Εμπορική συμφωνίας ΕΕ - Καναδά (CETA): «Αναψαν φωτιές» οι Βαλόνοι!

Με... τελεσίγραφα απαντά η ΕΕ των «δημοκρατικών αξιών»

| 24/10/2016

Τα εξαιρετικά πεπερασμένα όρια της εκδοχής της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την δημοκρατία φάνηκαν τα τελευταία 24ωρα με έναν τρόπο που ελάχιστοι θα μπορούσαν να φανταστούν: Μέσω των σφοδρών – και υποτιμητικών – αντιδράσεων στην απόρριψη, από το περιφερειακό κοινοβούλιο των Βαλόνων, δηλαδή μιας κοινότητας που αποτελεί λιγότερο από το 1% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ, της εμπορικής συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τον Καναδά (CETA).

Λόγω αυτής της εξέλιξης, το Βέλγιο δεν μπορεί να δώσει το τελευταίο «ναι» των «28» στη συμφωνία εμπορίου ΕΕ και Καναδά (CETA) – όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη συμφωνούν – με τον πρόεδρο του περιφερειακού Κοινοβουλίου της Βαλονίας, Αντρέ Αντουάν, να απορρίπτει σήμερα το τελεσίγραφο του Ευρωπαϊκού Συμβούλιο(!), για το βράδυ της Δευτέρας, λέγοντας πως «δεν μπορεί να τηρηθεί».

«Δεν είναι δυνατόν να τηρήσουμε αυτό το τελεσίγραφο», δήλωσε ο Αντρέ Αντουάν, πρόεδρος του περιφερειακού Κοινοβουλίου της Βαλονίας (με το σοσιαλιστικό κόμμα του Πολ Μανιέτ, επικεφαλής της περιφερειακής κυβέρνησης) στο βελγικό ραδιοφωνικό δίκτυο RTL. «Πρόκειται για μία τεράστια σαλάτα κειμένων, που δεν είναι σοβαρή διεθνής νομοθεσία» είπε ο Αντουάν και πρόσθεσε: «Επιπλέον, τα τελεσίγραφα και οι απειλές δεν ανήκουν στη Δημοκρατία, θέλουμε συμφωνία, θέλουμε συνθήκη, αλλά θέλουμε να διαπραγματευτούμε με το ελάχιστο ευγένειας και σεβασμού»…

Ο ίδιος έδωσε ως πιθανό ορίζοντα το τέλος του χρόνου, και είπε -σχετικά με την απειλή ακύρωσης της Συνόδου με τον Καναδά- πως «πτήσεις Καναδάς-Βρυξέλλες θα υπάρχουν και στο μέλλον».

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ είχε δώσει την Κυριακή προθεσμία μέχρι «αργά τη Δευτέρα» στον Βέλγο πρωθυπουργό Σαρλ Μισέλ να απαντήσει εάν είναι σε θέση να υπογράψει την CETA, σε μια κίνηση που ουσιαστικά αμφισβητεί ανοιχτά το προβαλλόμενο «αξιακό» οικοδόμημα της ΕΕ.

H υπογραφή θα γινόταν στη Σύνοδο ΕΕ-Καναδά την Πέμπτη, για την οποία ο Καναδός πρωθυπουργός Τζάστιν Τρουντώ θα πήγαινε στις Βρυξέλλες. Στο τελεσίγραφό του, ο Τουσκ ανέφερε πως εάν το Βέλγιο δεν μπορούσε να υπογράψει, η Σύνοδος θα έπαιρνε αναβολή επ’ αόριστον.

Οι συγκεκριμένες αντιρρήσεις της Βαλονίας στην CETA αφορούν την ανησυχία για κατακόρυφη αύξηση εισαγωγών χοιρινού και βόρειου κρέατος από τον Καναδά και τα ερωτηματικά γύρω από την υπαγωγή στο διεθνές Δίκαιο για διαφορές μεταξύ κρατών και ξένων επενδυτών. Κατά τους επικριτές της συμφωνίας, αυτό μπορεί να ανοίξει την πόρτα σε πολυεθνικές ώστε να καθορίζουν τη δημόσια πολιτική.

