Ο δαντικός κόσμος του «Υπουργού Νύχτας»

Μιλώντας με τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη

| 20/09/2016

Πολύ γνωστός συγγραφέας της συμπρωτεύουσας αλλά και δημοσιογράφος, σεναριογράφος, μεταφραστής – διευθυντής εφημερίδων και περιοδικών – ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης εξέδωσε πριν λίγο καιρό ένα ακόμη ενδιαφέρον μυθιστόρημά του, όπου ένας κυνικός χαρτοπαίχτης, ιδιοκτήτης γραφείου κηδειών – «‘Η Έσχατη Φροντίδα» – με αρκετές παρανομίες, βυθίζεται στον ζοφερό υπόκοσμο εμπορίας ναρκωτικών, τράφικινγκ, πορνείας και τοκογλυφίας για να αναδειχθεί Νονός – «Υπουργός Νύχτας».

Πιο πέρα, μεταγράφεται σε υπουργικό θώκο σε ένα πολιτικό σύστημα διεφθαρμένο, στην πλειονότητα, μέχρι μυελού οστών. Ο τζόγος, βέβαια, δεν τον εγκαταλείπει ποτέ, τον καθοδηγεί και του φέρνει συμφορές και μόνο ο έρωτας για τα μάτια μιας ανατολικοευρωπαίας πόρνης τον αναγκάζει να στοχαστεί επ’ ολίγον. Είναι, βέβαια, τόσο δυνατές οι σκηνές που περιγράφει ο Σκαμπαρδώνης με λιτότητα και ρεαλισμό, εικόνες που τρομάζουν ενίοτε το μυαλό αλλά είναι και οι αντιφάσεις των ηρώων, χωρίς μανιχαϊσμούς, ανθρώπων με συναισθήματα που βολοδέρνουν στους κατεστραμμένους αρμούς της κοινωνίας. Έπειτα είναι το σασπένς, η ίντριγκα που πλέκει ο συγγραφέας, ο τρόπος που ενορχηστρώνει την τελική σύγκρουση, ένα ακόμη θετικό στην όλη υπόθεση του «Υπουργού Νύχτας».

Συζητάμε με τον Γιώργο Σκαμπαρδώνη και οι απαντήσεις που δίνει ταιριάζουν απόλυτα με την λακωνικότητα των αφηγήσεων του.

[hr]

Μιλήστε μας για τον κεντρικό σας ήρωα. Ενώ είναι βουτηγμένος στην παρανομία, από την άλλη δείχνει εξαιρετική αντίληψη και ενίοτε ισχυρή αντίσταση ανάμεσα στο σμάρι όλων αυτών των εγκληματικών υποκειμένων.

[hr]

Ο κεντρικός ήρωας, ο Πρίμο, έχει κάποιες απόλυτες – μηδενιστικές ιδέες αλλά τις κρατάει για τον εαυτό του, δεν θέλει να προσηλυτίσει κανέναν, διότι έχει γνώση πως είναι καταστροφικές. Εξ αυτού προκύπτει και η ευγένεια και ο ιπποτισμός και η συγκατάβαση για τις αντιλήψεις των άλλων. Τους καταλαβαίνει, αλλά δεν μπορεί να ζήσει παρά με βάση την απελπισμένη αντίληψη που έχει ο ίδιος. Δεν έχει ιδιοτέλεια παρά μόνο για το παίγνιο ως αυτοσκοπό, και γι’ αυτό όλα τα άλλα, αξιώματα, ισχύς, κλπ, του φαίνονται χωρίς νόημα.

[hr]

Είναι τελικά ο έρωτας που σώζει την ζωή αλλά και την υπόληψη του Πρίμο;

[hr]

Ο έρωτας τον αλλοιώνει πρόσκαιρα, ίσως τον σώζει, τον βγάζει απ’ την ιδεοληψία και την εμμονή του τζόγου. Αλλά πάντα ο έρωτας υπόκειται, κι αυτός στην φθορά. Όμως έστω για λίγο, κρατάει τον Πρίμο μακριά απ’ το έρεβος του εαυτού του.

[hr]

Παράλληλα με τη «επίσημη» κοινωνία, την κοινωνία που ζει η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων αναδύεται και μια άλλη – δαντική θα λέγαμε – όπου ο νόμος δεν υπεισέρχεται ή, μάλλον, λειτουργεί στην βάση άλλων ακραίων κανόνων.

[hr]

Πάντα έτσι ήταν ο υπόκοσμος, αλλά σε μεγάλο βαθμό και ο λεγόμενος «κανονικός» κόσμος. Ο νόμος υπάρχει αλλά και διαρκώς παραβιάζεται. Είναι μια διαμάχη χωρίς τέλος.

[hr]

Όλο αυτό το απίστευτο πανηγύρι των διαλυμένων θεσμών, της ανατροπής των ιδεολογιών, του καθαρού κυνισμού και του κέρδους με οποιοδήποτε τίμημα, ιχνογραφεί την σημερινή ελληνική κοινωνία όπου κατά την γνώμη σας δεν υπάρχει καμία εναλλακτική;

[hr]

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι έχει πολλά κοινά στοιχεία με την όντως δική μας κοινωνία. Εξάλλου όλα τα συστήματα, ήταν πάντα, και σε μεγάλο βαθμό διεφθαρμένα. Δεν φταίει το σύστημα, αλλά η δομή και η φύση του ανθρώπου που είναι πάντα και παντού ίδια. Απλώς υπάρχουν φάσεις και κράτη, που για λόγους ιστορικούς και πολιτισμικούς έχουνε ισχυρότερους θεσμούς και πιο συνειδητούς, η περισσότερο έντιμους πολίτες.

