Από το Ferguson στο Λος Άντζελες...

To Soundtrack της εξέγερσης του 1992

| 21/08/2014

Η εξέγερση των Αφροαμερικανών κατοίκων στο Μιζούρι, λόγω της δολοφονίας του 17χρονου Μάικλ Μπράουν από αστυνομικό, δηλώνει με τον πλέον εμφατικό τρόπο την ανισότητα που υπάρχει και στα πλέον αναπτυγμένα κράτη. 22 χρόνια πριν, μία άλλη εξέγερση, αυτή στο Λος Άντζελες, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τις δημιουργίες αρκετών δημοφιλών μουσικών.

Γράφει ο Γιάννης Κονταξής

Η δολοφονία του Μάικλ Μπράουν, του 17χρονου εφήβου από το Φέργκιουσον των ΗΠΑ, δεν είναι ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο επεισόδιο που εκτυλίσσεται στη δυτική πλευρά του Ατλαντικού με θύτη την αστυνομία και θύμα ένα μέλος της αφροαμερικάνικης κοινότητας. Μόλις πριν από ένα περίπου μήνα, ο Έρικ Γκάρνερ, ένας 42χρονος Αφροαμερικανός, κείτονταν νεκρός σε ένα πεζοδρόμιο της Νέας Υόρκης ύστερα από την προσπάθεια αστυνομικών να τον συλλάβουν χωρίς φυσικά να έχει κάνει κάτι παράνομο. Η δολοφονία του 17χρονου εφήβου έχει προκαλέσει σφοδρό κύμα αντιδράσεων της μαύρης κοινότητας στο Φέργκιουσον, αλλά και σε άλλα μέρη της πολιτείας του Μιζούρι. Ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Μπα Κι Μουν ανάγκαστηκαν να προβούν σε εκκλήσεις ηρεμίας, αλλά οι οργισμένες διαδηλώσεις συνεχίζονται. Μαζί συνεχίζεται η σκλήρυνση της κρατικής καταστολής, η Εθνοφρουρά έχει ήδη αναλάβει τα ηνία, αλλά και η επίδειξη αστυνομικής αυθαιρεσίας καθώς ακόμα ένας διαδηλωτής βρέθηκε νεκρός από τα πυρά αστυνομικών.

Αποκαταστάθηκε (;) η τάξη στο Φέργκιουσον...]

Αποκαταστάθηκε (;) η τάξη στο Φέργκιουσον…

Βέβαια, η μηδενική ανοχή της αστυνομίας σε μειονοτικές κοινωνικές ομάδες δεν είναι αποκλειστικά αμερικανικό προνόμιο. Και στην Ευρώπη έχουμε γίνει πολλές φορές μάρτυρες περιστατικών αστυνομικής αυθαιρεσίας που οδήγησαν τους αποκλεισμένους των μητροπόλεων σε συγκρουσιακές στιγμές. Οι ταραχές στα προάστια του Παρισιού το 2005, όπου δύο αγόρια βρήκαν το θάνατο από ηλεκτροπληξία σε σταθμό ενέργειας καθώς έτρεχαν για να ξεφύγουν από αστυνομικούς και οι εκτεταμένες συγκρούσεις στο Λονδίνο τον Αύγουστο του 2011, ύστερα από τη δολοφονία του Mark Duggan από αστυνομικούς που προσπάθησαν να τον ελέγξουν, είναι χρήσιμο «να αναλυθούν ως πρακτικές επέμβασης στις σχέσεις εξουσίας που διαμορφώνουν το χώρο των γαλλικών banlieues και των αγγλικών council estates», όπως εύστοχα τονίζει το περιοδικό «Κομπρεσέρ – για το χώρο και την πόλη». Το ίδιο ισχύει και για τις ταραχές που ξέσπασαν σε προάστιο της Στοκχόλμης τον Μάιο 2013, ύστερα από τη δολοφονία 69χρονου που κρατούσε μαχαίρι από τα πυρά αστυνομικών, και τσαλάκωσαν αρκετά την εικόνα του σκανδιναβικού παράδεισου.

