«Η Παναγία των εντόμων», της Ούρσουλας Φωσκόλου

Το επώδυνο πέταγμα της καρδιάς

| 26/03/2021

Η ιστορία μέσα στην ιστορία και ο έρωτας μέσα στον έρωτα. Το φτερούγισμα έξω απ’ το αυτί και μέσα στο αυτί. Ο χτύπος της καρδιάς μέσα και έξω από το σώμα. Η μνήμη μέσα και έξω από το σώμα. Η μνήμη… Μοναδική διαδικασία που ξεπερνά το σώμα, ξεπερνά τον έλεγχο του νου και υπακούει στον αυτοέλεγχο, στην ανάγκη της εκπλήρωσης. Η μνήμη ποτέ δεν αποτυγχάνει, ποτέ δεν ακυρώνεται, ποτέ δεν ξεστρατίζει. Η μνήμη δημιουργεί, αναδημιουργεί, το σώμα επισκέπτεται και κατοικεί. Η μνήμη εύπλαστο υλικό στα χέρια του συγγραφέα, πολύτιμο, μακρόχρονη, βραχύχρονη, προσωπική, φανταστική, σαν ποτάμι που κυλά και σε παρασύρει. Ο συγγραφέας δημιουργεί και η μνήμη ανεξάρτητη κινείται. Και το ρεύμα αυτής ακολουθεί ο συγγραφέας που θέλει να φτιάξει κάτι όμορφο, επιβλητικό. Η Ούρσουλα Φωσκόλου κατάφερε ακριβώς αυτό με τη νουβέλα της. Ακολούθησε τη μνήμη στο μονοπάτι που της έφτιαξε και μας είπε την ιστορία μέσα στην ιστορία, μας μετέδωσε τον έρωτα μέσα στον έρωτα και πάνω απ’ όλα μας έδωσε μια πανέμορφη ιστορία μεταμόρφωσης. «Η Παναγία των εντόμων» (Εκδόσεις Κίχλη) είναι το επώδυνο πέταγμα της καρδιάς.

Η νουβέλα της Φωσκόλου διαθέτει απόκοσμη γοητεία, ζει και αναπνέει σε έναν κόσμο βαθιά ανθρώπινο που αγγίζει το όριο του μη ανθρώπινου! Η συγγραφέας επιλέγει να αντιμετωπίσει αυτό που αναπνέει στη σιωπή και συνομιλεί με τη μόνιμη, εσωτερική, ανησυχία μας: τη βαθιά πληγή και τη βαθιά πίστη. Καταστάσεις ανύποπτες, καταστάσεις αναπάντεχες, καταστάσεις έντονες με ανεξίτηλο αποτύπωμα στο σώμα και τη μνήμη. Ενας μοιραίος έρωτας και μια ιερή αποκάλυψη. Η πίστη κοινή, όπως και το θαύμα και ο τόπος κοινός: η μεταμόρφωση. Το μυστήριο όμως δεν μένει αθέατο, ούτε και το θαύμα, υπάρχει στα έντομα και η συγγραφέας μας προσφέρει την Παναγία τους! Η νουβέλα της Φωσκόλου είναι μια ταπεινή προσευχή.

Σε αυτή τη νουβέλα που οι λέξεις της γραπώνονται από το δέρμα μας, παρακολουθούμε τα βήματα του νεαρού αφηγητή, που, ενώ περιδιαβάζει τους άδειους διαδρόμους του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, το μυαλό του κατακλύζεται από εικόνες του παιδικού του έρωτα. Ένα αθέατο ζευγάρι μάτια τον παρατηρεί από μακριά να περπατά υπνωτισμένος ανάμεσα σε κουφάρια ζώων και απολιθώματα. Η συγγραφέας δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για να αναδείξει τον έρωτα μέσα στον έρωτα και την ιστορία μέσα στην ιστορία. Η περιήγηση του ήρωα της στο μουσείο τον μεταφέρει –και μας μεταφέρει- στο παρελθόν του και σε ένα απροσδιόριστο, μα οικείο, παρόν. Η ενασχόληση με τα εκθέματα στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας προσφέρει τη μαγική οδό για την επιστροφή στο παρελθόν και τη μετάβαση στο ανασφαλές «σήμερα». Η Ούρσουλα Φωσκόλου κρατά τη σχέση παρελθόντος-παρόντος καλά δεμένη και μαζί τον ήρωα της. Σαν να βρίσκονται οι διαφορετικές χρονικές στιγμές σε διπλανά δωμάτια. Στην ουσία επιχειρεί μία από τα μέσα προς τα έξω μεταμόρφωση, τόσο για τον ήρωα της, όσο και για τη νουβέλα της. Η εσωτερική υπαρξιακή, ερωτική, εξομολόγηση, γίνεται αποδοχή πίστης και θαύματος στο τέλος. Το αθώο-ένοχο παρελθόν συναντά το σκληρό, λυτρωμένο παρόν. Η συγγραφέας δημιουργεί καθηλωτική ατμόσφαιρα και το έντονα προσωπικό στοιχείο στην αφήγηση δίνει στη νουβέλα της την ομορφιά που της αξίζει. Ο άνθρωπος αποσπάται από το κορμί του, ακολουθεί τη μνήμη, την ακριβοθώρητη πίστη και ο έρωτας του παρελθόντος φτάνει στο έρωτα του παρόντος. Η ιστορία του παρελθόντος στην ιστορία του παρόντος μέσα από την τέλεια μεταμόρφωση των εντόμων και του ήρωα της νουβέλας. «Η Παναγία των εντόμων» θα μπορούσε να είναι κομμάτι της ταινίας «Ο θείος Μπούνμι θυμάται τις προηγούμενες ζωές του», του Απιτσατπόνγκ Βερεσεθάκουλ.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Σπούδασε αθλητική δημοσιογραφία και παρά την αγάπη και την ενασχόλησή του με τη λογοτεχνία, συνεχίζει να ασχολείται με το αθλητικό ρεπορτάζ. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, περιοδικά, ραδιοφωνικούς σταθμούς, κάνοντας βιβλιοπαρουσιάσεις