιπτώσεις να κάνουν τα πάντα για να το κρύψουν κάτω από το χαλάκι και να το ξεφορτωθούν μαζί με τους ανθρώπους που βασανίζονται από αυτό;

Ας μην πάμε μακριά. Και ας θυμηθούμε μεγάλες αθλητικές ή πολιτιστικές διοργανώσεις. Το (πάντα επίκαιρο αυτές τις μέρες) Μουντιάλ, που δεν έχει πρόβλημα να εξαφανίσει τις φαβέλες, τον κόσμο τους και τα σπίτια του ώστε να μη λερώνουν το ακριβοπληρωμένο θέαμα, αλλά και τους Ολυμπιακούς Αγώνες (όπως της Αθήνας δέκα χρόνια πριν) όπου επίσης οι υπεύθυνοι δεν δίσταζαν να απομακρύνουν για ένα μήνα άστεγους, ναρκομανείς κλπ. από τα μάτια των τουριστών για το καλό (πάλι) της ανάπτυξης…

"Homeless Spikes" η νέα τάση στην λύση του "προβλήματος" των αστέγων

“Homeless Spikes” η νέα τάση στην λύση του “προβλήματος” των αστέγων

Ακτιβιστές στο Λονδίνο ρίχνουν μπετό πάνω στα "καρφία" για τους αστέγους έξω από ένα κατάστημα της αλυσίδας Tesco

Ακτιβιστές στο Λονδίνο ρίχνουν μπετό πάνω στα “καρφία” για τους αστέγους έξω από ένα κατάστημα της αλυσίδας Tesco

Στο θέμα των homeless spikes είχε γίνει αναφορά και εδώ από το Περιοδικό στα πλαίσια της κριτικής μιας πολύ ανθρώπινης και ζεστής άποψης για τις πόλεις μας από την Σώτη Τριανταφύλλου, που όπως περίπου και οι ιθύνοντες της Tesco, πίστεψε πως οι πεζόδρομοι ευθύνονται για την ύπαρξη παραβατικότητας, αντικοινωνικής συμπεριφοράς, ακόμη και κοινωνικών αγώνων ή αντικαθεστωτικής κουλτούρας.

Τότε στα πλαίσια της υπερασπίσης μιας εντελώς διαφορετικής λογικής, είχαμε δηλώσει ότι θα δώσουμε όσο μπορούμε (και από εδώ) την μάχη για τη σωτηρία της ψυχής της πόλης μας (ή τουλάχιστον των πιο ενδιαφέροντων κομματιών αυτής) απέναντι σε τέτοιες απόψεις και πρακτικές που θέλουν να την κάνουν να μοιάζει περίπου όπως… ένα ψυχιατρείο. Όπου η υπέρτατη θεραπεία (και τρέλα) είναι η λατρεία για τις αγορές, η τάξη και τα success stories…

Ξεκινάμε λοιπόν τη λειτουργία της Unrest Urban Task Force, μιας στήλης και μιας παρέας, που στόχο έχει την αναπαραγωγή, διάδοση και ανάδειξη σκέψεων και πρακτικών που βρίσκονται με λιγότερο ή περισσότερο αποτελεσματικό τρόπο στον αντίποδα των Tesco και Τριανταφύλλου αυτού του κόσμου…

Kαι αυτό με το οποίο θα ασχοληθούμε κατ’ αρχήν έρχεται από το μακρινό Βανκούβερ του Καναδά, συνοδευόμενο βέβαια, ευθύς εξαρχής, με το εξής ερώτημα: Μπορεί το πρόβλημα της στέγης και άλλα τέτοια σημαντικά προβλήματα που αναπτύσονται στα πλαίσια της πόλης να λυθούν αποκλειστικά με σχεδιαστικά μέσα, εφήμερες κατασκευές και λύσεις?

Η απάντηση είναι, βέβαια, όχι. Αλλά αυτό δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν ενδιάμεσες προτάσεις (πριν τις μεγάλες επενδύσεις στην κοινωνική κατοικία) που θα μπορέσουν να κάνουν την ζωή των αστέγων ή άλλων ευπαθών ομάδων, αλλά και συνολικότερα της κοινωνικής πλειοψηφίας που έχει ανάγκη από δημόσιο, κοινόχρηστο χώρο και εγκαταστάσεις, λίγο καλύτερη και πιο εύκολη.