Αύξηση της κατανάλωσης παρατηρήθηκε αυτές τις μέρες στο Φέργκιουσον

Αύξηση της κατανάλωσης παρατηρήθηκε αυτές τις μέρες στο Φέργκιουσον

Αυτό, ωστόσο, που θα μας απασχολήσει στο εν λόγω άρθρο δεν είναι η ανάλυση των προαναφερθέντων μητροπολιτικών εξεγερσιακών γεγονότων, αλλά η σχέση της μουσικής με αυτά τα γεγονότα. Πώς δηλαδή διάφορα τραγούδια γράφτηκαν έχοντας στο επίκεντρο της στιχουργικής τους θεματολογίας τέτοιες στιγμές κοινωνικής έκρηξης. Και για να το κάνουμε ακόμα πιο συγκεκριμένο, θα εξετάσουμε πως μια άλλη εξέγερση, αυτή του 1992 στο Λος Άντζελες, που έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με όσα συμβαίνουν αυτές τις μέρες στο Φέργκιουσον, αποτυπώθηκε στα τραγούδια κάποιων δημοφιλών συγκροτημάτων εκείνη την περίοδο.

Ένα κερί στη μνήμη του Μάικλ Μπράουν, ενός ακόμα δολοφονημένου Αφροαμερικανού

Ένα κερί στη μνήμη του Μάικλ Μπράουν, ενός ακόμα δολοφονημένου Αφροαμερικανού

Πρώτα όμως, ας θυμηθούμε τα γεγονότα που οδήγησαν στις βίαιες ταραχές στο Λος Άντζελες. Αντιγράφουμε από το ιστολόγιο Το Παραμύθι Της Πόλης: «Κυριακή, 3 Μαρτίου 1991. Ο Rodney King, μαζί  με τον φίλο του Bryant Allen, οδηγούν το αυτοκίνητό τους όταν ένα περιπολικό της αστυνομίας τους κάνει σήμα να σταματήσουν. Ο King τους αγνοεί και ξεκινάει ένα ανθρωποκυνηγητό στους δρόμους του Los Angeles. Μετά από 8 χιλιόμετρα και ενώ τα αυτοκίνητα έχουν αναπτύξει ταχύτητες διπλάσιες των επιτρεπτών ορίων, ο οδηγός συλλαμβάνεται. Αυτό που ακολουθεί είναι ανατριχιαστικό και καταγράφεται από την ερασιτεχνική κάμερα του George Halliday, έναν κάτοικο της περιοχής ο οποίος παραδίδει το βίντεο ντοκουμέντο στις αστυνομικές αρχές την επόμενη ακριβώς μέρα. Ο απολογισμός; 11 κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και ρήξη νεφρού. Το βίντεο προβάλλεται από το κανάλι 5, καθώς και από άλλα διεθνή δίκτυα. Δέκα μέρες μετά, οι αστυνομικοί παραπέμπονται σε δίκη, με την αστυνομική αναφορά να παραλείπει πλήρως το κομμάτι του ξυλοδαρμού. Και οι τέσσερις δήλωσαν αθώοι. Η εκδίκαση της υπόθεσης ξεκίνησε ένα χρόνο μετά την αρχική παραπομπή. […] Η ετυμηγορία του λευκού δικαστηρίου, ήταν αθώωση για όλες τις κατηγορίες και για όλους τους κατηγορούμενους. Η εξέγερση ξεσπά στις γκετοποιημένες περιοχές τους Los Angeles στις 30 Απριλίου του 1992 και σύντομα εξαπλώνεται και σε άλλες πόλεις των Η.Π.Α. Βίαιες διαδηλώσεις, λεηλασίες καταστημάτων, καταστροφές πλουσίων συνοικιών, επιθέσεις στα αστυνομικά τμήματα, συγκρούσεις και εμπρησμοί. Το Los Angeles καίγεται».

Δωρεάν σέρβις αυτοκινήτου από κατοίκους του Λος Άντζελες

Δωρεάν σέρβις αυτοκινήτου από κατοίκους του Λος Άντζελες

Μία τόσο εξόφθαλμη κρατική αυθαιρεσία δεν θα ήταν δυνατό να περάσει στα ψιλά. Η κατάρρευση του Ανατολικού Μπλοκ, οι δηλώσεις του Φουκουγιάμα για το τέλος της ιστορίας, η λήξη του Ψυχρού Πολέμου, ο Πόλεμος του Κόλπου, η αποφυλάκιση του Νέλσον Μαντέλα, η αποχώρηση της Θάτσερ από την ηγεσία των Συντηρητικών, το ξεκίνημα του εμφυλίου στη Γιουγκοσλαβία συνθέτουν ένα εκρηκτικό κοινωνικό και πολιτικό μείγμα μόλις στα πρώτα τρία χρόνια της δεκαετίας. Είναι ακόμα η περίοδος που η μουσική επιμένει να προκαλεί και να εμπνέεται από όσα συμβαίνουν γύρω της.