Την ίδια στιγμή πάντως, επικριτές της κυβέρνησης της Βαλονίας υποστηρίζουν πως η αντίθεση στη CETA χρησιμοποιείται καιροσκοπικά από τον Πολ Μανιέτ, ο οποίος κατηγορείται πως πιέζει ώστε να ενισχυθεί η προσωπική του θέση εντός της βελγικής κεντροαριστεράς.
Οπως και να έχει όμως, και ανεξάρτητα από προθέσεις, αυτό το «μπαϊράκι» των Βαλόνων προκάλεσε τρόμο στην ΕΕ, η οποία ανησυχεί πλέον και για το μέλλον της μεγάλης συμφωνίας «ελευθέρου εμπορίου» με τις ΗΠΑ (ΤΤΙP), η οποία έχει ήδη ξεσηκώσει κινηματικές αντιδράσεις.

Το Βέλγιο είναι ομοσπονδιακό κράτος, με αποκεντρωμένη διοίκηση. Η γαλλόφωνη Βαλονία, η ολλανδόφωνη Φλάνδρα και η γερμανόφωνη κοινότητα του Βελγίου έχουν δικό τους πρωθυπουργό και δική τους, τοπική Βουλή με ευρύτατες αρμοδιότητες. Μιλώντας στη γερμανική ραδιοφωνία (DLF), ο Όλιβερ Πάας, πρωθυπουργός της γερμανόφωνης κοινότητας, προσπαθεί να εξηγήσει αυτό που ελάχιστοι μπορούν να καταλάβουν στην υπόλοιπη Ευρώπη: πώς είναι δυνατόν μία μικρή κοινότητα 3,5 εκατομμυρίων Βαλόνων να μπλοκάρει μία εμπορική συμφωνία, την οποία υποτίθεται ότι αποδέχονται 500 εκ. Ευρωπαίοι πολίτες;

«Έχουμε θέσει κι εμείς, όπως και άλλα περιφερειακά κοινοβούλια, μία σειρά από προϋποθέσεις για τη συμφωνία CETA με τον Καναδά» εξηγεί ο Πάας. «Έχουμε δηλώσει ότι κατ΄αρχήν είμαστε υπέρ της συμφωνίας, γιατί μας δίνει τη δυνατότητα να θεσπίσουμε διεθνείς προδιαγραφές στις εμπορικές συναλλαγές. Αλλά δεν είμαστε διατεθειμένοι να απεμπολήσουμε θεμελιώδεις αξίες που επί δεκαετίες είχαμε οικοδομήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε αυτές περιλαμβάνονται η προστασία του καταναλωτή, το κράτος δικαίου και η δημοκρατική λήψη αποφάσεων».

Στην ομοσπονδιακή οργάνωση της πολιτείας το Βέλγιο έχει σημαντικές ομοιότητες, αλλά και κάποιες διαφορές με τη γειτονική Γερμανία. Γιατί ακόμη και τα μεγαλύτερα γερμανικά κρατίδια, όπως η Βαυαρία και η Βάδη-Βυρτεμβέργη, μπορεί να διαθέτουν ευρείες αρμοδιότητες, αλλά δεν δικαιούνται να συνάπτουν ή να αποτρέπουν διεθνείς συμφωνίες. Όμως οι βελγικές περιφέρειες έχουν αυτό το προνόμιο. «Μία ιδιαιτερότητα του βελγικού ομοσπονδιακού συστήματος» λέει ο πρωθυπουργός της γερμανόφωνης κοινότητας, «είναι ασφαλώς το γεγονός ότι τα κρατίδια έχουν και ορισμένες αρμοδιότητες που άπτονται της εξωτερικής πολιτικής. Η συνταγματική τάξη στο Βέλγιο προβλέπει ότι ο ομοσπονδιακός υπουργός Εξωτερικών δεν μπορεί να συνυπογράψει μία τέτοια συμφωνία (όπως η CETA) χωρίς τη συγκατάθεση όλων των τοπικών κρατιδίων».