[hr]

Η υφέρπουσα ειρωνεία που διατρέχει την ατμόσφαιρα, τους διαλόγους και την σκέψη του ήρωα θεωρείτε πως έχει εμποτίσει για τα καλά την κοινωνία μας ή έχει να κάνει ανάλογα με την μενταλιτέ του καθενός μας;

[hr]

Το κωμικό, το γελοίο και το μπουρλέσκ το συναντάει κανείς καθημερινά σε κάθε βήμα. Ευτυχώς, απ’ την άλλη, που υπάρχει, αλλιώς το δράμα που ζούμε θα ήταν αβάσταχτο. Κι εδώ να πω πως η φαιδρότητα υπάρχει λόγω ασυμμετρίας αντιλήψεων, πόζας και πράξεων. Εξ αυτών προκύπτει και η απομυθοποίηση των ιδεών και των μεγάλων λόγων – ευτυχώς.

[hr]

%cf%83%ce%ba%ce%bc%cf%80%ce%b1%ce%b5%ce%b4%cf%89%ce%bd%ce%b7%cf%823

Ο Πρίμο χτίζεται από διαφορετικούς «χαρακτήρες»: αριστεριστής κατόπιν νεκροθάφτης, ύστερα μαφιόζος, μετά πολιτικός και υπουργός και τέλος φυγάς. Να υποθέσουμε πως συμβολίζει χαρακτηριστικούς τύπους της εποχής μας;

[hr]

Σε μεγάλο βαθμό, ναι. Το βλέπουμε συνέχεια στην καθημερινή ζωή. Κυνισμός, καπηλεία ιδεών, σαλτάρισμα από κόμμα σε κόμμα, ασυμφωνία λόγων και πράξεων. Άλλωστε έτσι συνέβαινε πάντα, απ’ την εποχή του Αριστοφάνη.

[hr]

Εθισμένος τζογαδόρος και νιχιλιστής ο Πρίμο κατατρύχεται από την ψυχική πίεση του παιγνιδιού, βλέπει την ζωή του, εξ’ αιτίας αυτού να διαλύεται, μαζί και η οικογένειά του, όμως έρχεται το πλήρωμα του χρόνου και συνειδητοποιεί πως έχει ξεπεράσει τα όριά του και αλλάζει πορεία.

[hr]

Αλλάζει πορεία πρόσκαιρα, λόγω συγκυρίας και εξαιτίας του ότι έχει επηρεαστεί από μια γυναίκα. Αλλά συνήθως οι τζογαδόροι σπάνια αλλάζουν, τελικά. Πρόκειται για πάθος συνήθως αθεράπευτο.

[hr]

Πιστεύετε πως το «Κακό» και η ιδεοληπτική διαστροφή δεν μπορούν να κυριαρχούν για πάντα στην σκέψη των ανθρώπων;

[hr]

Είναι γνωστό πως ο άνθρωπος κινητοποιείται συνήθως από την ιδιοτέλεια, τον φόβο, ή την δόξα. Το «Κακό» έπεται. Δεν ξέρω αν πρόκειται μελλοντικά να αλλάξει κάτι.

[hr]

Δεν νομίζετε πως η επιδημία διαφθοράς που επικράτησε στην ελληνική κοινωνία είναι σύμφυτη, όχι, βέβαια, ολοκληρωτικά αλλά σε πολύ μεγάλο μέρος με το οικονομικό μας σύστημα που ομνύει σε ένα και μόνο θεό, το κέρδος;

[hr]

Το κέρδος υπάρχει σε όλα τα συστήματα. Και να το περιορίσεις, θα μεταλλαχθεί σε επιρροή, έλεγχο, καταπίεση, εξάρτηση, η μετωνυμία. Θα δημιουργηθούν άλλου είδους τάξεις και μεγαλύτερη διαφθορά. Το είδα στην Σοβιετία, και σ’ όλο το μπλόκ, πριν καταπέσει η όλη κατάσταση. Ο άνθρωπος δεν προθυμοποιείται χωρίς να έχει να κερδίσει κάτι. Τα λοιπά είναι ουτοπίες. Απλώς πρέπει να υπάρχουν κανόνες και όρια. Αλλά, και κυρίως, ελευθερία.

[hr]

Υπήρξε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο ή και πρόσωπα που σας ενέπνευσαν για τον «Υπουργό Νύχτας».

[hr]

Υπήρξαν ένα – δύο πραγματικά πρόσωπα, απ’ τα οποία έλαβα κάποια ξεχωριστά χαρακτηριστικά, συν την επινόηση, για να φτιαχτεί ο Πρίμο. Έτσι, βέβαια, συμβαίνει συνήθως στην λογοτεχνία.

%cf%83%ce%ba%ce%b1%ce%bc%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%b4%cf%88%ce%bd%ce%b7%cf%822

Γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Βιολογία στην Ιταλία και στην Ελλάδα. Παράλληλα, έπαιξε ως μουσικός παραγωγός σε πολλά ραδιόφωνα για πολλά χρόνια και έγραψε ως μουσικός κριτικός σε μια σειρά περιοδικά. Αυτό συνεχίζει μέχρι και σήμερα.