Τα καταφύγια της RainCity Housing στο Βανκούβερ, αποτελούν μια τέτοια λύση, που δεν αντιλαμβάνεται το πρόβλημα της στέγης ως ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί με «καρφιά» όπως στο Λονδίνο. Είναι μια πιο ανθρώπινη προσέγγιση που χρησιμοποιεί την υφιστάμενη υποδομή της πόλης για να προσφέρει «καταλύματα» σε όσους το έχουν ανάγκη.

RainCity-Housing-Bench-FEELDESAIN1_01

Τα λεγόμενα pop up shelters (καταφύγια που “ξεπηδάνε” – όπως οι pop up σελίδες με ενοχλητικές διαφημίσεις που ξεπηδάνε στην οθόνη σου ενώ σερφάρεις στο ίντερνετ) μοιάζουν με κανονικά παγκάκια αλλά δεν είναι . To βράδυ φωτίζονται, ενώ κατά τη διάρκεια βροχής μπορούν να ξεδιπλωθούν παρέχοντας σκέπαστρο. Ακόμη έχουν τυπωμένη (με UV γράμματα που αντιδρούν στο ηλιακό φώς) την επιγραφή: “αυτό είναι ένα παγκάκι”. Ενώ για το βράδυ έχουν τυπωμένη (με γράμματα που λάμπουν στο σκοτάδι) την επιγραφή: “αυτό είναι ένα υπνοδωμάτιο”. Τέλος πάνω στα παγκάκια υπάρχουν πληροφορίες για κέντρα βοήθειας και καταφύγια για άστεγους.

RainCity-Housing-Bench-1

RainCity-Housing-Bench-2

Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία άλλωστε έρχεται σε μια διόλου τυχαία χρονική στιγμή όπου οι αριθμοί των αστέγων αυξάνονται στο Βανκούβερ. Συμφωνα με τον Vancouver Observer, τον Απρίλιο, τα στοιχεία έδειξαν ότι η πόλη έχει περισσότερους άστεγους από κάθε άλλη στιγμή στην ιστορία της. με τον ακριβή αριθμό να υπολογίζεται σε 538 άτομα…

Φυσικά και στην συγκεκριμένη περίπτωση το πραγματικό θέμα αφορά την επίλυση του ζητήματος της κατοικίας, της φτώχειας και του σχεδιασμού και της διαχείρισης των δημόσιων χώρων. Σε επίπεδο αισθητικής, πολιτισμικής και πολιτικής αφετηρίας και ιεράρχησης πάντως δεν αντιλαμβάνεται τους ανθρωπους που βρίσκονται στο περιθώριο ως σκουπίδια που κάπως πρέπει να τα ξεφορτωθούμε. Και γι αυτό το προτιμούμε (τουλάχιστον) ως εικόνα και πρωτοβουλία. Σκεφτόμαστε επίσης χαμογελώντας πόσα εγκεφαλικά θα δημιουργούσαν σε συγκεκριμένους ανθρώπους τέτοιες σκέψεις – πρωτοβουλίες. Και πόσες δολοφονικές, αντικοινωνικές, παραβατικές συμπεριφορές θα μπορούσαν να φανταστούν στο βαθμό που αυτές θα μπορούσαν να εξαπλωθούν και να υλοποιηθούν σε παγκάκια, πάρκα, πλατείες, δρόμους και πεζοδρόμια…

*Σε τελική ανάλυση, από τα mall και την πληθώρα αρχιτεκτονικών σχεδίων που μας αποτρέπουν να συνεβρισκόμαστε όσο το δυνατόν πιο ελεύθερα σε δημόσιους χώρους, έχουμε αγαπήσει ένα εκατομμύριο φορές περισσότερο τα πεζούλια, τα παγκάκια και τις πλατείες.  Στο πλαίσιο, είτε της -όχι και τόσο ευχάριστης- σκέψης, του να αποτελούν καταφύγιο επιβίωσης, είτε της -πιο ευχάριστης- ανάμνησης, του να αποτελούν σημείο συνάντησης, φτηνής μπύρας από περίπτερο, χαζολογήματος, φλερτ, χαράς και λύπης, γέλιου και δακρύων… 

(Για την Unrest Urban Task Force: Δημήτρης Πούλιος – Κώστας Φουρίκος)