ceta

Πίσω από το βέτο της γαλλόφωνης Βαλονίας υποβόσκει μία ακόμη αντίθεση με την ολλανδόφωνη Φλάνδρα. Ο συνολικός όγκος των συναλλαγών της Φλάνδρας με τον Καναδά είναι δεκαπλάσιος από τον αντίστοιχο της Βαλονίας. Είναι και αυτός ένας λόγος που οι Φλαμανδοί τάχθηκαν από την αρχή υπέρ της συμφωνίας, σε αντίθεση με τους Βαλόνους. Ο Όλιβερ Πάας δεν θέλει να λάβει θέση στη διαμάχη και λέει ότι ελπίζει να βρεθεί λύση για το καλό του Βελγίου. «Στο Βέλγιο δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στο ομοσπονδιακό μοντέλο. Με αυτό το ιδιαίτερα περίπλοκο, είναι η αλήθεια, θεσμικό πλαίσιο, αυτή η χώρα έχει καταφέρει να εξασφαλίσει σε διαφορετικές πολιτιστικές οντότητες μία ειρηνική συμβίωση κάτω από την ίδια στέγη. Αντιλαμβανόμαστε ότι έτσι δεν γίνεται πιο εύκολη η διακυβέρνηση. Αλλά δεν πιστεύω ότι υπάρχει σοβαρή εναλλακτική λύση στο ομοσπονδιακό μοντέλο και στη σημερινή συνταγματική τάξη της χώρας».

Η οργή της ΕΕ εναντίον των Βαλόνων εκφράστηκε και με τρόπους που προκαλούν θυμηδία. Η διαπίστωση της Λιθουανής προέδρου Ντάλια Γκριμπαουσκάιτε ότι η ΕΕ έγινε «όμηρος της εθνικής πολιτικής μιας μεμονωμένης χώρας» είναι πραγματικά εντυπωσιακή, αν σκεφτεί κανείς ότι ο πληθυσμός της χώρας της είναι λιγότερος από την Βαλονία.

«Κανονικά τα εμπορικά ζητήματα επιλύονται σε ευρωπαϊκό και όχι σε εθνικό επίπεδο» αναφέρει η DW και συμπληρώνει: «Τον Ιούλιο ωστόσο ο ίδιος ο πρόεδρος της Κομισιόν Γιούνκερ είχε προαναγγείλει σχεδόν πανηγυρικά το τέλος αυτή της παράδοσης, ανακοινώνοντας ότι θα πρέπει να συμφωνήσουν όχι μόνον το Ευρωκοινοβούλιο αλλά και τα εθνικά κοινοβούλια. Ήταν “λάθος για το οποίο με πίεσαν άλλοι”, παραδέχθηκε την Παρασκευή ο Λουξεμβούργιος. Η γερμανίδα καγκελάριος Μέρκελ όμως πιστεύει ότι εάν ήταν υπεύθυνη για τη CETA μόνον η Κομισιόν, τότε “θα είχαμε άλλες δυσκολίες”.

»Ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ έχει προειδοποιήσει ότι “εάν δεν είμαστε σε θέση να κλείσουμε μια εμπορική συμφωνία με τον Καναδά, τότε δεν ξέρω πώς θα κλείσουμε εμπορικές συμφωνίες με άλλα μέρη αυτού του κόσμου”. Ο επικεφαλής της Κομισιόν αναφέρεται εμμέσως πλην σαφώς στην αντίστοιχη συμφωνία με τις ΗΠΑ, την επίσης διαμφισβητούμενη TTIP. Το πρόβλημα όμως είναι αρκετά πιο ουσιαστικό: πολλοί θεωρούν ότι διακυβεύεται η ικανότητα της ΕΕ να εκφράζεται ως ένα ενιαίο σύνολο».

* Στην φωτό, το κτίριο του κοινοβουλίου της Βαλλωνίας στη Ναμύρ