Εκείνες οι νύχτες ήταν του Ρόντνεϊ Κινγκ

Εκείνες οι νύχτες ήταν του Ρόντνεϊ Κινγκ

 

AcceptObjection Overruled

Το 1993 οι Γερμανοί πρωτοπόροι του heavy metal, οι Accept, κυκλοφορούν το ένατο στούντιο άλμπουμ τους με τίτλο «Objection Overruled». Το πρώτο και ομώνυμο κομμάτι του δίσκου ξεκινά καυτηριάζοντας την απόφαση του δικαστηρίου που αθώωσε τους αστυνομικούς που δολοφόνησαν τον Ρόντεϊ Κινγκ: «Members of the jury/Your conclusion has been drawn/Defendants should be sentenced/But you just let’em go/The city is a timebomb/The judge has lit the fuse/Vigilante breakout/Gotta tighten up the noose». Οι Accept, άλλωστε, ποτέ δεν έκρυψαν τις κοινωνικές τους ευαισθησίες.

Aerosmith – Livin’ On The Edge

Το 1993 θα βρει τους Aerosmith να κατακτούν για ακόμα μία φορά τα charts με το εξαιρετικό «Get A Grip». Μέσα σε ένα άλμπουμ που δεσπόζουν μερικές από τις καλύτερες rock μπαλάντες με pop αισθητική («Crazy», «Cryin», «Amazing») και συστήνουν στο ευρύ κοινό την Λιβ Τάιλερ και την Αλίσια Σίλβερστοουν, οι Aerosmith μας χαρίζουν και το πιο σκοτεινό «Livin’ On The Edge». Ένα βίντεο κλιπ διαφορετικό, εμπνευσμένο από τα γεγονότα στο L.A., που κουνά το δάχτυλο ειρωνικά κραυγάζοντας «If you can judge a wise man/By the color of his skin/Then mister, you’re a better man than I».

Body Count – Cop Killer

«Fuck the police, yeah!/Fuck the police, for Darryl Gates/Fuck the police, for Rodney King/Fuck the police, for my dead homies/Fuck the police, for your freedom/Fuck the police, don’t be a pussy/Fuck the police, have some muthafuckin’ courage/Fuck the police, sing along». Με αυτούς τους στίχους, οι Body Count στο ντεμπούτο άλμπουμ τους το 1992 έκαναν ξεκάθαρο και στον πλέον αφελή τι εννοούσαν όταν τραγουδούσαν το «Cop Killer». Η δολοφονία του Ρόντεϊ Κινγκ ενέπνευσε τους Body Count που κυκλοφόρησαν αυτό το single μόλις ένα μήνα πριν ξεσπάσουν οι ταραχές και προκάλεσαν ταραχή και οι ίδοι στη δισκογραφική τους. Δεν θα μπορούσε να βρεθεί καλύτερο soundtrack για εκείνες τις μέρες…

David Bowie – Black Tie White Noise

Περίπου είκοσι χρόνια μετά τις προκλητικές του δηλώσεις ότι η Βρετανία χρειάζεται ένα φασιστικό καθεστώς και ότι ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν ο πρώτος σούπερ-σταρ, δηλώσεις που μέχρι και σήμερα αποτελούν πεδίο συνεχούς έρευνας ως προς την ορθότητά τους, ο David Bowie αποφασίζει να μας πει «They’ll show us how to break the rules/But never how to make the rules/Reduce us down to witless punks/Facist cries both black and/white, who’s got the blood/who’s got the gun». Ίσως και να ισχύει το ρητό που λέει ότι όσο ο άνθρωπος μεγαλώνει, ωριμάζει.

