«Η Αντιγόνη υπερασπίζεται κάτι που είναι η φύση της»

Η Αθηνά Μαξίμου μιλά στο Περιοδικό

| 13/06/2018

Η «Αντιγόνη», η αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή, έρχεται πάλι να μας συναντήσει. Έρχεται για να την ακούσουμε και να διδαχθούμε από το παράδειγμά της. Ο Αιμίλιος Χειλάκης και ο Μανώλης Δούνιας συν-σκηνοθετούν. Η μετάφραση ανήκει στον Γιώργο Μπλάνα και η μουσική στον Σταμάτη Κραουνάκη. Οι χαρακτήρες του δράματος μοιράζονται σε τρεις “υποκριτές”. Τους ρόλους ερμηνεύουν οι Αιμίλιος Χειλάκης, Μιχάλης Σαράντης και Αθηνά Μαξίμου. Η Αθηνά Μαξίμου μας μίλησε για την «Αντιγόνη». Την ευχαριστούμε πολύ.

[Οι φωτογραφίες είναι της Μαριλένας Αναστασιάδου]


Τι έχει να μας πει σήμερα η «Αντιγόνη»;

Νομίζω ότι ο μύθος της Αντιγόνης, όπως και όλοι οι μύθοι του αρχαίου δράματος είναι εξωφρενικά…

Διαχρονικοί;

Ναι. Είναι «εξοργιστικό» πόσα χρόνια μένουν ενεργοί. Θεωρώ ότι με όποια φύση εργασίας επιλέξει κανείς να ασχοληθεί με αυτά τα κείμενα -μετάφραση, δραματολογική ανάλυση, επιστημονική μελέτη, θεατρική δράση- θα βρίσκει πάντα κάτι που τον αφορά. Τα κείμενα αυτά μιλάνε τόσο πολύ για τον ανθρώπινο πυρήνα, για την ύπαρξη του ανθρώπου. Μιλάνε για την κοινωνία του, για τη θέση του ανθρώπου ως μονάδα και ως μέλος της πολιτείας του, για τις αγωνίες του, για τα αναπάντητα ερωτήματά του. Αυτό που ο Μανώλης Δούνιας με τον Αιμίλιο Χειλάκη θέλουν να στηρίξουν είναι τον ίδιο τον μύθο, να ειπωθεί η ιστορία του. Φυσικά κατά τη διάρκεια των προβών όλα γίνονται πιο συγκεκριμένα αλλά ποτέ δεν ξεχνάνε πως τα θέματα που θίγονται και που μπορείς να φωτίσεις είναι ανεξάντλητα.

Εκτός του ότι έχει παιχτεί από πάρα πολλούς, πάντα κάτι θα επιλέγεις να αναδείξεις.

Φυσικά. Το θέμα είναι να ειπωθεί η ιστορία και ο κάθε θεατής, μ’ έναν τρόπο, να κινηθεί προς αυτό με το οποίο ταυτίζεται. Είναι σαν να δίνουμε ραντεβού όλοι μαζί, και εμείς πάνω στη σκηνή και οι θεατές, με θέματα που μας απασχολούν και μας βασανίζουν αιώνες τώρα. Ένα ραντεβού για να ρωτήσουμε ξανά, να αναρωτηθούμε πάλι τι είναι δίκαιο και τι άδικο , τι είναι νόμος και τι ηθικό πρόσταγμα, πού είναι η μονάδα και πού είναι η πολιτεία…

Ερμηνεύετε την Αντιγόνη, τον Τειρεσία και με τον Μιχάλη Σαράντη, εξ ημισείας, τον τελευταίο αγγελιοφόρο. Τι σας γοητεύει, όμως, στην Αντιγόνη;

Είναι πολύ εύκολο και μεγάλη παγίδα για έναν ηθοποιό να μπει στη διαδικασία να βάλει ταμπέλες καθώς προσπαθεί να ορίσει τι είναι το πρόσωπο που καλείται να υποδυθεί, να πει δηλαδή «αυτό το πρόσωπο, ο ρόλος που καλούμαι να υποδυθώ είναι έτσι κι έτσι». Προσπαθώ να αντισταθώ σε αυτό, να μην ορίζω αυτά τα μεγέθη με απλοϊκούς ψυχολογικούς ορισμούς . Προσπαθώ να υποστηρίξω την απόλυτη πίστη που πρεσβεύει αυτό το σύμπαν που λέγεται ρόλος. Προσπαθώ ως Αθηνά, ως άνθρωπος, να μην φορτώσω με μικρές προθέσεις το πρόσωπο μόνο και μόνο για να το δικαιολογήσω και να το ορίσω μέσα μου. Κανείς δεν γνωρίζει απόλυτα γιατί το πρόσωπο είναι «έτσι». Καμιά φορά, βέβαια, χάνει κανείς το πού αρχίζει και σταματά το εγώ του, αλλά μέλημά μου είναι να αφήσω ελεύθερη να ακουστεί η θέση αυτού του προσώπου και όχι να το φορτώσω με προθέσεις και απλοϊκά κίνητρα, τύπου «η Αντιγόνη είναι ένα αντιδραστικό κορίτσι που εναντιώνεται στους νόμους της πολιτείας» ή «η Αντιγόνη θάβει τον αδελφό της γιατί θέλει να πάει κόντρα σε έναν μεγαλύτερό της». Αυτά μπορεί κανείς να τα σκεφτεί, να τα διερευνήσει, αλλά, κατά τη γνώμη μου, είναι λάθος να τα κάνει σκηνική πράξη.