En VogueFree Your Mind

Καμιά δεκαετία πριν το R&B ξεπουληθεί ολοκληρωτικά στην πόζα και στα λεφτά, το γυναικείο συγκρότημα En Vogue κυκλοφορεί το 1992 το δεύτερο άλμπουμ του με την ονομασία «Funky Divas». Το άλμπουμ σκαρφωλώνει αμέσως στα ύψη του Billboard, αλλά το single «Free Your Mind» είναι εκεί για να υπενθυμίσει σε όλους ότι τα στερεότυπα πρέπει σιγά σιγά να αποβάλλονται και οι «αδερφοί» και οι «αδερφές» της μαύρης κοινότητας να αντιμετωπίζονται ισότιμα. Για αυτό και οι στίχοι παίζουν με αυτό ακριβώς το θέμα: «I wear tight clothing, high heeled shoes/It doesn’t mean that I’m a prostitute, no no/I like rap music, wear hip hop clothes/That doesn’t mean that I’m out sellin’ dope no no no».

BratmobilePolaroid Baby

Το γυναικείο πανκ συγκρότημα που σημάδεψε όσο λίγα το γυναικείο πανκ κίνημα με την κωδική ονομασία Riot Grrrl, κυκλοφορεί το 1993 το ντεμπούτο άλμπουμ του. Το άλμπουμ ηχογράφηθηκε εν μέσω των ταραχών και για αυτό το «Polaroid Baby» με το στίχο «Burn to the fucking ground LA/Whitey’s gonna pay/Whitey’s gonna pay» έρχεται να δέσει αρμονικά με τους υπόλοιπους στίχους-γροθιά που συνοδεύουν τα μικρά σε έκταση τραγούδια του δίσκου.

Machine Head – Real Eyes, Realize, Real Lies

1994 και οι Machine Head σημαδεύουν μία και καλή τον σκληρό ήχο. Το «Burn», ένα από τα καλύτερα και επιδραστικότερα ντεμπούτα όλων των εποχών, έρχεται να ισοπεδώσει τα πάντα στο πέρασμά του και να δημιουργήσει μία ολόκληρη σχολή από χοροπηδηχτά και γκρουβάτα σκληρά ριφς. Ανάμεσα στα έντεκα τραγούδια του δίσκου, ξεχωρίζει το «Real Eyes, Realize, Real Lies», όπου ακούγονται (σχεδόν) μόνο ηχητικά αποσπάσματα από τα δελτία ειδήσεων τις μέρες που το Λος Άντζελες ζούσε σε ρυθμούς ταραχών.

The Offspring – L.A.P.D.

Δύο χρόνια πριν κυκλοφορήσουν το εξαιρετικό «Smash» και τους μάθει όλος ο πλανήτης, οι Offspring τραγουδούν ένα ρεφρέν που θα ξένιζε σε πολλούς από τους μετέπειτα mainstream θαυμαστές τους. «Beat all the niggers/Beat whoever you see/Don’t need a reason/(We’re) L.A.P.D.» τραγουδούσαν ρυθμικά το 1992 στο άλμπουμ «Ignition», όσο ακόμα παρέμεναν underground και το MTV δεν τους είχε ανακαλύψει.

The Boo Radleys – Rodney King (Song For Lenny Bruce)

Φυσικά, η δολοφονία του Ρόντνεϊ Κινγκ δεν γινόταν να μην περάσει τον Ατλαντικό και να μην επηρεάσει τους Άγγλους alternative rockers The Boo Radleys που άρχισαν να φτιάχνουν το δικό τους όνομα στις αρχές των ’90s και λίγο πριν ξεσπάσει το britpop κίνημα. Ένα τραγούδι που έχει ευθεία αναφορά στον δολοφονημένο δεν θέλει και πολλά σχόλια.

Rage Against The Machine – Township Rebellion

Οι RATM κυκλοφορούν το 1992 ένα δίσκο που θα επηρεάσει αφάνταστα όσους ήθελαν να συνδέσουν το metal με το rap. Έναν δίσκο υπόδειγμα όπου τα γκρουβάτα ριφς συναντούν και δένουν αρμονικά με τις ρίμες και τα πολιτικά κατηγορώ των στίχων. «Our freedom or your life/Lord, I wish I could be peaceful/But there can be no sequel/Now freedom must be fundamental/In Johannesburg or South Central/On the mic, ’cause someone should tell ’em/To kick in the township rebellion» είναι κάποιοι από τους στίχους που «φτύνει» ο Zack de la Rocha για τις ταραχές που σημάδεψαν το South Central του Λος Άντζελες.