Πώς διαχειρίζεστε το μέγεθος του έργου; Το εκτόπισμα του; Σας φοβίζει; Σας κάνει πιο τολμηρή στην ερμηνευτική σας προσέγγιση;

Είμαστε πολύ τυχεροί εμείς που κάνουμε αυτή τη δουλειά. Σε αυτό το κείμενο μπορείς να παρακολουθήσεις, εκτός από την ποιητικότητά του, γιατί είναι ένα ποίημα, και τη ρητορική τού κάθε προσώπου. Κάθε πρόσωπο είναι ρήτορας που υπερασπίζεται τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεται, βλέπει τον κόσμο ή ανήκει σε μια περιοχή ανθρώπων που υπερασπίζονται ένα κομμάτι της αλήθειας. Προσπαθώ, λοιπόν, να υπερασπιστώ το πρόσωπο. Τα πρόσωπα αυτά είναι σύμβολα, αρχέτυπα, έχουν βασιστεί σε μεγάλες ερμηνείες της ψυχολογίας, της φιλοσοφίας του δικαίου και γενικότερα της ανθρώπινης σκέψης στους ελληνικούς μύθους. Είναι λάθος να μπει κανείς στη διαδικασία να τα αντιμετωπίσει με μικρούς ψυχολογισμούς. Δεν είναι πρόσωπα που θα δούμε αν βγούμε έξω στον δρόμο. Είναι δυνάμεις ισχυρές, κοσμοθεωρίες μεγαλειώδεις.

Το διαχρονικό ανέβασμα του θέματος πιστεύετε ότι φθείρει το έργο;

Οχι. Μας έχουν αποδείξει (σ.σ. τα έργα αυτά) ότι είναι τρεις χιλιετίες ζωντανά. Αυτά θα είναι εδώ όσο υπάρχει άνθρωπος. Είναι πάνω από εμάς και μάλλον έτσι πρέπει να τα αντιμετωπίσει κανείς, αφού μιλάνε γι’ αυτό που είναι πραγματικά ο πυρήνας της ανθρώπινης ύπαρξης, με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Δεν φθείρονται, εμείς εκτιθέμεθα.

Η Αντιγόνη προσπαθεί να θάψει τον νεκρό αδερφό της Πολυνείκη, παρά την αντίθετη εντολή του Κρέοντα. Τελικά, η ανυπακοή είναι το μόνο μέσο απέναντι στους άδικους νόμους;

Δεν θεωρώ ότι αυτό το πρόσωπο είναι ανυπάκουο, με την έννοια ότι πάει κόντρα σε κάτι. Υπερασπίζεται κάτι που είναι η φύση της. Δεν μπορεί, δεν διανοείται να αφήσει άταφο τον αδερφό της επειδή κάποιος βγάζει ένα νόμο και αποκλείει σ’ έναν νεκρό να ταφεί όπως δικαιούνται όλοι οι άνθρωποι. Δεν γίνεται να μην το υπερασπιστεί. Δεν ξέρω αν αυτό μπορεί κανείς να το ορίσει ως ανυπακοή, με προβληματίζει. Παρ’ όλα αυτά, τείνω να πιστέψω ότι κάνει αυτό που θεωρεί σωστό. Δεν το κάνει για να πάει κόντρα στην εξουσία ή στην πόλη. Κάποια στιγμή λέει στον κομμό, σαν να μιλάει στον Πολυνείκη. «Τέτοιο φορτίο τρομερό και ενάντια στους πολίτες δεν θα το άντεχαν αδερφέ ούτε για τα παιδιά μου, τα σπλάχνα μου. Τον άνδρα μου αν έβλεπα να λειώνει άταφος. Όχι μη σε τρομάζουν τα λόγια μου αδελφέ, ξέρω τι λέω. Τη θέση ενός άνδρα νεκρού την παίρνει άλλος και την απώλεια των παιδιών καινούργια τη γιατρεύουν. Δεν γίνεται όμως άλλος αδερφός από γονείς που βρίσκονται στον Αδη». Η Αντιγόνη θεωρεί ότι αυτό πρέπει να κάνει. Πρέπει να σεβαστεί τον άνθρωπο και τον θάνατό του.

Info

“Αντιγόνη” του Σοφοκλή – Εναρξη: 22 και 23 Ιουνίου Κηποθέατρο Παπάγου

Μετάφραση: Γιώργος Μπλάνας 

Σκηνοθεσία: Αιμίλιος Χειλάκης-Μανώλης Δούνιας 

Διασκευή: Μανώλης Δούνιας 

Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης 

Σκηνικά-κοστούμια: Εύα Νάθενα 

Κίνηση: Αγγελική Στελάτου 

Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος 

Μουσική διδασκαλία-ακορντεόν: Αννα Λάκη 

Βοηθός σκηνοθετών: Αλέξανδρος Βάρθης 

Βοηθός σκηνογράφου: Ερατώ Τσάτσου 

Βοηθός ενδυματολόγου: Δανάη Ψωμοδότη 

Φωτογράφος: Μαριλένα Αναστασιάδου 

Παραγωγή: Θεατρικές Επιχειρήσεις Τάγαρη

 

Ερμηνεύουν

Αθηνά Μαξίμου, Αιμίλιος Χειλάκης, Μιχάλης Σαράντης

Χορός

Σωκράτης Πατσίκας, Παναγιώτης Κλίνης, Κρις Ραντάνοφ, Σμαράγδα Κοκκίνου, Μαρία Τζάνη, Πάρις Θωμόπουλος, Τίτος Λίτινας, Αννα Λάκη

 

Προβολή-επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will

 

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις